اهمیت و ضرورت تحقیق
با رشد فزاینده ی جمعیت در کلان‌شهر تهران و به دنبال آن افزایش مشکلات و مسائل ناشی از شهرنشینی در ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی، لزوم ایجاد و استفاده از بسترهای مدیریت شهری جدید همراه با به‌روزترین و کاربردی‌ترین فن آوری‌ها احساس می‌شود (امیری، ۱۳۸۸،ص۳ ).
تهران با جمعیت بیش از ۸۲۱۷۲۳۶ نفر(سالنامه آماری شهر تهران- ۱۳۸۸) و مساحت ۷۳۰ کیلومتر مربع پرجمعیت ترین کلان شهر ایران محسوب می شود. ناگفته پیداست که ارائه خدمات شهری در چنین کلان شهری با تراکم بیش از ۱۱۲۵۶ نفر بر کیلومتر مربع که سفرهای آونگی^[۲] ساکنین شهرهای دور و نزدیک اطراف نیز به جمعیت روز آن مرتباً می افزاید، نیازمند به کارگیری تمهیدات ویژه بوده و بدون حضور و نقش فعال شهروندان امکان پذیر نمی باشد.
یکی از مشکلات رایج و فراگیری که در مدیریت کلان‌شهر تهران مشاهده می‌شود، ضعف دریافت اطلاعات به موقع مدیران شهری درباره نیازهای شهروندان و تشخیص ضرورت‌های ارائه خدمات شهری در نواحی و مناطق مختلف شهرداری می‌باشد. در این میان یکی از بهترین روش‌ها برای کسب اطلاعات دقیق در زمینه ی مسائل و مشکلات شهروندان و دریافت نقطه‌نظرات مردم پیرامون مدیریت شهری، ایجاد خطوط ارتباطی مناسب با شهروندان و کسب اطلاعات از طریق خود آنان می‌باشد و این مهم با ایجاد سامانه ای موسوم به ۱۳۷ در شهرداری تهران دنبال می‌شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از این رو شماره ۱۳۷ پل ارتباطی بین شهروندان و شهرداری تهران است؛ که به شهروندان اجازه می دهد مشکلات و کمبودهای موجود در شهر را به اطلاع شهرداری برسانند. به عبارت دیگر سامانه ۱۳۷، که از سال ۱۳۸۴ جایگزین صندوق صوتی پیام گیر شهرداری گردیده است، فرایندی است که با سرلوحه قرار دادن اصول شهروند مداری، محله گرایی و مشارکت مردمی به اجرا در آمده تا این مشکلات و درخواست های شهروندان را رسیدگی و برطرف نماید.
کاوش داده ها و اطلاعات جمع آوری شده از طریق این سامانه می تواند منجر به شناسایی الگوهای مهم و پنهانی ­شود که پیش از آن ممکن است مورد توجه قرار نمی گرفته و دانستن آن مدیران شهری را در ارائه ی مطلوب خدمات شهری به شهروندان یاری می رساند. زیرا دانش داده کاوی سازمان ها را قادر می سازد تا از سرمایه ی داده هایشان بهره برداری نمایند. از این ابزار برای پشتیبانی فرایند تصمیم گیری استفاده می گردد. داده کاوی با پردازش جامع داده و انجام فرایند تصمیم سازی از طریق استخراج دانش با ارزش از داده، تصمیم گیری را برای مدیران سازمان تسهیل می نماید.
قلمرو تحقیق
از منظر سازمانی
قلمرو این تحقیق از منظر سازمانی، مرکز مدیریت شهری سامانه ی ۱۳۷ شهرداری تهران است که از سال ۱۳۸۴ جایگزین صندوق صوتی پیام گیر شهرداری گردیده و اصول شهروند مداری، محله گرایی و مشارکت مردمی را سرلوحه خود در رسیدگی به درخواست ها و مشکلات مردم شهر تهران نموده است.
از منظر زمانی و مکانی
قلمرو این تحقیق از منظر مکانی – زمانی، پیام ها و درخواست های واصله شهروندان در همه مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران است که در طول فروردین تا اسفند ماه سال ۱۳۸۹ از طریق کانال های ارتباطی با ۱۳۷ دریافت شده است.
از منظر موضوعی
از منظر موضوعی این تحقیق در حوزه ی کاربرد داده کاوی در مدیریت شهری جای دارد. به این ترتیب که در نتیجه داده کاوی سامانه ۱۳۷ و کشف دانش پنهان میان داده ها، به توسعه مدیریت شهری خواهیم رسید. کشف دانش پنهان منجر به تسهیل در امر تصمیم سازی مدیران، تخصیص بهینه منابع و آمادگی بیشتر در مقابل معضلات شهری خواهد شد. و در نتیجه توسعه مدیریت شهری به افزایش مشارکت های مردمی و به کارگیری هر چه بیشتر فن آوری های نوین اطلاعاتی در فرایندهای شهری نایل می شویم.
روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات
تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تشریحی محسوب می شود. در اجرای تکنیک های
داده کاوی، از نرم افزار Clementine 12 استفاده شده است. دلیل استفاده از این نرم افزار توانایی آن در پردازش مجموعه های داده ای بزرگ^[۳] و متداول بودن آن در میان کاربران است. در بخش آماده سازی داده ها از نرم افزارهایی نظیر Sql server 2008، Excel 2007 و Spss 16 استفاده شده است.
داده های اصلی این تحقیق شامل برشی از بانک داده سامانه ۱۳۷ در مقطع سال ۸۹ می باشد که از طریق مراجعه حضوری به آن مرکز و طی مراحل استاندارد و قانونی گرد آوری گردیده است. سایر داده های تحقیق که شامل اعتبار مصوب عمرانی مناطق و میزان بارش روزانه در سال ۸۹ می شود از اطلاعات معتبر منتشر شده در سایت اینترنتی شهرداری و هواشناسی به دست آمده است.
تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی
داده کاوی(Data Mining): علم استخراج اطلاعات مفید از پایگاه‌های داده یا مجموعه داده‌ای می‌باشد.
انباره داده ها (Data Warehouse) : مجموعه ای از داده های ذخیره شده به شکل الکترونیکی در یک سازمان که به منظور استفاده در فعالیت های تحلیلی و گزارش گیری طراحی و راه اندازی شده است.
خوشه بندی(Clustering): یکی از تکنیک های مهم داده کاوی است که اشیاء با تعداد زیادی مشخصه را به زیرگروههای معنی دار جدا ازهم تقسیم بندی می کند. به طوری که اعضای هر گروه از نظر مقدار مشخصه هایشان، بیشترین شباهت را به هم دارند و با اعضای سایر گروه ها بیشترین تفاوت را دارند.( هن و کمبر ۲۰۰۶)
قوانین وابستگی (Association Rules): هدف قوانین وابستگی تعیین کردن این است که چه پدیده هایی با هم در ارتباط بوده و به هم وابسته اند. نمونه ی اصلی این کار تعیین اقلامی است که با هم در چرخه ی خرید مشتریان یک سوپرمارکت قرار می گیرند.
خلاصه فصل اول
در این فصل به کلیات تحقیق پرداخته شد که شامل: بیان مساله، هدف تحقیق، سوالات تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، قلمرو سازمانی- زمانی و مکانی- موضوعی تحقیق، روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات، تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی می شد. توضیحات لازم ذیل هر بخش به تفصیل آورده شده است تا تصویری جامع و کلی از چارچوب تحقیق انجام یافته ارائه شود.
۲
فصل دوم
ادبیات تحقیق
مقدمه
اصولاً پیدایش و رواج اصطلاح مدیریت شهری^[۴] به مفهوم جدید آن را باید نتیجه ی تلاش های نظری و عملی برای غلبه بر انبوه مشکلات موجود در کلان شهرها به ویژه در نیمه دوم قرن بیستم دانست ( کاظمیان، ۱۳۸۲، صص ۴۳و ۵۱). مدیریت شهری معانی و محتواهای متفاوتی برای اندیشمندان مختلف در برداشته و دارد. مفاهیم و تعاریف اولیه در چارچوب سنت و طرز تلقی محدود، تکنوکراتیک و سیاست زدایی شده از مدیریت شهری ارائه شده اند. همه ی این تعاریف مدیریت شهری را در چارچوب اداره ی امور عمومی محدود می کنند(Mattingly, 1994).
امروزه شهرها با افزایش مداوم جمعیت و نیازهای اجتماعی وابسته به آن روبرو هستند ولی منابعی که در اختیار شهرداری ها قرار می گیرد به همان نسبت افزایش نمی یابد. اهمیت حفظ تعادل بین نیازهای اجتماعی، اقتصادی و محیطی نسل حاضر و آینده از طیف توسعه انسانی پایدار، تغییر پارادایمی را در مدیریت شهری و ارائه ی خدمات شهری به وجود آورده است. این تغییر پارادایم به ورود مفاهیمی چون مشارکت شهروندی، جامعه مدنی، مقتدرسازی^[۵]، مشغولیت مدنی^[۶] و حکمرانی شهری انجامیده است(شریفیان ثانی، ۱۳۸۸، ص ۴۳).
مشاوره و کسب نظر شهروندان، در صورتی که واقعی باشد، سودمند است. مخالفان نظارت شهروندی چنین نظارتی را سد راه ارائه ی خدمات مطلوب می دانند. مشارکت عمومی همواره، امری مطلوب به شمار می آید، اما برنامه ریزان در عمل، برای جلب مشارکت شهروندان با مشکل روبرویند. مشارکت گونه های مختلف دارد که برخی از آن ها عبارتند از: مشارکت از طریق مشاوره و درخواست پاسخ به پرسش ها از سوی اجتماعات و مشارکت به دلیل انگیزه های مادی که در آن اجتماع منابعی مانند نیروی کار و پول و غذا را در برابر محرک های مادی در اختیار می گذارند(شریفیان ثانی، ۱۳۸۸، ص ۴۲).
یکی از جنبه های بارز مشارکت مردم در اداره ی امور شهر برقراری ارتباط با شهرداری از طریق سامانه ی مدیریت شهری ۱۳۷ شهرداری تهران می باشدکه تلاش نموده با سرلوحه قرار دادن اصول شهروند مداری، محله گرایی و مشارکت مردمی به رسیدگی به درخواست ها و مشکلات مردم شهر تهران بپردازد.
از طرف دیگر، امروزه شهرداری ها نیز هم چون دیگر سازمان ها غرق در انبوه داده ها و اطلاعاتی هستند که استفاده از آن ها در بیشتر موارد، محدود به انجام کارهای جاری شده است. داده کاوی که استفاده از آن نیز روز به روز توسعه می یابد، می تواند منجر به استفاده از این اطلاعات در زمینه ی تصمیم گیری های استراتژیک شود.
در این فصل به ارائه ی مبانی نظری تحقیق، مفاهیم و ابعاد تحقیق و مدل مفهومی تحقیق می پردازیم.

مبانی نظری
تاریخچه داده کاوی
ایده ای که مبنای داده کاوی است، یک فرایند با اهمیت از شناخت الگوهای بالقوه مفید، بدیع و نهایتاً قابل درک از داده هاست. واژه «کشف دانش در پایگاه داده ها»^[۷] که به معنای جستجوی دانش در اطلاعات است، در اوایل دهه ۸۰ شکل گرفته است. کشف دانش و داده کاوی یک حوزه جدید، میان رشته ای و در حال رشد است که حوزه های مختلفی هم چون پایگاه داده، آمار، یادگیری ماشین^[۸]، مصور سازی^[۹]، هوش مصنوعی^[۱۰]، بازشناسی الگو^[۱۱] و سایر زمینه های مرتبط را با هم تلفیق کرده است تا اطلاعات و دانش ارزشمند نهفته در حجم بزرگی از داده ها را استخراج نماید( فیاد و همکاران، ۱۹۹۶، هن و کمبر، ۲۰۰۶).
هن و کمبر (۲۰۰۶) داده کاوی را به صورت استخراج یا کاوش دانش از مقادیر عظیم داده ها تعریف کرده و داده کاوی را مهم ترین مرحله در فرایند کشف دانش معرفی کرده اند. جایگاه استخراج دانش و کاوش داده ها در شکل ۲-۱ نشان داده شده است.
تعریف داده کاوی
داده کاوی به استخراج یا کاوش دانش از حجم زیادی داده اطلاق می شود که در واقع تشبیهی از کاوش طلا از صخره ها و سنگ هاست. کاوش واژه ای صریح و روشن است که فرایند یافتن یک مجموعه ی کوچک از مواد با ارزش در حجم زیادی از مواد خام را توصیف می کند. به این ترتیب مفهوم داده کاوی به عنوان یک مفهوم کلی و عام مشخص می شود. واژه های دیگری هم در متون علمی دیده می شوند که مفاهیمی مشابه یا کاملاً نزدیک به داده کاوی دارند؛ مثل کاوش دانش از بانک های اطلاعاتی، استخراج دانش، تحلیل داده یا الگو.(Frawley 1992)
تعاریف مختلفی از داده کاوی ارائه شده است که چند مورد آن در زیر آورده شده است:

• • داده کاوی استخراج اطلاعات مفهومی، ناشناخته و به صورت بالقوه مفید از پایگاه داده می باشد (Frawley 1992).

• • داده کاوی به معنای یافتن نیمه خودکار الگوهای پنهان موجود در مجموعه داده های موجود می باشد( هن و کمبر ۲۰۰۶).

• • داده کاوی علم استخراج اطلاعات مفید از پایگاه های داده یا مجموعه داده ای می باشد(هاند و دیگران ۲۰۰۱).

• • داده کاوی استخراج نیمه اتوماتیک الگوها، تغییرات، وابستگی ها، نابهنجاری ها و دیگر ساختارهای معنی دار آماری از پایگاه های بزرگ داده می باشد(Larsed 2003).

• • داده کاوی عبارت است از فرایند اکتشاف دانش در بانک های اطلاعاتی به منظور یافتن الگوهای معتبر، مفید، جدید و قابل درک از داده ها(شهرابی، ۱۳۸۹).

• • داده کاوی مجموعه ای از تکینک های اکتشاف دانش در بانک های اطلاعاتی بر مبنای روش های پیشرفته تحلیلی است که به عنوان ابزاری برای کارکردن بر روی اطلاعات با حجم بالا و کشف الگوهای جدید در این اطلاعات به کار می رود (Gupta 2006).

• • داده کاوی تلاشی برای ارائه ی بینشی هوشمندانه به مدیران برای شناخت بهتر کسب و کار و پیش بینی شرایط آینده، در طی یک فرایند پیچیده است (Gupta 2006).

•  داده کاوی در واقع یک فن آوری میان گروهی است که با همکاری متخصصین بانک های اطلاعاتی، محرمانگی و امنیت اطلاعات، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، آمار و گرافیک انجام می- شود(فیاد و همکاران، ۱۹۹۶، هن و کمبر، ۲۰۰۶).