پژوهش دیگر مربوط به کشور ترکیه است که کارابولوت و همکارانش(۲۰۰۲) انجام دادند. در این پژوهش، براى بررسى دلایل بروز مطالبات معوق، اثر بیمه سپرده ها به صورت نامحدود بر وام هاى معوق مورد بررسى قرار گرفته است. در سال۱۹۹۴ ، به دلیل بحران مالى، دولت ترکیه به اجراى برنامه بیمه سپرده ها با نرخ ثابت پرداخت که نتیجه آن، بحران مالى بود. پس از آن، براى خروج ازبحران و کاهش مطالبات معوق فزاینده در آن زمان، به اجراى بیمه سپرده ها به طور نامحدود اقدام کرد که موجب افزایش قابل توجهى در وام هاى معوق گردید. دلیل این امر نیز این بود که بانک ها پس از بیمه شدن سپرده هاى بانکى، بیشتر به استقبال ریسک مى رفتند و خطر اخلاقى و عدم توجه کافى به ریسک اعتبارى متقاضیان وام ها، موجب افزایش بیش از پیش مطالبات معوق گردید. نویسنده، در پژوهش فوق از آزمون چاو استفاده کرده و از این طریق نتیجه گرفته است که در سال ۱۹۹۴ تغییرات ساختارى شدیدى در وام هاى معوق پدید آمده است.وى با بهره گرفتن از تخمینOLS نشان داد که بیمه سپرده نامحدود در ترکیه، موجب پیدایش وام هاى معوق از طریق وارد کردن خسارت برکارایى تخصیص سپرده ها شده است.
موریس گلداستین و فیلیپ تورنر (۱۹۹۶)در پژوهش خود با عنوان “بحران هاى بانکى در اقتصادهاى یکپارچه، ریشه ها و راهکارهاى سیاستى” که در بانک تسویه حسا بهاى بین المللى انجام شده، تلاش کرده است دلایل بحران هاى بانکى را مورد بررسى قرار دهد که مهم ترین شاخص آن، بالا بودن نسبت مطالبات NPL به مانده کل تسهیلات است. نویسنده پس از مطالعه کشورهاى مختلف مهم ترین دلایل پیدایش معوقات را عواملى نظیر: بى ثباتى هاى اقتصاد کلان (نوسان هاى نسبى بزرگ در تجارت، تغییرات نرخ بهره بین المللى، بى ثباتى نرخ هاى ارز واقعى، بى ثباتى نرخ هاى رشد و تورم)، وام دهى بسیار زیاد، فروپاشى قیمت هاى دارایى و نوسان هاى جریان هاى سرمایه اى، دخالت سنگین دولت و فقدان کنترل بر وام دهى هاى رابطه اى، عدم تدارک تمهیدات لازم براى آزادسازى مالى، افزایش بدهى هاى بانک ها همراه با عدم تطابق ارزى و سررسید بالا دانسته است.
طراحی مدلی برای اندازه گیری و درجه بندی ریسک اعتباری برای نخستین بار توسط ” جان موری”^[۸](۱۹۰۹) بر روی اوراق قرضه انجام شد، نخستین مدل بکار رفته برای تعیین ورشکستگی شرکت ها مدل “رگرسیون لجستیک چند متغیره” بوده که توسط بی ور^[۹](۱۹۶۷)ارائه شد. بعدها از این مدل برای اندازه گیری ریسک اعتباری اوراق قرضه منتشره شرکتها استفاده شد .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مطالعات مهم دیگری که در زمینه اندازه گیری ریسک اعتباری انجام گرفت می توان به کارهای آلمر و بروفسکی^[۱۰](۱۹۸۸) اشاره کرد که برای پیش بینی توانایی باز پرداخت وام ها از مدل شبکه های عصبی چند لایه پرسپترون استفاده کردند متغیر های ورودی آنان همان متغیر های بکار رفته در مدل z آلتمن بوده است آنها با مقایسه نتایج مدل شبکه های عصبی پرسپترون و مدلz آلتمن متوجه شدند قدرت پیش بینی مدل پرسپترون بیشتر از مدل های نمره دهی اعتباری است.
یکی از مطالعات در زمینه اندازه گیری ریسک اعتباری اوراق قرضه شرکتها با بهره گرفتن از مدل نمره دهی چند متغیره توسط آلتمن^[۱۱] (۱۹۶۸) و به مدل نمره z( تحلیل ممیزی) شهرت یافته است.
مدل نمره z آلتمن یک مدل تحلیل ممیزی است که با بهره گرفتن از مقادیر نسبت های مالی مهم می کوشد تا شرکتهایی را که دارای درماندگی مالی هستند (ور شکسته)از شرکتهایی که دارای درماندگی مالی نیستند از هم تمیز دهد. با توجه به اینکه در بیشتر موارد عدم باز پرداخت وام مربوط به شرکتهایی که در آینده دچار درماندگی مالی خواهند شد بنابراین امکان پیش بینی ریسک اعتباری با استفاده ازاین مدل امکان پذیر خواهد بود، از این رو در سال ۲۰۰۱ ساندرز و آلن^[۱۲] از این مدل برای پیش بینی ریسک اعتباری شرکت هایی که از بانک ها وام دریافت کرده بودند استفاده کردند و با بررسی های صورت گرفته مشخص شد که این مدل برای پیش بینی ریسک اعتباری از قدرت بالایی بر خو رداراست. استفاده از چنین مدلی در بانک باعث می شود که اگر نمرهz شرکت وام گیرنده پائین تر ازحد بحرانی باشد در خواست وام رد شود و یا کنترل و تسلط بیشتری برای افزایش ایمنی وام اعطایی اعمال شود و از این راه زیان های ناشی از عدم باز پرداخت وام به کمترین حد خواهد رسید.
۲-۲۱-۳ پژوهش های داخلی(شناسایی عوامل)
عنوان یکى از پژوهش هاى داخلى درباره این موضوع، “آسیب شناسى مطالبات معوق” است که مداحى انجام داده است. در پژوهش مذکور، ابتدا دلایل پیدایش مطالبات معوق، بررسى شده و در یک دسته بندى کلى، دلایل پیدایش این پدیده به عوامل درون سازمانى و برون سازمانى تقسیم شده است. فقدان نظام ارزیابى دقیق مشتریان بانک و کندى روند وصول مطالبات، از جمله عوامل درون سازمانى است. از جمله عوامل برون سازمانى نیز مواردى مانند فقدان نظام اطلاعات یکپارچه، بروز حوادث غیرمترقبه، تغییر و تحولات در قوانین و مقررات، تغییر و تحولات سیاسى- اقتصادى، صدور مصوبات
استمهال بر مبناى اصل ۱۳۸ قانون اساسى، الزام بانک ها به اعطاى تسهیلات تکلیفى، تصویب برخى
قوانین مغایر با مصالح بانک ها نظیر قانون الزام بانک ها به اخذ نکردن وثیقه ملکى و شفاف نبودن
بخشنامه هاى مربوط به بخشودگى جرائم است. نویسنده مهم ترین دلایل رشد مطالبات معوق بانک ها را ضوابط قانونى موجود و کندى روند وصول مطالبات از این طریق دانسته است.
عنوان پژوهش دیگر درباره این موضوع، “بررسى عوامل مؤثر بر بروز مطالبات سررسید گذشته و معوق و ارائه راهکارى براى آن” است که نادرى کزج ( ۱۳۸۸ ) انجام داده است. نویسنده مهم ترین عامل بروز مطالبات معوق را در ایران، عدم توجه به ریسک اعتبارى مشتریان بانک ها بیان کرده است.
روحى نیز پژوهشى را درباره مطالبات معوق، با عنوان “راهکارهاى پیشگیرى از مطالبات معوق” انجام داده است. نویسنده دلایل بروز مطالبات معوق را به دو دسته عوامل دسته بندى کرده است. عوامل خارج از کنترل بانک، بى ثباتى هاى اقتصاد کلان، دخالت دولت (شامل معضلات مربوط به تعیین دستورى نرخ سود و الزام بانک ها به اعطاى تسهیلات تکلیفى)، اعسار و ناتوانى بدهکار و غیره، و عوامل تحت کنترل بانک، سوء مدیریت منابع مالى و عدم تشکیل پورتفولیوى بهینه در دارایى هاى بانکى، مهارت هاى مدیریتى ضعیف (شامل شیوه مدیریت اجرایى غیرمتمرکز و نظام مدیریت منابع انسانى غیرمنعطف)، اشکال در اجرا، مدیریت ریسک ناقص و غیره است.
مریم خلیل عراقی و محمدجواد اصغرپور بانک ها و سازمان های اعتباری را بر اساس مدل های تصمیم گیری مورد بررسی قرار داده اند که به دنبال بهبود در امر تصمیم گیری مورد اعطای اعتبار به مشتریان بانک ها بوده اند و بامدیریت ریسک اعتباری، بانک ها را درجه بندی اعتباری کرده اند. قسمت عمده کسب و کار نهادهای مالی اعطای وام است به علاوه این موسسات برای کسب سود بیشتر باید در بازپرداخت کامل وام خود از سوی مشتریان موفق باشند یا به عبارتی ریسک اعتباری آنها باید کم باشد که در صورت عدم توجه به مدیریت ریسک اعتباری و کاهش آن ممکن است خطر رفتاری بروز کند.
عرب مازارو روئین تن(۱۳۸۵)در پژوهشی تحت عنوان عوامل موثر برریسک اعتباری مشتریان بانکی، مطالعه موردی بانک کشاورزی را مورد بررسی قرار دادند . این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موثر و تدوین مدلی برای سنجش ریسک اعتباری مشتریان حقوقی بانک کشاورزی ایران به روش رگرسیون لوجیت انجام شده است. بدین منظور اطلاعات کیفی و مالی یک نمونه تصادفی ۲۰۰تایی از شرکت هایی که طی سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۳ از شعب بانک کشاورزی استان تهران تسهیلات اعتباری دریافت نموده اند بررسی شد. در این پژوهش در ابتدا ۳۶ متغیر توضیح دهنده شامل متغیرهای کیفی و مالی شناسایی و بررسی شد و از بیم متغیرهای موجود با بهره گرفتن از تحلیل رگرسیون لوجیت در نهایت ۱۷ متغیر که اثر معنی داری در ریسک اعتباری و تفکیک بین دو گروه از مشتریان خوش حساب و بد حساب داشتند انتخاب و مدل نهایی بوسیله آنها برازش شد. نتایج تحقیق ضمن دلالت بر تائید نظریه های اقتصادی و مالی در زمینه عوامل موثر بر ریسک اعتباری مشتریان حقوقی بانک کشاورزی فصل مشترک زیادی با عوامل موثر بر ریسک اعتباری مشتریان حقوقی سایر بانک ها دارد.
آقای محمود اکرامی و خانم آزاده رهنما اسکی(۱۳۸۶) در پژوهشی با عنوان” بررسی عوامل موثر در مطالبات سررسید گذشته و معوق بانک” به منظورارائه راهکارهایی جهت پیشگیری از ایجاد مطالبات سر رسیدگذشته و معوق رابطه نه متغیر معدل موجودی شش ماهه حساب جاری، داشتن چک برگشتی، سابقه افتتاح حساب جاری ،زمینه فعالیت تولیدی متقاضی، سابقه اعتباری مشتری، نوع وثیقه ارائه شده، حجم گردش بستانکار حساب جاری، مبلغ تسهیلات و نسبت مبلغ تسهیلات به معدل موجودی به عنوان متغیر های مستقل پژوهش با وضعیت باز پرداخت تسهیلات (معوق شدن در مقابل معوق نشدن) به عنوان متغیر وابسته پژوهش بررسی شده است. داده های پژوهش از طریق پروندهای موجود در بانک تهیه و با روش آماری رگرسیون لوجستیک تحلیل شده است از مدل نهایی می توان نتیجه گرفت با افزایش یک واحد در متغیر های چک بر گشتی، سابقه اعتباری و نسبت مبلغ به معدل موجودی، احتمال معوق شدن تسهیلات افزایش یافته و با افزایش یک واحد در حجم گردش بستانکار حساب جاری متقاضی، احتمال معوق شدن تسهیلات کاهش می یابد
حسین میرزائی، رافیک نظریان و رعنا باقری (۱۳۸۸) درپژوهشی با عنوان “بررسی عوامل موثر بر ریسک اعتباری اشخاص حقوقی بانکها (مطالعه موردی شعب بانک ملی ایران، شهر تهران )” با بهره گرفتن از روش رگرسیون لجستیک یک نمونه تصادفی۴۵۵ تایی ( ۳۲۳ مشتری خوش حساب و ۱۳۲مشتری بد حساب) از شرکت های حقوقی را که درسال ۱۳۸۷ ازبانک ملی ایران شعب شهر تهران تسهیلات اعتباری دریافت نموده اند، بررسی کرده اند. ابتدا ۳۹ متغیر توضیح دهنده شامل متغیر های c5 شناسایی شده و در نهایت ۱۱ متغیر را که اثر معنا داری بر ریسک اعتباری و تفکیک بین دو گروه از مشتریان خوش حساب و بد حساب داشتند، انتخاب کرده ومدل نهایی را به وسیله آنها برازش نموده اند .در مدل برازش شده معناداری ضرایب با بهره گرفتن از آماره والد و معناداری کل رگرسیون با بهره گرفتن از آماره(ال آر ((در سطح اطمینان ۹۵ درصد) موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که بر اساس شاخص های آماری، این توابع از نظر ضرایب وهمچنین قدرت تفکیک کنندگی معنادار بوده و اعتبار بالایی دارند.
سید مرتضی ذکاوت،مهدی محمدیان(۱۳۸۵) پژوهشی با عنوان رتبه بندی داخلی مشتریان بانک با بهره گرفتن از مدل رگرسیون لاجیت را انجام داده اند . متغیرهای این پژوهش شامل ۱٫ نسبت دارایی به بدهی ۲٫ دارایی به حقوق صاحبان سهام ۳٫ دارایی به بدهی های بلندمدت ۴٫ دارایی به مجموع تسهیلات ۵٫ بدهی به مجموع تسهیلات ۶٫ هزینه بهره به سود خالص ۷٫ بدهی های جاری به دارایی های جاری ۸٫ بدهی ها به دارایی های جاری ۹٫ دارایی ها به سرمایه در گردش ۱۰٫ دارایی ها به بدهی های جاری ۱۱٫ دارایی ها به موجودی نقدی ۱۲٫ فروش خالص به موجودی نقدی ۱۳٫ فروش خالص به سرمایه در گردش ۱۴٫ فروش خالص به دارایی های جاری ۱۵٫ بدهی های جاری به موجودی نقد ۱۶٫ فروش خالص به دارایی های جاری ۱۷٫ بدهی های جاری به موجودی نقد ۱۸٫ بدهی های جاری به سرمایه در گردش ۱۹٫ فروش خالص به حساب دریافتی ۲۰٫ بدهی ها به حساب های دریافتی ۲۱٫ فروش خالص به حساب های پرداختی ۲۲٫ دارائی به فروش ۲۳٫ دارایی ثابت به فروش ۲۴٫ دارایی ها به سود خالص ۲۵٫ فروش خالص به سود خالص۲۶٫دارایی ثابت به سود خالص ۲۷٫ فروش خالص به هزینه های پرسنلی تولید و فروش ۲۸٫ سهامی ختص یا عام ۲۹٫ اندازه بنگاه بر اساس دارایی ها ، نتایج حاصل از مدل دو سطحی نشان داد که ۷۵ در صد توانایی تخمین درست را دارد . احتمال درست پیش بینی کردن برابر ۵۰ درصد است در حالی که دقت برآورد مدل بدست آمده با بهره گرفتن از منحنی ROC ارزیابی شد و نشان داد پیش بینی با بهره گرفتن از مدل به احتمال ۸۵ در صد است.
نتایج مدل سه سطحی : در این مدل نسبت های بدهی های بلند مدت به دارایی، هزینه بهره به سود خالص، دارایی ها به بدهی های جاری، دارایی ها به موجودی نقد، فروش خالص به حساب های دریافتی، فروش خالص به سود خالص انتخاب گردیدند. ۸۷ در صد مشاهدات گروه اول که به گروه نکول مربوط می شود درست تخمین زده شده اند . که نشان دهنده دقت بالای مدل برای پیش بینی است. ۷۵ درصد گروه دوم که مشتریان خوش حساب است نیز درست دسته بندی شده اند. ۳۸٫۵ در صد مشتریان که تاخیر داشته اند درست دسته بندی شده اند. قدرت تشخیص مدل با بهره گرفتن از منحنی ROC بررسی شد و احتمال درست پیش بینی برابربا ۸٫۳ در صد برآورد شد.
در پژوهشی دیگر که توسط آقای بابک برومند (۱۳۸۸) با عنوان “محاسبه ریسک اعتباری در سطح سبد وامهای بانک"انجام گرفته پس از معرفی سه دسته مدل موجود برای محاسبه ریسک اعتباری سبد وام، ریسک اعتباری سبد وام یکی از بانک های خصوصی ایران را با بهره گرفتن از مدل نگاه سبد اعتباری تحلیل نموده است . در این مدل از متغییرهای کلان اقتصادی برای مشاهده رفتار همبسته مشتریان در بخش های مختلف اقتصادی استفاده می شود.این تحقیق نشان می دهد متغییر شاخص تورم بیشترین توضیح دهندگی را در رابطه با قصور مشتریان در بخش های مختلف اقتصادی دارد .
۲-۲۱-۴ پژوهش های سایر کشورها(بیان راهکار)
گوانینگ- نینگ(۲۰۰۷) در پژوهش خود، راهکارهایى را براى مقابله با معضل مطالبات معوق بیان کرده است که در ذیل به طور مختصر بیان مى شود: تغییر سازوکار اجرایى به صورت جامع:نقطه شروع تغییر ساختار اجرایى، بهبود ساختار حاکمیت شرکتى است که بانک ها را به سوى تبدیل شدن به بانک هاى تجارى فعال بین المللى با ارزش بازارى فراوان و تأثیرگذارى قابل توجه هدایت کند. مدیریت متمرکز، ویژه و علمى به عنوان مسیرى اجتناب ناپذیر: مدیریت غیرمتمرکز، یکى از دلایل اصلى شکل گیرى مطالباتNPL است. از این رو، تبدیل مدیریت غیرمتمرکز به مدیریت متمرکز از سوى مقامات ارشد بانکى، ضرورت دارد. بازنگرى اعتبارى مستقل به عنوان یک مبنا: بانک ها باید فرایند بازنگرى اعتبارى مستقل را تعمیق بخشند و از عملکرد کورکورانه خوددارى کنند. از یک طرف، بانک ها باید فهم درست و واضحى از رفتار دولت هاى محلى و سیاست هاى ملى داشته باشند تا فرصت هاى تجارى را به درستى درک کنند و دچار خطر نشوند. از طرف دیگر، بانک ها باید افراد بسیار توانمند را براى بازنگرى مستقل اعتبار به کار بگیرند. ایجاد فرهنگ اعتبارى: ایجاد فرهنگ اعتبارى، وظیفه بسیار خطیر و دشوارى است. فرایند ایجاد این فرهنگ باید بسیار جامع باشد و همه نظام هاى مدیریتى در آن لحاظ شود. بکارگیرى گروه هاى حرفه اى: پرسنل اعتبارى و مدیریتى نه تنها باید از ارزش هاى اخلاقى مطلوب برخوردار باشد، بلکه باید دانش حرفه اى، مهارت ها و تجارب کافى نیز براى حل مسائل و تحلیل موقعیت هاى استراتژیک داشته باشد. مدیریت اصولى باید از بینش استراتژیک عمیق، توانایى بازاریابى قوى، مهارت هاى مدیریت ریسک مناسب برخوردار باشد و یکپارچگى و تأثیرگذارى بانک ها را افزایش دهد.
رِدى( ۲۰۰۲ ) در پژوهش خود تلاش کرده است دلایل عمده بروز مطالبات NPL و راهکارهاى
اتخاذ شده در این حوزه را در پنج کشور آسیایى شامل هند، چین، تایلند، کره و ژاپن مورد بررسى
قرار دهد. در این بخش، به طور خلاصه اقداماتى که کشورهاى مذکور براى مقابله با مشکلNPL
خود انجام داده اند، بیان مى گردد:
اقدامات کشور چین:
۱)کاهش ریسک از طریق تقویت بانک ها، افزایش استانداردهاى افشاء و اصلاحات مدیریتى در شرکت هاى دولتى از طریق کاهش میزان بدهى آنها؛ ۲) قوانینى تصویب شد که به موجب آن، تأسیس شرکت هاى مدیریت دارایى، مشارکت سرمایه هاى خارجى در اوراق بهادارسازى به ویژه اوراق بهادارسازى با پشتوانه دارایى، مجاز شناخته شد؛ ۳) دولت ضررهاى مالى ناشى از کاهش ارزش بدهى را متحمل گردید و تعویض سهام با بدهى در شرایطى که فرصت رشد وجود داشت، مجاز شناخته شد؛۴) انگیزه هایى نظیر تخفیف مالیاتى، معافیت از هزینه هاى ادارى و معیارهاى ارزیابى روشن و صریح دارایى به کار گرفته شد.
اقدامات کشور تایلند:
۱) قوانین مربوط به ورشکستگى اصلاح شد؛ ۲) به منظور تجدید ساختار بانک ها و انتقال مالکیت
آنها، کمیته مشاورتى تجدید ساختار بدهى شرکتى تأسیس گردید؛ ۳) برنامه تجدید ساختار بخش مالى(۱۹۹۸) بر تسهیلاتى تمرکز داشت که در راستاى تجدید سرمایه بانک، از سرمایه بانک پشتیبانى می کرد.همچنین در برنامه مزبور بر تأسیس شرکت هاى مدیریت دارایى نیز تأکید می شد؛ ۴) قواعد جدید مربوط به دارایی های غیرجارى، رویه هایى متناسب و مطابق با استانداردهاى بین المللی معرفى کرد؛ ۵) طرح خصوصی سازی دارایی های دولتى مطرح شد که با مخالفت هاى سیاسى به دلیل ترس از ایجاد یک واکنش شدید اجتماعى روبرو شد؛ ۶) استانداردهاى بین المللى درباره طبقه بندى وام و ذخیره گیرى مربوط بهNPL وا مهاى اتخاذ شد؛ ۷) محدودیت در سهام براى خارجیان در مؤسسات مالى حذف گردید.
فصلنامه علمى- پژ
اقدامات کشور کره:
۱) سرعت عمل: با تزریق مقدار عظیمى از وجوه عمومى به بانک ها به منظور تجدید ساختار سرمایه، به سرعت با خطر نظام مند و مشکل دشوارى اعتبارى داخلى مقابله شد که این امر، گام هاى مهمى براى طبیعى کردن نظام مالى بود( Choong Tong, 2001)
۲) به منظور تسهیل در واگذارى ؛ وام هاى بد، از اداره هاى تجدید ساختار شرکتى و تعویض بدهى با سهام استفاده گردید؛ ۳) تأسیس شرکت مدیریت دارایى کره و یک صندوق مربوط به دارایى هاى غیرجارى به منظور خرید و تأمین مالى براى خرید دارایى هاى غیرجارى؛ ۴) بازیابى هاى مربوط به اوراق بهادارسازى شرکت مدیریت دارایى، اغلب از طریق اوراق بهادارسازى با پشتوانه دارایى و فروش هاى فورى به دست آمد؛ ۵) تقویت قواعد مربوط به ذخیره گیرى وام ها و استانداردهاى مربوط به طبقه بندى تسهیلات بر اساس معیارهایى که افق هاى دورترى را در نظر مى گیرد (مانند گردش وجوه نقدى آینده) ۶٫ هدف بانک مرکزى فقط در حد تثبیت قیمت ها تعریف گردید. کمیته نظارت مالى در سال ۱۹۹۸ ، به منظور تضمین یک نظام نظارتى مؤثر و هماهنگ با عملکردهاى بانک جهانى تأسیس گردید.
اقدامات کشور ژاپن:
۱) اصلاح قوانین مربوط به نرخ ارز در سال ۱۹۹۷ و تهدید بانک هاى فعال در کشور به تعطیلى،
به منظور دستیابى به حداقل نرخ کفایت سرمایه. همچنین قوانینى درباره بهبود جریان هاى اطلاعاتى
به تصویب رسید.
۲) بهبود استانداردهاى حسابدارى. گروه هاى تجارى اصلى در ژاپن در راستاى استانداردهاى بین المللى، یک رسانه استاندارد خصوصى براى ژاپن تأسیس کردند.
۳) پشتیبانى دولتى. دولت ژاپن از وجوه دولتى براى مواجهه با ضعف هاى بخش بانکى استفاده کرد
فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱ مقدمه
انتخاب و استفاده از روش پژوهش مناسب در فرایند پژوهش و معرفی کامل آن به مخاطبان پژوهش ، نقش اساسی در پژوهش ، اعتبار و روایی پژوهش دارد . معرفی روش تحقیق بر تداوم استفاده از این روش در پژوهشهای بعدی کمک نموده وزمینه ساز تکمیل ابعاد دیگر موضوع پژوهش توسط پژوهشگران دیگر خواهد بود . هدف از انتخاب روش پژوهش آن است که پژوهشگر مشخص نماید چه شیوه و روشی را ایجاد کند تا او را هر چه دقیقتر ، آسان تر و سریعتر در رسیدن به پاسخ هایی برای پرسش یا پرسشهای پژوهش مورد نظر کمک نماید. در این فصل ابتدا روش پژوهش تشریح می گردد سپس ، جامعه آماری ، نمونه و روش نمونه گیری ونحوه جمع آوری اطلاعات و فرایند جمع آوری داده ها بیان می گردد ، در نهایت روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها توضیح داده میشود.
۳-۲ روش پژوهش
به طور کلی روش های پژوهش در علوم رفتاری را می توان با توجه به دو ملاک : الف)هدف پژوهش ب)نحوه گردآوری داده ها تقسیم نمود(سرمدو دیگران،۱۳۸۶).

حدیث دیگری در ذیل واژه اتا آمده است، که بیانی تفسیری دارد، عبارت است از:

۳-۲-اتا

در باب الف مولف حدیثی دیگری را در مورد واژه اتا بیان کرده است.^[۲۶۷] وآیه­ی آورده شده، در بیان معنایی این واژه عبارت است از:
« وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لا یَجِدُونَ نِکاحاً حَتَّى یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ الَّذِینَ یَبْتَغُونَ الْکِتابَ مِمَّا مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ فَکاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِیهِمْ خَیْراً وَ آتُوهُمْ مِنْ مالِ اللَّهِ الَّذِی آتاکُمْ وَ لا تُکْرِهُوا فَتَیاتِکُمْ عَلَى الْبِغاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّناً لِتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَیاهِ الدُّنْیاوَمَنْ یُکْرِهْهُنَّ فَإِنَّ اللَّهَ مِنْ بَعْدِ إِکْراهِهِنَّ غَفُورٌ رَحِیمٌ»(نور/۳۳) «آنان­که­ استطاعت زناشویى­­ ندارند،باید­پاکدامنى­پیشه­کنند؛­تا­خدا­­از­­کرم­خویش­توانگرشان­گرداند؛واز­بندگانتان­آنانکه خواهان بازخریدن خویشند، اگر در آنها خیرى یافتید،بازخریدنشان را بپذیرید،و از آن مال­که­خدا­به­­شما­ارزانى­داشته­است،به­آنان­بدهید؛و­کنیزان­خود­را­اگرخواهند­که­پرهیزگارباشند،به­خاطر ثروت دنیوى به زنا وادار مکنید؛هر کس که آنان را به زنا وادارد،خدا براى آن کنیزان که به اکراه بدان کار وادار گشته‏اند، آمرزنده و مهربان است.»
حدیثی­که مولف ­درذیل آیه­ی بالا آورده، عبارت است: عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) قَالَ‏ فِی قَوْلِ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ: «فَکاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِیهِمْ خَیْراً وَ آتُوهُمْ مِنْ مالِ اللَّهِ الَّذِی آتاکُمْ» قَالَ: «تَضَعُ عَنْهُ‏ مِنْ نُجُومِهِ الَّتِی لَمْ تَکُنْ تُرِیدُ أَنْ تَنْقُصَهُ مِنْهَا وَ لَا تَزِیدُ فَوْقَ مَا فِی نَفْسِکَ» فَقُلْتُ‏: کَمْ‏؟ فَقَالَ‏: «وَضَعَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ عَنْ مَمْلُوکِهِ أَلْفاً مِنْ سِتَّهِ آلَافٍ».^[۲۶۸]
علامه درتفسیرالمیزان­آورده است،که دادن­درهمه مال­مکاتبه یا مقداری از آن است؛به کسانی که خداوند ایشان را«فی الرقاب »خوانده است،یعنی برای کاربرد در امر بردگان.^[۲۶۹]

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مولف درتفسیرجوامع الجامع، دادن را بهره­مندکردن بردگان از مالی می داند،که خداوند برعهده صاحبان شان گذاشته است، و این امر را استحبابی می داند.^[۲۷۰]
طبرسی بیان داشته است،که مقصود از مکاتبه این است، که انسان با بنده خو د قرار داد کند،که هرگاه بنده مبلغ فلان ظرف اقساطی را بپردازد،آزاد باشد.^[۲۷۱]
مولف اطیب البیان آورده است،که مکاتبه دو نحو است،مشروط وغیر مشروط،مشروط آن است که بنده و مولی شرط کنند،که غلام یا کنیز مال المکاتبه را در طی مدت قرار دادو به تدریج ودردفعات معین بپردازند، و آزادشوند؛ اگرغلام یا کنیزتمام مال مکاتبه را ادا نکردند،آزاد نشوند، ویک نحو مطلق است که به مقدار ادا کردن، ازمال المکاتبه آزاد شوند؛ مولف مقصودآیه را این میداند،که در مکاتبه شرط نکنید، بلکه در نیت وضمیر شما باشد،که مقداری از مال مکاتبه رابه آنها بدهید.^[۲۷۲]
این حدیث معنایی تعیینی وتفسیری دارد،که معنای اتا را درباب قرارداد مکاتبه بیان وتفسیرکرده است.

۳-۳-اذی

مولف واژه اذی رابه معنای بیماری گرفته است.^[۲۷۳] آیه­ی آورده شده، برای رساندن معنای اذی، عبارت است: « فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَریضاً أَوْ بِهِ أَذىً مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْیَهٌ مِنْ صِیامٍ أَوْ صَدَقَهٍ أَوْ نُسُکٍ »(بقره /۱۹۶) «و هرکس از شما بیمار باشد، یا در سر ناراحتى داشته باشد [و ناچار شود در احرام سر بتراشد] به کفّاره [آن باید] روزه‏اى بدارد، یا صدقه‏اى دهد، یا قربانى ای بکند.»
حدیثی که درذیل آیه­ی بالا آورده شده،عبارت است از:عن علی بن الحسین(علیه السلام) قال:وصیام أذى حلق الرأس واجب قال الله عز و جل- فمن کان منکم مریضا أو به أذى من رأسه ففد یه من صیام أو صدقه أو نسکٍ فَصَاحِبُهَا فِیهَا بِالْخِیَارِ فَإِنْ صَامَ صَامَ ثَلَاثَهَ أَیَّام.^[۲۷۴]
علامه­­ درتفسیرالمیزان بیان­می­دارد،که اذی کنایه ­است، از متاذی­شدن­،حشراتی که در سرمی افتد.^[۲۷۵]
طبرسی­درمجمع البیان­آورده­است،که­اگرکسی­ناراحتی­در­سرش­ پدیدآید،که درمانش تنها سرتراشی است، در این صورت می ­تواند در حال احرام سر بتراشد، ولی باید فدیه دهد.^[۲۷۶]
راغب اصفهانی اذی­را اذیّت و آزارى می­داند،که به هرذى روحى را نظرجسمى یا روحى با عواقبش مى‏رسد، چه دنیایى و چه اخروى. ^[۲۷۷]
در حدیث تراشیدن سر را واجب کرده در صورت « اذی» در سر، با توجه به مطالب بالا می­توان گفت، اذی هرنوع رنجش در سر است که نتوان آنرا تحمل کرد؛و هم چنین باتوجه به اینکه حدیث با ذکر آیه آمده است، و فدیه آن نیز مشخص شده است، می­توان گفت که این حدیث در صدد بیان مقصود واژه بارویکردی تفسیری است، وبیان­گریک حکم است،یعنی «اذی» به گونه ای است، که قابل تحمل نیست وفدیه رابه دنبال دارد.

۳-۴-خشی

طریحی واژه­ خشی، رابه معنای­خوف­وترس بیان­داشته است.^[۲۷۸]آیه­ی آورده شده، دربیان واژه خشی­عبارت است از: «وَ لْیَخْشَ الَّذینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّهً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلاً سَدیداً» (نسا/۹) «وآنان که­ اگر فرزندان ناتوانى از خود بر جاى بگذارند، بر [آینده‏] آنان بیم دارند، باید [از ستم بر یتیمان مردم نیز] بترسند؛ پس باید از خدا پروا دارند، و سخنى [بجا و] درست گویند.»
حدیث آورده شده، در ذیل آیه­ی بالا عبارت است از: عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ إِنَّ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ (علیه السلام) أَنَّ أَکْلَ مَالِ الْیَتَامَى ظُلْماً سَیُدْرِکُهُ وَبَالُ ذَلِکَ فِی عَقِبِهِ مِنْ بَعْدِهِ فِی الدُّنْیَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّهً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً وَ أَمَّا فِی الْآخِرَهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ- إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامى‏ ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیرا.^[۲۷۹] حلبى از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است، که فرمود: در کتاب على (علیه السلام) آمده است:کسى که مال یتیمان را به ستم مى‏خورد، به زودى وبال این کار را در دنیا در میان نسلش پس از خود خواهددید؛ و در آخرت نیز وبال آن به خودش خواهدرسید؛ امّادر دنیاخداوند فرموده است:« وَ لْیَخْشَ الَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّهً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً » (نساء/ ۹)
علامه درتفسیر المیزان­خشیت را تأثر قلبی از چیزی می­داند،که انسان از اتفاق افتادن آن ترس دارد، البته ترسی که پر اهمیت باشد.^[۲۸۰]
راغب اصفهانی بیان­داشته است،که خشی بیمی است، که همراه باتعظیم و بزرگداشت است، و پراهمیت باشد؛ واین حالت­ از راه­ علم وآگاهی بدست می ­آید.^[۲۸۱]
علامه­براین باوراست، که خداوند مردم رامامور به خشیت وتقوا کرده است؛واین نیست مگرتهدیدی­که، هر مصایبی که ایشان برسریتیمان مردم بیاورند، به یتیمان خودشان بر می­گردد.^[۲۸۲] مولف درتفسیر اطیب­البیان­ در ذیل این آیه آورده است، که این­آیه رابه­ دو نحو تفسیر کرده اند؛یکی اینکه کسی که، اولاد صغاردارد، زیاده روی واسراف نکند؛ چه در زمان حیاتش و چه بعد از آن که وصیتی کند، تمام مالش را صرف او کنند، بلکه زا­ید بر ثلث حق ندارد،بلکه ثلث هم زیاد است؛ودوم اینکه کسی که قیم صغار شد، در­حق آنان­ ظلم نکند،چرا که چنین معامله ایی در حق اولاد خودش خواهد شد.^[۲۸۳]
آنچه واضح و روشن است، این است که حدیث در جهت بیان تفسیر وتعیین معنای مقصود واژه خشی است؛ واین خشیت پراهمیت جلوه می­ کند،چرا که با­توجه به حدیث عذاب را هم در این دنیا وهم در آخرت بدنبال دارد، خشیتی که باید ازباب خوردن مال یتیم داشت.

۳-۵-نبا

مولف براین عقیده است،که نبابه معنای خبر و اخبار است.^[۲۸۴] ذیل آیه­ی :« عَمَّ یَتَساءَلُونَ - عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیم» (نبا/۱و۲)« درباره چه چیز از یکدیگر مى‏پرسند؟ از آن خبر بزرگ.» حدیث ذیل بیان شده، که عبارت است از :
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ‏ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ الشِّیعَهَ یَسْأَلُونَکَ عَنْ تَفْسِیرِ هَذِهِ الْآیَهِ- عَمَّ یَتَساءَلُونَ عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ‏ قَالَ ذَلِکَ إِلَیَّ إِنْ شِئْتُ أَخْبَرْتُهُمْ وَ إِنْ شِئْتُ لَمْ أُخْبِرْهُمْ ثُمَّ قَالَ لَکِنِّی أُخْبِرُکَ بِتَفْسِیرِهَا قُلْتُ‏ عَمَّ یَتَساءَلُونَ‏ قَالَ فَقَالَ هِیَ فِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَقُولُ مَا لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ آیَهٌ هِیَ أَکْبَرُ مِنِّی وَ لَا لِلَّهِ مِنْ نَبَإٍ أَعْظَمُ مِنِّی.^[۲۸۵]‏ -ابو حمزه گوید: بامام باقر (علیه السلام) عرض کردم: قربانت گردم شیعه­ازشما تفسیر این­ آیه ­را می­پرسند «از چه ازیک دیگر میپرسند؟ از خبر بزرگى میپرسند!» فرمود:اختیاربامن است، اگر خواهم به آنها بگویم، و اگرخواهم نگویم سپس فرمود: ولى من تفسیرش را براى تو می­گویم عرض کردم: «از چه از یک دیگر میپرسند؟» فرمود: این آیه در باره امیرالمومنین(صلوات اللَّه علیه) است، آن حضرت (علیه السلام) می فرمود:خدا را آیه‏اى بزرگتر از من نیست، خدا را خبرى بزرگتر از من نیست.
راغب اصفهانی براین عقیده است، که نبا خبرى است، که فایده و سود بزرگى دارد، که از آن خبرعلم و دانش حاصل می­ شود؛وبرظنّ وگمان غلبه می­ کند،هیچگاه­گفتن خبر به معنى نبا درست نیست مگر اینکه سه اصل سود وفایده وعلم ودانش وغلبه بر ظن وگمان از آن فهمیده شود؛ وهم چنین راغب بر این باور است، که به خبرى که دروغى در آن نباشد شایسته است، نبا گویند. و هم چنین خبر از سوى خدا و از سوى نبى (علیه الصلاه و السلام)را نبا گویند.^[۲۸۶]
علا­مه درذیل آیه بالا بیان کرده،که این آیه پاسخ از استفهامى است،که خود خداى تعالى کرده بود، خودش پرسید، از چه سوال مى‏کنند؟پاسخ مى‏دهد، از خبرى بس عظیم؛ و این توصیفى که از خبر مذکور کرده، توصیفى است که تعظیم آن خبر، از آن هویدا است؛و مراد از"خبر عظیم” خبر بعث و قیامت است، که قرآن عظیم در سوره‏هاى مکى و مخصوصا در سوره‏هایى که، در اوایل بعثت نازل شده، کمال اهتمام را درباره اثبات آن دارد ، علامه بر این باور است، که موید این معنا سیاق آیات سوره نبا است، که در آنها جز به مساله قیامت و صفات یوم الفصل و استدلال برحقیت و واقعیت آن پرداخته نشده است.^[۲۸۷]
در تفسیر جوامع الجامع آمده است، که این جمله توضیح شى‏ء مورد اهمیت است، که خبر روز رستاخیز باشد، یا امررسالت و لوازم آن باشد.^[۲۸۸]
درمخزن العرفان نیز آمده­است،که­ نبا خبرى را گویند، که متضمن­ سه فایده­ باشد اول فایده‏اش بزرگ­باشد؛دوم از آن علم یا ظن حاصل گردد؛سوم عارى و خالى ازدروغ باشد،مثل تواتریا خبرى که خدا یا پیغمبر وامام می­دهندکه احتمال کذب نمی دهد، وبیان می داردتمام اخباری که بلفظ نبا آمده است، متضمن معنای این سه معنی است.^[۲۸۹]
در تفسیرکشاف آمده است،که «عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ»‏شرح مقام با عظمت است.^[۲۹۰]
باتوجه به معناه­های بالا وتفاسیرگفته شده،که بیان شد، نبا متضمن خبری ا ست، که پراهمیت باشد، و طریحی این حدیث را از حیث تفسیر آیه آورده است، وبا آوردن این حدیث مصداق آیه را بیان کرده است،که منظور امام علی (علیه السلام) ولایت اوست.

۳-۶-وفی

طریحی براین­ باور است،که وفی به معنای گرفتن به طور کامل به طوری که چیزی از آن باقی نماند، است.^[۲۹۱] آیه­ی آورده شده، در این قسمت­عبارت­است از:«وَ إِبْراهِیمَ الَّذِی وَفَّى»(نجم /۳۷) «و [نیز در نوشته‏هاى‏] همان ابراهیمى که وفا کرد». طریحی حدیثی را ذیل این آیه آورده است، که عبارت است از:
الْمُکَارِی‏ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ‏ قُلْتُ لَهُ مَا عَنَى بِقَوْلِهِ- وَ إِبْراهِیمَ الَّذِی وَفَّى‏ قَالَ کَلِمَاتٍ بَالَغَ فِیهِنَّ قُلْتُ وَ مَا هُنَّ قَالَ کَانَ إِذَا أَصْبَحَ قَالَ- أَصْبَحْتُ وَ رَبِّی مَحْمُودٌ أَصْبَحْتُ لَا أُشْرِکُ بِاللَّهِ شَیْئاً وَ لَا أَدْعُو مَعَهُ إِلَهاً وَ لَا أَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ وَلِیّاً- ثَلَاثاً وَ إِذَا أَمْسَى قَالَهَا ثَلَاثاً قَالَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ- وَ إِبْراهِیمَ الَّذِی وَفَّى‏..‏^[۲۹۲] ابو حمزه گوید:به حضرت باقر( علیه السلام) عرض کردم:خداى تعالى از این گفتار چه مقصودى دارد (که فرماید): «و ابراهیم که وفا کرده است»؛ فرمود:(مقصودش) کلماتى بوده که ابراهیم در (گفتن) آنها مبالغه می- کرده (و بسیارمی گفته) عرض کردم:آنها چیست؟ فرمود: هر گاه صبح می کرد، سه بار میگفت:«اصبحت و ربى محمود اصبحت لا اشرک باللَّه شیئا و لا أدعو معه الها و لا اتخذ من دونه اولیا»و چون شام میکرد سه بار میگفت؛ فرمود: پس خداى عز و جل در قرآن اش این آیه را نازل فرمود:«و ابراهیم که وفادارى کرد».
علامه بیان ­کرده­ که کلمه” توفیه” که مصدر فعل” وفى” است، به معناى آن است که حق­ صاحب­­حق­راتمام­وکمال بپردازى و توفیه ابراهیم (علیه السلام) این بود، که آن حضرت هرحق بندگى که به عهده داشت، تمام و کامل ادا کرد؛و به بهترین وجه هم ادا کرد.^[۲۹۳]سپس علامه درادامه بیان خود این آیه را می آورد، که خداى تعالى در ستایش­اش فرموده:«وَ إِذِ ابْتَلى‏ إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ» (بقره/۱۲۴)
طبرسی براین باور است، که حضرت ابراهیم فرمان خدا رابه طور کامل وتمام انجام داد.^[۲۹۴]
هم چنین­درتفسیرالقرآن الکریم مولف بیان کرده است، که وفی به معنای اتمام امر و فرمان وصبر بر ذبح فرزند وآتش نمرود است.^[۲۹۵]
طریحی­این­حدیث­رادرجهت­تفسیر­آیه­بیان داشته است،و معنای وفا رادر کلام­امام برای مخاطب خود بیان وتبیین کرده است،که مقصود از وفاداری امام گفتن این جمله­های مورد نظردر حدیث است.اماآنچه روشن است، گفتن این جمله­ها در لفظ فقط نمی­تواند باشد، بلکه در عمل، حضرت ابراهیم آنهارا ادا کرده است.

۳-۷-هدا

طریحی بیان­ داشته است،که هدا به معنای راهنمایی کردن وثابت قدم نگه داشتن بر صراط المستقیم است.^[۲۹۶]
مولف در­این قسمت آیه­ی ذیل را بیان داشته است، که عبارت است از :« اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ» (حمد/۶)« به راه راست ما را راهبر باش.»
حدیث آورده شده، توسط طریحی در این قسمت عبارت است از :
قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الصَّادِقُ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ‏ قَالَ یَقُولُ أَرْشِدْنَا إِلَى الصِّرَاطِ الْمُسْتَقِیمِ أَرْشِدْنَا لِلُزُومِ الطَّرِیقِ الْمُؤَدِّی إِلَى مَحَبَّتِکَ وَ الْمُبَلِّغِ إِلَى‏ دِینِکَ‏ وَ الْمَانِعِ مِنْ أَنْ نَتَّبِعَ أَهْوَاءَنَا فَنَعْطَبَ أَوْ نَأْخُذَ بِآرَائِنَا فَنَهْلِکَ‏.^[۲۹۷]
حضرت صادق( علیه السلام) در باره آیه «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ‏» فرمود: یعنى ما را راهنمایى کن براه مستقیم، که منظور از راهنمایى کن،این است که، براهى که برساند، ما را به محبت تو و دینت، و باز دارد، از آنکه پیرو هواى نفس خویش باشیم، یا از آرا خود پیروى کنیم و هلاک گردیم.
راغب براین باوراست،که هدی به معنای راهنمایی با لطف ومهربانی است؛ وهم چنین بیان­داشته است­که،دراین آیات که واژه هدایت­ درآنها­ به­کاررفته است،­اول­ایمان ونیکواری باید باشد، سپس افزونی هدایت ازسوی خدا است.^[۲۹۸]
در تاج العروس آمده است،که هدی به معنای راهنمایی است، و دلالت می­ کند به لطفی که مارا به مطلوب برساند.^[۲۹۹] در کتاب العین آمده است،هدی به معنای آنچه هدایت می­ کند به سوی صاحب موده از نیکی است.^[۳۰۰]
این حدیث معنای هدایت را، راهنمایی به سوی محبت خداوندی یا راهی که انتهای آن محبت خداوندی است، می­داند وتفسیر می­ کند، و هر چه محبت خدا شامل او شود، یقیناً از هوی هوس به دور می باشد.

۳-۸-دبب

طریحی بیان­­داشته است، دابه که از ریشه “دبب” است،به این معنا است،که آن خارج می شود، ازبین صفا ومروه و خبر می­دهد، به مومن که او مومن است، و به کافرکه اوکافر است.^[۳۰۱]
آیه­ی آورده شده، دراین قسمت عبارت است از : «وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّهً مِنَ الْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ» (نمل/۸۲) «و چون قول [عذاب‏] بر ایشان واجب گردد جنبنده‏اى را از زمین براى آنان بیرون مى‏آوریم، که با ایشان سخن گوید،که مردم [چنان که باید] به نشانه‏هاى مایقین نداشتند.»

۲

۷/۴

متوسط

۲

۴/۲

زیاد

۰

۰

خیلی زیاد

۰

۰

جمع کل

۱۰۰

۱۰۰

جدول شماره ۶ـ۴: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در ارتباط با اطلاع از اهداف طرح مرتعداری
نمودار شماره ۱۰ـ۴: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در ارتباط با اطلاع آنها از اهداف طرحهای مرتعداری
همانگونه که در شکل نشان داده شده است، تمرکز داده های سوال پژوهشی مورد نظر در بخش نامناسب طیف متمرکز می باشند. هرچند فراوانی متفاوتی در سطح دو جامعه مراتعداران روستایی و عشایری مورد تحقیق مشاهده می گردد، ولی این تفاوت از نظر آماری معنی دار نمی باشد. ۹۶ درصد مرتعداران روستایی و ۹/۹۲ درصد مرتعداران عشایری میزان اطلاع خود از اهداف طرحهای مرتعداری را خیلی کم عنوان کرده اند. هیچکدام از مرتعداران مورد تحقیق گزینه های زیاد یا خیلی زیاد را انتخاب نکردند. میانگین رتبه تاثیرگزاری پاسخ مرتعداران عشایری بیشترین تاثیر را در این نتیجه گیری داشته است.
۶ـ۲ـ۴ـ بررسی اهمیت مرتع از نگاه مرتعداران روستایی و عشایری شهرستان سپیدان؟
بررسی نگرش مرتعداران مورد تحقیق نسبت به اطلاع آنها از اهداف اجرای طرحهای مرتعداری به صورت سوال پرسشنامه­ایی باز مد نظر قرار گرفت. پاسخ ارائه شده آنها در قالب ۵ وجه طبقه بندی شد. طبقات پاسخ ارائه شده آنها عبارتند از: درآمد و رفاه بیشتر؛ تولید علوفه و استمرار دامداری؛ پرورش گیاهان دارویی؛ حفظ طبیعت وجلوگیری از سیل و درنهایت تولید گوشت. دلایل کافی برای استفاده از معادلات ناپارامتریک وجود دارد. نتایج استفاده از U من ویت نی و V کرامر درباره رابطه پاسخ مرتعداران روستایی و عشایری شهرستان سپیدان نسبت به اطلاع آنها از اهداف طرحهای مرتعداری تفاوت چندانی مشاهده نمی شود. به عبارت دیگر اطمینان از وجود ارتباط و اختلاف آماری بین دو متغیر واقعاً وجود ندارد. اختلاف‌نظر مرتعداران مورد تحقیق در پیوند با سوال پژوهشی به استناد معادله U من ویت نی معنی‌دار نمی ­باشد، به عبارتی اختلاف‌نظری بین پاسخگویان پرسش نامه وجود ندارد و مرتعداران مورد تحقیق در هر دو سطح روستایی و عشایری، متفق‌القول گزینه های تولید علوفه و استمرار دامداری و سپس گزینه درآمد و رفاه بیشتر را پاسخ گفته اند. همانطور که در جدول و نمودار زیر نشان داده شده است، تمرکز داده های حاصل برای هر دو گروه مرتعداران روستایی و عشایری به روشنی گویای این واقعیت است که تولید علوفه و استمرار دامداری و مضافاً درآمد بالاتر و رفاه بیشتر جزء فکری و نگرشی آنها به مرتع و مرتعداری است. جدول و نمودارهای زیر توصیف و تحلیل داده ­ها را نشان می­دهد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نگرش

مرتعداران روستایی و عشایری مورد تحقیق

درصد فراوانی

همبستگی کرامر

آزمون u مان- ویتنی

روستایی

عشایری

معنی داری

ارزشیابی آموزشی کمک می کند نیازهای آموزشی شناسایی شود، براساس این نیازها، برای نظام های درسی و آموزشی هدف گذاری شده و برنامه های آموزشی مطلوب تدوین شود. سپس برای تحقق هدفها، سازماندهی لازم به عمل آید و انجام امور هدایت و رهبری شود (بازرگان، ۱۳۸۳).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

گوبا و لینکلن (۱۹۸۹) ارزیابی را توافق کردن در باره ارزش یا شایستگی پدیده های آموزشی می پندارند. بنا بر تعریف پاتون (۱۹۹۷) ارزیابی برنامه عبارت است از گردآوری اطلاعات در باره فعالیت ها، ویژگی ها و بروندادهای برنامه به منظور قضاوت در باره برنامه، بهبود اثربخشی برنامه، و یا اطلاع رسانی برای تصمیم گیری جهت برنامه ریزی آینده. استافیل بیم و وبستر (۱۹۸۹) ارزشیابی آموزشی را فرایند تعیین، تهیه و فراهم آوردن اطلاعات توصیفی و قضاوتی در باره ارزش یا اهمیت هدفهای آموزشی برنامه ها، عملیات و نتایج آن به منظور هدایت تصمیم گیری، پاسخگویی و اطلاع رسانی تعریف می کنند(بازرگان، ۱۳۸۳).
مهمترین کاربردهای ارزشیابی آموزشی به شرح زیر است:
۱- آگاهی دقیق تر نسبت به هدف های یادگیری و نتایجی که باید از برنامه ها و فعالیت های آموزشی به دست آید و تصمیم گیری در باره آنها.
۲- حمایت از برنامه ها و فعالیت های آموزشی آغازین و جبرانی برای رفع کمبودها در نیل به هدف های آموزشی و توسعه انسانی؛
۳- تقویت تعهد و دلبستگی افراد نسبت به فعالیت های آموزشی و در نهایت تحقیق هدف های آموزشی؛
۴- فراهم آوردن زمینه لازم برای ایجاد ساختار، تشکیلات، جو سازمانی و توسعه نیروی انسانی مناسب برای تحقیق هدفها و در نهایت توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور؛
۵- پاسخگویی نسبت به فعالیت های آموزشی و اطمینان دادن به فرد و جامعه در قالب این فعالیت ها؛
۶- اطلاع رسانی در باره فعالیت های آموزشی(بازرگان، ۱۳۸۳).
یکی از جنبه های مورد ارزیابی در نظام های آموزشی، ارزیابی اثربخشی است. مفهوم اثربخشی عبارت است از این که تا چه اندازه بروندادهای مطلوب حاصل شده است. به کمک مفهوم اثربخشی به این سؤال پاسخ داده می شود که تا چه اندازه برونداد نظام آموزشی از مطلوبیت مورد نظر برخوردار است (بازرگان،
۱۳۸۳).
۱-۲- بیان مسأله
آموزش حرفه ای بخشی از آموزش عمومی است که آموزش کشاورزی زیر شاخه آن محسوب می شود. آموزش کشاورزی از طریق افزایش و تغییر در دانش، بینش و مهارت فراگیران موجب افزایش بهره وری آنان می شود، هزینه های تولید را کاهش می دهد و فرصت های شغلی بیشتری را برای اشتغال افراد فراهم می آورد. برای توسعه کشاورزی، آموزش به تنهایی کافی نیست ولی بدون شک یکی از عوامل مهم و ضروری است. مطالعات و بررسی های زیادی که در رابطه با نقش آموزش نیروی انسانی در بالا بردن بازده اقتصادی سرمایه گذاری در آموزش نیروی انسانی است ( موحد محمدی، ۱۳۸۲).
آدام اسمیت (۱۹۷۶) در کتاب ثروت ملل، توانایی اکتسابی و مفید همه اعضای جامعه را جزئی از سرمایه ثابت قلمداد نموده است. آلفرد مارشال (۱۹۲۰) اقتصادان معروف دیگر معتقد است: با ارزش ترین همه سرمایه ها آن است که در افراد بشر سرمایه گذاری شده است (ارسلان بد، ۱۳۷۰).
مؤسسات آموزشی و از جمله دانشکده های کشاورزی نقش کلیدی در آموزش نیروی انسانی ماهر تأثیرگذار در روند توسعه کشاورزی هر کشوری ایفا می کنند. بدیهی است اکثر صاحب نظران آموزش کشاورزی معتقدند فعالیت های آموزشی در سطح دانشکده های کشاورزی باید توام با کار عملی در سطح مزرعه باشد و یادگیری از طریق عمل مورد تأکید قرار گیرد چرا که آموزش های عملی بیش از سایر روش های آموزش در یادگیری یا تغییر نسبتاً پایدار رفتار بالقوه فرد موثر است. این بدان دلیل است که آموزش های عملی از جمله عملیات کشاورزی- مبتنی بر تجربه یعنی تأثیر متقابل فرد و محیط در یکدیگر است یعنی فرد از محیط (مزرعه) تأثیر پذیرفته و بر آن تأثیر می گذارد. در برخورد فرد با محیط برای یادگیری، اعضای حسی، دستگاه های عصبی، تجربه های قبلی، تمایلات و گرایش ها و هدفهای یاد گیرنده نقش مؤثری به
عهده دارند. در واقع کل شخصیت فرد در تمام ابعاد خود در آفریند تعامل قرار می گیرد و تغییر پیدا
می کند( شعبانی، ۱۳۷۱).
در طی آموزش های عملی کشاورزی در سطح مزرعه، در حقیقت شرایطی برای یادگیری و تغییر رفتار دانشجویان فراهم شده است به گونه ای که آنان فعالیت های مختلفی را انجام داده و شرایط متعددی را تجربه می کنند با این حال که یک نکته مهم در آموزش های عملی کشاورزی همواره این بوده است که آیا شرایط ایجاد شده مطلوب بوده است یا نه؟ آیا دانشجویان با کسب تجارب و انجام فعالیت های تعیین شده در سطح مزرعه به هدف های آموزشی رسیده اند یا نه؟ به عبارت دیگر میزان تحقق اهداف پیش بینی شده درس عملیات کشاورزی (اثربخشی) چقدر است؟ در راستای پاسخ به این سؤالات و سؤالاتی از این قبیل تحقیق حاضر با موضوع بررسی میزان اثربخشی درس عملیات کشاورزی در دانشگاه های شهرستان خرم آباد شکل گرفته است.
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
مؤسسات آموزش کشاورزی و از جمله دانشکده های کشاورزی نقش مهمی در فرایند توسعه کشاورزی ایفا می کند که از مهمترین آن تربیت افرادی است که دارای شایستگی کافی در زمینه ارائه خدمات توسعه روستایی و کشاورزی نظیر ترویج کشاورزی، تحقیق و آزمایش، تأمین نهاده ها، ایجاد بازاریابی، اعتبارات، تعاونی ها و نظایر آن می باشند. از آنجا که احتمالاً اکثر دانشجویان دانشکده های کشاورزی به طور مستقیم و غیرمستقیم درگیر کار با مردم روستایی خواهند شد صاحب نظران آموزش های حرفه ای کشاورزی مؤکداً توصیه می نمایند تربیت دانشجویان کشاورزی باید واجد چهار ویژگی باشد، اول این که آموزش باید
حتی الامکان با فرصت های اشتغال و شرایط مناطق روستایی متناسب و مرتبط باشد، دوم این که آموزش بجای محور قرار دادن مطالب آموزشی یا تولیدات، باید مردم را محور قرار دهد و سوم این که توجه به آگاهی از جنبه های اقتصادی- اجتماعی زندگی روستایی همراه با بهاء دادن به نقش کشاورزی در اقتصاد روستا را مدنظر قرار دهد و به عنوان مهمترین ویژگی آموزش کشاورزی به جای نظری باید عملی و کاربردی بوده، یادگیری از طریق عمل مورد تأکید قرار گیرد(یغما، ۱۳۷۴).
بدیهی است ماهیت درس عملیات کشاورزی در مجموعه دروس رشته های کشاورزی به گونه ای است که در صورت اجرای درست و مناسب آن می توان انتظار داشت منجر به ایجاد تغییرات مطلوب در دانش، مهارت و نگرش دانشجویان گردد. بنابراین انجام هر گونه مطالعه در مورد تحقق اهداف پیش بینی شده درس (اثربخشی ) دارای فواید نامبرده زیر است:
- به مربیان و مجریان درس در خصوص میزان تحقق اهداف پیش بینی شده آن بازخورد مناسب ارائه
می شود؛
- با اصلاح اهداف، روش ها و نحوه اجرای درس در هزینه ها، نیروی انسانی و زمان صرفه جویی می شود؛
- زمینه مناسبی جهت استفاده بهتر از امکانات و پتانسیل موجود در دانشکده های کشاورزی فراهم می شود؛
- زمینه ها و نیازهای آموزشی مربیان و کادر اجرایی درس دانشجویان مشخص گردیده، برنامه ریزی لازم جهت رفع آن با دیدی واقع بینانه امکان پذیر می گردد؛
- ارتباط مناسب و منسجم تری بین مباحث مطروجه در کلاس با فعالیتهای سر مزرعه بوجود می آید؛
- عناوین و موضوعات جدید برای آموزش دانشجویان مشخص می شود؛
- از مشارکت و توان فکری دانشجویان در اجرای برنامه های آموزشی خاص آنها استفاده می شود؛
- به طراحی مجدد برنامه درسی و اصلاح سرفصل درس و در نتیجه افزایش بهره وری دانشجویان کمک می شود؛
برنامه آموزش علمی کشاورزی با ویژگی ها و نیازهای جامعه کشاورزی و روستایی جهت دهی می شود.
۱-۴- هدف تحقیق
۱-۴-۱- هدف کلی
هدف این پژوهش تعیین اثربخشی درس عملیات کشاورزی در زیر نظام های آموزش عالی شهرستان خرم آباد می باشد.
۱-۴-۲- اهداف اختصاصی
۱- مشخص کردن میزان تحقق اهداف پیش بینی شده درس عملیات کشاورزی در تغییر دانش دانشجویان دانشگاه مورد بررسی
۲- مشخص کردن میزان تحقق اهداف پیش بینی شده درس عملیات کشاورزی در تغییر مهارت دانشجویان دانشگاه مورد بررسی
۳- مشخص کردن میزان تحقق اهداف پیش بینی شده درس عملیات کشاورزی در تغییر نگرش دانشجویان دانشگاه مورد بررسی
۴- مشخص کردن تأثیر ویژگیهای دانشجویان در دیدگاه آنان نسبت به میزان اثر بخشی درس عملیات کشاورزی
۱-۵- فرضیات تحقیق
۱- بین ویژگی های فردی دانشجویان و نظر آنان در مورد میزان اثر بخشی درس عملیات کشاورزی رابطه معنی داری وجود دارد.
۲- بین ویژگی های اقتصادی دانشجویان و نظر آنان در مورد میزان اثر بخشی درس عملیات کشاورزی رابطه معنی داری وجود دارد.
۳- بین ویژگی های اجتماعی دانشجویان و نظر آنان در مورد میزان اثر بخشی درس عملیات کشاورزی رابطه معنی داری وجود دارد.
۴- بین دیدگاه دو گروه دانشجویان دختر و پسر در مورد میزان اثربخشی درس تفاوت معنی داری وجود دارد.

ب) مفهوم سود در سطح رفتاری^۲
ج) مفهوم سود در سطح معنایی^۳
۲-۱-۳-۱- مفهوم سود در سطح ساختاری
در این سطح، سود براساس یکسری قوانین که عمدتا با پدیده های دنیای واقعی یا انعکاس رفتاری بی ارتباط هستند، تعریف می شود در این سطح از اصطلاحاتی همانند هزینه، فرض تطابق و … استفاده می شود که مفاهیم مشابه و ملموس در دنیای واقعی ندارد و به ناچار باید آنها را با قواعد صریح و دقیق تعریف کرد یعنی سود حسابداری در این سطح، خلاصه ای از اقلام مثبت و منفی است که بعضی از آنها مفهوم تفسیری ندارند ولو این که برای سرمایه گذاران، حاوی اطلاعات باشند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱-۳-۲- مفهوم سود در سطح رفتاری
در این سطح، سود از طریق شیوه استفاده کننندگان(سرمایه گذاران)، صرف نظر از نحوه اندازه گیری سود و مقصود آن تعیین می شود. همچنین در این سطح، سود به عنوان معیاری برای پیش بینی سرمایه گذاران و اعتباردهندگان نسبت به ارزیابی آینده واحد اقتصادی، واکنش های بازار و قیمت اوراق بهادار نسبت به گزارشگری سود، تصمیم های مربوط به هزینه های سرمایه ای توسط مدیران و واکنش های بازخوردی حسابداران و مدیران نظیر مدیریت و هموار سازی سود، مورد توجه قرار می گیرد. در تحقیق حاضر تاکید بر مفهوم سود در این سطح می باشد.
۲-۱-۳-۳- مفهوم سود در سطح معنایی
در این سطح، سود از طریق تاکید بر وقایع اقتصادی تعریف می شود. دو مفهوم اقتصادی در این سطح برای سود وجود دارد. این دو مفهوم اقتصادی شامل تغییر سطح رفاه و حداکثر کردن سود می باشد.
۲-۱-۴- مفهوم سود گزارش شده
غالبا، استفاده کنندگان از صورتهای مالی به دنبال سود واقعی^[۱۶] هستند. در واقع، بحث کیفیت سود زمانی مطرح می شود، که تحلیل گران مالی تلاش می کنند تا اطمینان حاصل نمایند، چه اندازه از سود خالص گزارش شده منعکس کننده سود واقعی است، در ارزیابی کیفیت سود، استفاده کنندگان از صورتهای مالی معمولاً به سود خالص توجه می کنند (ظریف فرد، ۱۳۷۸).
سود واقعی به تعبیر هیأت استانداردهای حسابداری مالی (که در پیرامون واژه اهمیت ذکر شده) به شرح زیر است: (ظریف فرد، ۱۳۷۸، ۲۰).
“برداشت عموم سرمایه گذاران از مفهوم سود واقعی، سود عملیاتی نرمال، تکرارپذیر و ایجاد کننده جریانهای نقدی است و این نگرش الزام میدارد که نتایج فعالیتهای عادی که نرمال و تکرارپذیر و ایجاد کننده جریانهای نقدی هستند برای جایگزین کردن دارائیهای استهلاک پذیر مورد نیاز میباشند. سود واقعی شاخص سودآوری واحد تجاری به شمار میآید.
معمولاً سود واقعی بین سود خالص حسابداری و جریان نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی است که در محاسبه آن هرگونه اقلام تکرارناپذیر یا اقلام غیر عادی و اثرات مالیاتی مرتبط با آنها نیز در نظر گرفته میشود. از نظر سرمایه گذاران، سود خالص حسابداری بهترین شاخص برای قدرت سودآوری واحد تجاری است، زیرا مفهوم سود واقعی را تا حد بسیار نزدیکی برآورد میکند. گر چه سرمایهگذاران سود خالص حسابداری را به مفهوم سود واقعی تلقی نمیکنند، اما اقلام تکرار ناپذیر یا غیرنرمال قابل شناسایی را از سود خالص گزارش شده یک شرکت جدا نموده تا قدرت سودآوری شرکت مشخص شود. تفاوت بین سود واقعی و سود گزارش شده، در ارزیابی کیفیت سود موسسه و همچنین در مقایسه با سایر موسسات بطور ذهنی مورد توجه قرار میگیرد” (بیک زاده، ۱۳۸۹).
بحث کیفیت سود زمانی مطرح میشود که تحلیلگران مالی تلاش کنند تا تعیین نمایند تا چه اندازه سود خالص گزارش شده منعکس کننده سود واقعی است. در ارزیابی کیفیت سود، تحلیلگران معمولاً به ساختار و اجزای سود خالص توجه میکنند. اما اهمیت نسبی هر عامل مؤثر بر کیفیت سود بسته به دیدگاه تحلیلگر میتواند متفاوت باشد (محمدی، ۱۳۸۸).
۲-۱-۵- اهداف گزارشگری سود
هندریکسون (۱۹۹۲) در کتاب تئوری حسابداری مطرح می کند که هدف اصلی گزارشگری سود، فراهم کردن اطلاعات سودمند برای اشخاصی است که بیشترین علاقه را به گزارشگری مالی دارند. اما برای بدست آوردن درکی بهتر از گزارشگری سود باید اهداف مشخص تری را معین کرد، یکی از اهداف اساسی که تصور می شود، برای کلیه استفاده کنندگان گزارشگری مالی بیشترین اهمیت را دارد نیاز به تمایز سود و سرمایه است.
در بند ۴۵، مبانی نظری و گزارشگری مالی ایران آمده است:
سرمایه گذاران، اعطا کنندگان تسهیلات مالی و سایر استفاده کنندگان اطلاعات مالی غالباً سودهای گزارش شده و عوامل تعیین کننده آن را به طریق مختلف و برای مقاصد گوناگون، مورد استفاده قرار می دهند. برخی از این مقاصد، عبارت است از:

1. 1. ارزیابی عملکرد مدیریت

1. 1. برآورد توان پیش بینی واحد انتفاعی در کوتاه مدت و بلند مدت

1. 1. ارزیابی مخاطره سرمایه گذاری در واحد انتفاعی یا اعطای تسهیلات مالی به آنها.

در بند ۴۶ مبانی نظری حسابداری و گزارشگری مالی آمده است . حسابداری مالی به جای ارزیابی عملکرد مدیریت، برآورد توان سودآوری، پیش بینی سود یا ارزیابی مخاطرات سرمایه گذاری و اعطای اعتبار، اطلاعاتی درباره میزان سود و اجرای متشکله آن را فراهم می آورد و استفاده کنندگان اطلاعات مالی بر اساس این اطلاعات خود نسبت به ارزیابی، برآورد، پیش بینی و سنجش مخاطرات، اقدام می کنند با این حال، حسابداری مالی می تواند از طریق ارائه اطلاعات تفصیلی، درباره سود و عوامل تعیین کننده آن و گزارش آثار تورم بر نتایج عملیات، تحلیل مالی را تسهیل کند.
۲-۱-۶- ظهور نظریه کیفیت سود
نظریه کیفیت سود برای اولین بار توسط تحلیل گران مالی و کارگزاران بورس مطرح شد، زیرا آنها احساس می کردند سود گزارش شده قدرت سود شرکت را آنچنان نشان نمی دهند که در ذهن مجسم می کنند. آنها دریافتند که پیش بینی سود های آتی بر مبنای نتایج گزارش شده، کار مشکلی است. ضمنا تحلیل گران دریافتند که تجزیه و تحلیل صورتهای مالی شرکتها به دلیل نقاط ضعف متعدد در اندازه گیری اطلاعات حسابداری کار مشکلی می باشد (اسماعیلی، ۲۷).
سوال اساسی این است که چرا تحلیل گران مالی در ارزیابی خود از سود خالص گزارش شده و یا سود هر سهم شرکت (بدون تعدیل) استفاده نمی کنند و جانب احتیاط را رعایت می نمایند. پاسخ این است که در تعیین ارزش شرکت نه تنها به کمیت سود، بلکه باید به کیفیت آن نیز توجه شود. منظور از کیفیت سود، زمینه بالقوه رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی است. بهعبارت دیگر، ارزش یک سهم تنها به سود هر سهم سال جاری شرکت بستگی ندارد بلکه به انتظارات ما از آینده شرکت و قدرت سود آوری سال های آتی و ضریب اطمینان نسبت به سودهای آتی بستگی دارد (جهانخانی و ظریف فرد، ۱۳۷۴).
برداشت حسابداران و تحلیل گران مالی از وا‍‍‍‍ژه سود متفاوت است. تحلیل گران مالی عموما سود گزارش شده (سود حسابداری) را متفاوت از سود واقعی می دانند. یکی از دلایل این تفاوت از دیدگاه تحلیل گران این است که سود می تواند به وسیله مدیران دستکاری شود. این دستکاری از طریق بکارگیری روش های مختلف حسابداری توسط مدیریت امکان پذیر است.اعمال روش هایی نظیر تغییر روش ارزیابی موجودی کالا، استهلاک سرقفلی، هزینه جاری یا سرمایه ای تلقی کردن هزینه های تحقیق و توسعه، روش هایی هستند که مدیران می توانند از طریق اعمال آنها، سود را تغییر دهند (اسماعیلی، ۲۷).
۲-۱-۷- کیفیت سود
کیفیت سود و اینکه معنای این اصطلاح چیست، مورد توجه و علاقه مدیران، حسابداران، تحلیلگران مالی، مراجع تدوین کننده استانداردهای حسابداری و سایر استفاده کنندگان صورتهای مالی است. مدیریت به این دلیل به موضوع علاقمند است که در تجزیه و تحلیلهای مدیریتی خود، نیاز به دانستن دلائل تغییر در اقلام درآمدها و هزینههائی که بر کیفیت سود تاثیر میگذارند، داشته و آنها را مورد بحث قرار میدهند. دلیل دیگر که مدیریت به این موضوع علاقمند است، این است که کیفیت سود یک بنگاه اقتصادی مورد توجه بازار قرار دارد و در تعیین قیمت سهام میتواند یکی از عوامل موثر باشد (محمدی، ۱۳۸۸).
توجه به موضوع کیفیت سود به طور وسیعی در هر دو حرفه حسابداری و مدیریت سرمایه گذاری مورد بحث قرارگرفته است. در این زمینه در متون حسابداری، مدیریت مالی، مدیریت سرمایه گذاری، دستورالعملها و مقررات بورس اوراق بهادار، گزارش های کارگزاران بورس به طور مستقیم و یا غیرمستقیم اشاراتی به این موضوع شده است. توجه حرفه حسابداری بر محور این هدف استوار است که سود خالص گزارش شده، عملکرد عملیاتی واحد تجاری را به طور منصفانه منعکس نماید، لیکن کاربرد سود گزارش شده در علوم دیگر به منظور تحقق اهداف خاص دیگری است ( قائمی و همکاران، ۱۳۸۷،۷۳).
فرانسیس و دیگران (۲۰۰۳) فرض کردند که کیفیت سود توسط سرمایه گذاران به عنوان یک متغیر اساسی برای ارزیابی اطلاعات ناشی از الگوهای سود مورد استفاده قرار می گیرد . بنابراین کیفیت سود، مورد توجه سرمایه گذاران فعلی و آتی است .
اما واژه کیفیت سود به تنهایی مفهوم مهمی ندارد و با تفاسیر مختلفی مورد استفاده قرار
می گیرد و مفهوم نسبتاً مبهمی است و تعاریف مختلفی از کیفیت سود به عمل آمده است . برخی از این تعاریف مربوط به پایداری سود^[۱۷] (ویژگیهای سری زمانی سود) می شود و پایداری بدین مفهوم است که واحد تجاری در دوره ای بلند مدت می تواند سود خود را حفظ کند . به عبارت دیگر سود دوره جاری، نشانه خوبی برای سود دوره های آتی است .سایر تعاریف به ارائه بیان صادقانه معاملات و رویدادهای اقتصادی می پردازند . با این حال، برخی از محققان به ارتباط بین اقلام تعهدی و جریانهای نقدی پرداخته اند. شیپرو وینسنت (۲۰۰۳) کیفیت سود را با توجه به سود مورد نظر هیکس بررسی و کیفیت سود را میزان توانایی سود در بیان صادقانه، سود اقتصادی مورد نظر هیکس تعریف کرده اند . واژه بیان صادقانه عبارتست از «تطابق بین یک اندازه یا توصیف پدیده ای است که به نظر نشان دهنده آن می باشد» (شامی زاده، ۱۳۹۰).
میکائیل و دیگران (۲۰۰۲)، می گویند کیفیت سود، درجه ای است که با آن درآمد گذشته واحد تجاری با مقدار نقدینگی آتی واحد تجاری، ارتباط برقرار می کند . بر طبق تحقیقات کریشین هیستر^[۱۸] و ملوماد^[۱۹] (۲۰۰۴) سود با کیفیت بالا، سودهایی هستند که اطلاعات بیشتر و واضح تری برای ارزش بلند مدت واحد تجاری در بر دارد.
در یک جریان فکری مشابه، هودیج (۲۰۰۳) کیفیت سود را به عنوان درجه ای که تفاوت بین سود خالص گزارش شده با سود واقعی را بیان می کند تعریف کرده است . چان و دیگران^[۲۰] (۲۰۰۴) کیفیت سود را به عنوان درجه ای که سود گزارش شده نشان دهنده عملکرد اساسی واحد تجاری است در نظر گرفته است .
روسین و دیگران^[۲۱] (۱۹۹۹) بیان کردند که سود، زمانی دارای کیفیت بالا است که پایدار باشد. در کشورهای اروپایی ادعا می شود استفاده از روش های محافظه کارانه، کیفیت سود را افزایش می دهد.
وایت و دیگران^[۲۲] (۲۰۰۳) کیفیت سود را به عنوان درجه ای از محافظه کاری در سود گزارش شده واحد تجاری تعریف کرده اند. اما این در مورد کشورهای آنگلوساکسون و استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی جدید صدق نمی کنند. یک توجیه احتمالی برای کثرت و تنوع این تفاسیر از کیفیت سود می تواند این باشد که استفاده کنندگان مختلف از این اطلاعات برای تصمیم گیریهای مختلف استفاده می کنند (کریشین هیستر و ملودماد، ۲۰۰۴). در نتیجه ارائه یک تعریف خاص به علت این که در ادبیات گذشته برای رویکرد کیفیت سود معیارهای مختلفی را مورد استفاده قرار داده اند، دشوار است . اقلام تعهدی حسابداری به عنوان یک شاخص مهم در ارتباط با کیفیت سود مورد توجه قرار می گیرد . اما واقعاً رویکرد پذیرفته شده ای برای اندازه گیری کیفیت سود وجود ندارد . در واقع در ادبیات حسابداری، روش های مختلفی برای اندازه گیری کیفیت سود مورد بحث قرار گرفته است (بیک زاده، ۱۳۸۹).
شیپرو وینسنت^[۲۳] (۲۰۰۳) ساختارهای کیفیت سود را به چهار دسته کلی تقسیم بندی کرده اند .

1. 1. اولین طبقه مفاهیم پایداری، قابلیت پیش بینی و تغییر پذیری می باشد .

1. 1. دومین طبقه از ارتباط بین جریانهای نقدی، اقلام تعهدی و سود مشتق می شود.

1. 1. طبقه سوم مربوط به ویژگیهای کیفی چارچوب مفهومی هیات استانداردهای حسابداری مالی (امریکا) می شود که کیفیت سود با توجه به مربوط بودن، قابلیت اتکا و قابلیت مقایسه یکنواختی مورد بررسی قرار می گیرد . این سه مفهوم به عنوان یک مجموعه هستند و نمی توان آنها را به طور مجزا اندازه گیری نمود . این سه معیار در مقایسه با یکدیگر نه مانعه الجمع هستند و نه سازگار و ارجحیت یک ویژگی به دیگری تا اندازه زیادی به ذهن گرایی افراد بستگی دارد .

1. 1. در نهایت چهارمین طبقه از اجرای تصمیمات ناشی می شود .

طبق نظریه برنستین^[۲۴] (۱۹۹۳) سه طبقه کلی از عوامل وجود دارد که شامل کیفیت سود می شوند .
اولین طبقه مربوط به حسابداری و دقت محاسباتی مدیریت و انتخاب روش های مختلف حسابداری می شود .