دستیابی

در دسترس­بودن، امكان دسترسي سريع و آسان

778/0

سازگاری

هماهنگي، ثبات و استحكام در ارائه خدمت

86/0

انعطاف­پذیری

توانايي تطبيق با تغييرات نيازها

783/0

دوستی

برقراري روابط صميمانه و داشتن تصوير مثبت

895/0

سرعت عمل

عكس­العمل سريع براي تصميم­گيري، پاسخ به درخواست­ها و …

867/0

زمان انجام تعهد توافق­شده

زمان بين صدور سفارش تا دريافت آن

758/0

همانطور که در جدول 3-4 مشاهده می­ شود آلفای کرونباخ در تمامی متغیرهای شکاف معکوس بیش از 7/0 می­باشد پس پرسشنامه از پایایی بالایی برخوردار است.
3-8- ابزار تجزیه و تحلیل
از آمار استنباطی برای بررسی فرضیه ­های تحقیق استفاده شده است. برای آزمون فرضیه ­های تحقیق از ابزارهای آماری پارامتریک، آزمون مقایسات زوجی و ابزار ناپارامتریک، ویلکاکسون به منظور یافتن شکاف­ها، آزمون t تک نمونه ­ای به منظور انتخاب متغیرهای اولیه، از تکنیک آنتروپی شانون، جهت تعیین وزن متغیرهای انتخابی، از آزمون معادلات تفسیری- ساختاری^[52] به منظور یافتن روابط میان شکاف­ها و از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف^[53] به منظور بررسی نرمال­بودن توزیع استفاده شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

3-8-1- آزمون کولموگروف- اسمیرنوف
برای آزمون نرمال­بودن متغیرهای پژوهش، از این آزمون استفاده شده است. یکی از مفروضه­های بنیادی آزمون­های پارامتریک، نرمال­بودن توزیع متغیر است. البته رعایت این مفروضه الزامی نیست و با بزرگ ­بودن حجم نمونه و نبود چولگی شدید، می­توان از آن صرف­نظر کرد. برای آزمون توزیع متغیرها از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف استفاده شده است. در این آزمون­ها، فرضیه صفر بیانگر"نرمال بودن توزیع” و فرضیه مخالف بیانگر"نرمال نبودن توزیع” است. تصمیم ­گیری در مورد رد یا پذیرش آزمون با توجه به سطح معناداری محاسبه شده، انجام می­گیرد. سطح معناداری محاسبه شده بزرگتراز 05/0 باشد، فرضیه رد نشده و نتیجه ­گیری می­ شود که توزیع نرمال است (بایزیدی، 1391: 84).
از این آزمون برای آزمون نرمال بودن داده ­ها استفاده شده است. تا بتوان از داده ­های نرمال شده برای آزمون­های پارامتریک t تک نمونه ­ای و مقایسات زوجی استفاده شود.
3-8-2- آزمون t تک نمونه ­ای^[54]
از این آزمون برای پاسخگویی به قسمت اول سؤال اول پژوهش که انتخاب متغیرهای پژوهش از بین متغیرهای اولیه کیفیت خدمات و همچنین برای مقایسه میانگین مشاهده­شده متغیرهای مورد مطالعه پژوهش با میانگین نظری، استفاده شده است. برای استفاده از آزمون پارامتریک t تک- نمونه ­ای، نیاز به شرایط و مفروضه­هایی است که عبارتند از: 1- مقیاس اندازه ­گیری فاصله­ای باشد. 2- متغیر توزیع نرمال داشته باشد. البته با یک نمونه متوسط و بزرگتر می­توان از این مفروضه صرف­نظر کرد و نتایج قابل اتکا است. اگر توزیع غیر نرمال باشد، نمونه بزرگتری برای ایجاد نتایج نسبتاً معتبری مورد نیاز است. 3- نمونه تصادفی و نمرات مستقل و ناسازگار باشد (هومن، 1373: 232).
آماره t در اين آزمون داراي درجه آزادي n-1 بوده و به کمک رابطه (3-3) محاسبه مي گردد در اين رابطه: ميانگين نمونه، خطاي معيار بوده که به صورت  محاسبه مي شود.

رابطه (3-3)

۱-۱-۲-۴- صریحاً و با ذکر آیه
از جمله مواردی که در تفسیر مجمع البیان به وجه اختلاف قرائت آیه توجه شده و برای تایید قرائت موردنظر، ملاک سازگاری با آیاتی از قرآن کریم که در آن اختلاف قرائت وجود ندارد، مدنظر گرفته شده؛ آیه شریفه زیر است:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

وَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ لَمْ یُفَرِّقُوا بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ أُولئِکَ سَوْفَ یُؤْتِیهِمْ أُجُورَهُمْ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً؛ و کسانى که به خدا و پیامبرانش ایمان آورده و میان هیچ کدام از آنان فرق نگذاشته‏اند، به زودى [خدا] پاداش آنان را عطا مى‏کند، و خدا آمرزنده مهربان است (نساء/۱۵۲).
حفص «سوف‏ یؤتیهم‏ أجورهم» را با یاء و بقیهی قراء با نون قرائت کردهاند (دانی، ۱۴۲۸، ج۳، ص۱۰۲۰؛ ابن جزری، ۱۴۲۱ق، ص۳۴۴).
مرحوم طبرسی در تفسیر خود بیان میدارد که: حفص «یؤتیهم» را به یاء و دیگران به نون قرائت کرده‏اند. ایشان اضافه میکند که دلیل حفص بر صحت آن، آیهی « سَوْفَ یُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ ؛ و به زودى خدا مؤمنان را پاداشى بزرگ خواهد بخشید » (نساء/۱۴۶) است که در آن لفظ یُؤْتِ با یاء ذکر شده و دلیل دیگران، آیهی شریفهی « أُولئِکَ سَنُؤْتِیهِمْ أَجْراً؛ به زودى به آنان پاداشى بزرگ خواهیم داد» (نساء/ ۱۶۲) مى‏باشد که لفظ سَنُؤْتِیهِمْ با نون آمده است (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۶، ص ۱۲۱).
همانطور که گفته شد؛ قرآن پژوهان پیشین چون در مقام ارزیابى قرائتهاى مختلف و معیار درستى آنها برآمدند، چنین اظهار نظر کردند که بهترین نظر در این باره آن است که استاد استادان ابو الخیر محمّد دمشقى معروف به ابن الجزرى نوشته و یکی از آن سه شرط، موافقت با یکى از نسخه‏هاى مصحف عثمانى است. ردّ این قرائت، جایز نیست هر چند از قرّاء سبعه یا عشره نباشد (ابن جزری، بی تا، ج۱، ص۹؛ به نقل از رکنی یزدی، ۱۳۷۹، ص۴۸و۴۹). اما با مطالعه و تتبع در اثر گرانقدر طبرسی؛ به این نکته دست مییابیم که ایشان این ملاک را اینگونه عنوان کردهاند: سازگاری و مطابقت آیهی مورد اختلاف قرائت، با آیه یا آیات قرآنیای که در آن اختلاف قرائتی نیست. و به ذکر مصحف عثمانی اشارهای نشده است. برای آشکار شدن بحث، به ذکر نمونه های دیگری در این رابطه خواهیم پرداخت:
وَ قَفَّیْنا عَلى‏ آثارِهِمْ بِعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْراهِ وَ آتَیْناهُ الْإِنْجِیلَ فِیهِ هُدىً وَ نُورٌ وَ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْراهِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظَهً لِلْمُتَّقِینَ وَ لْیَحْکُمْ أَهْلُ الْإِنْجِیلِ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فِیهِ وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ؛ و عیسى پسر مریم را به دنبال آنان [پیامبران دیگر] درآوردیم، در حالى که تورات را که پیش از او بود تصدیق داشت، و به او انجیل را عطا کردیم که در آن، هدایت و نورى است و تصدیق‏کننده توراتِ قبل از آن است، و براى پرهیزگاران رهنمود و اندرزى است. و اهل انجیل باید به آنچه خدا در آن نازل کرده داورى کنند، و کسانى که به آنچه خدا نازل کرده حکم نکنند، آنان خود، نافرمانند (مائده/۴۶و۴۷).
اختلاف قرائت در آیه فوق، بر روی کلمه «و لیحکم» است. حمزه آن را به صورت لامِ مکسور و میمِ مفتوح قرائت نموده و بقیه قراء با ساکن کردن لام و میم (قاضی، ۱۴۲۶ق، ص۱۵۷؛ دمیاطی، ۱۴۲۲ق، ص۲۵۳).
طبرسی در تفسیر مجمع البیان ضمن بیان اختلاف قرائت در کلمه «و لیحکم»، هر دو قرائت را صحیح میداند و میگوید: بنا بر قرائت حمزه، لام، حرف جر و متعلق به «آتیناه» مى‏باشد. یعنى: انجیل را بر عیسى فرستادیم براى اینکه پیروان انجیل بر آن حکم کنند. و شاهد مثالی از قرآن را برای تایید این گفته، بیان میدارد؛ مانند آیه شریفه «أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْکُمَ؛ ما این کتاب را به حقّ بر تو نازل کردیم، تا میان مردم داورى کنى» (نساء/ ۱۰۵). و برای تایید قرائت دیگران، آیه شریفه «وَ أَنِ احْکُمْ بَیْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ؛ در بین مسلمانان بدانچه خدا نازل کرده، حکم کن » (مائده/۴۹) را دلیل بر آن میآورد (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۷، ص ۵۶). با توجه به آنچه گفته شد، مرحوم طبرسی با استناد به آیات دیگری از قرآن کریم و ذکر شاهد مثالهایی از قرآن کریم، هر دو قرائت را صحیح و جایز میداند.
نمونه دیگر آیه زیر است:
وَ ما لَکُمْ أَلاَّ تَأْکُلُوا مِمَّا ذُکِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ قَدْ فَصَّلَ لَکُمْ ما حَرَّمَ عَلَیْکُمْ إِلاَّ مَا اضْطُرِرْتُمْ إِلَیْهِ وَ إِنَّ کَثِیراً لَیُضِلُّونَ بِأَهْوائِهِمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُعْتَدِینَ؛ و شما را چه شده است که از آنچه نام خدا بر آن برده شده است نمى‏خورید؟ با اینکه [خدا] آنچه را بر شما حرام کرده- جز آنچه بدان ناچار شده‏اید- براى شما به تفصیل بیان نموده است. و به راستى، بسیارى [از مردم، دیگران را] از روى نادانى، با هوسهاى خود گمراه مى‏کنند. آرى، پروردگار تو به [حال‏] تجاوزکاران داناتر است (انعام/ ۱۱۹).
در تفسیر مجمع البیان آمده است : کوفیان به جز حفص «فصل» را به فتح و «حرم» را به ضم خوانده‏اند. اهل مدینه، حفص، یعقوب و سهل، هر دو را به فتح خوانده‏اند. دیگران هر دو را به ضم خوانده‏اند. شاهد قرائت ضم در «فصل» این آیه است: «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ إِلَیْکُمُ الْکِتابَ مُفَصَّلًا؛اوست که این کتاب را به تفصیل به سوى شما نازل کرده است » (انعام/ ۱۱۴) و شاهد ضم در «حرم» این آیه است: «حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَهُ وَ الدَّمُ …؛ بر شما حرام شده است: مردار و خون و… » (مائده/ ۳). شاهد فتحه آنها، این دو آیه است: «قَدْ فَصَّلْنَا الْآیاتِ؛به یقین، ما دلایل [خود] را به روشنى بیان کرده‏ایم » (انعام/ ۹۷) و «أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّکُمْ ؛ (بگو بیایید تا) برایتان بخوانم آنچه را که پروردگارتان بر شما حرام کرده است » (انعام/ ۶). (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۸، ص ۲۴۷).
با توجه به بیانات مرحوم طبرسی درباره اختلاف قراءات در آیه فوق؛ ایشان تمام قرائتهای ذکر شدهی فوق را در مورد آیه ۱۱۹ سوره انعام، صحیح دانسته و برای اثبات مدعای خود؛ هر یک از آنها، شاهد مثالهایی از قرآن کریم ذکر مینماید.
نمونه دیگر، آیه ۴۰ از سوره مبارکه اعراف است:
إِنَّ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ اسْتَکْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ وَ لا یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ حَتَّى یَلِجَ الْجَمَلُ فِی سَمِّ الْخِیاطِ وَ کَذلِکَ نَجْزِی الْمُجْرِمِینَ؛ در حقیقت، کسانى که آیات ما را دروغ شمردند و از [پذیرفتن‏] آنها تکبّر ورزیدند، درهاى آسمان را برایشان نمى‏گشایند و در بهشت درنمى‏آیند؛ مگر آنکه شتر در سوراخ سوزن داخل شود. و بدینسان بزهکاران را کیفر مى‏دهیم (اعراف/۴۰).
طبرسی مینویسد: حمزه و کسایى و خلف، «لا تفتح» را به یاء و بدون تشدید خوانده‏اند. اما ابو عمرو به تاء و بدون تشدید خوانده است. دیگران نیز به تاء و با تشدید خوانده‏اند. مؤید قرائت سوم «جَنَّاتِ عَدْنٍ مُفَتَّحَهً لَهُمُ الْأَبْوابُ؛ باغهاى همیشگى در حالى که درهاى [آنها] برایشان گشوده است» (ص/ ۵۰) میباشد. و مؤید قرائت اول و دوم «فَفَتَحْنا أَبْوابَ السَّماءِ؛ پس درهاى آسمان را گشودیم » (قمر/۱۱) است (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۹، ص۱۰۳).
۲-۱-۲-۴- به طور اشاره و بدون ذکر آیه مورد نظر
طبرسی در تفسیر خود، گاهی ملاک سازگاری با قرآن را در تایید قرائتها درنظر گرفته؛ اما به ذکر آیه نپرداخته؛ بلکه فقط به ذکر هماهنگی با آیاتی از قرآن کریم، بسنده نموده است. مثال زیر از اینگونه موارد است:
أَ فَغَیْرَ اللَّهِ أَبْتَغِی حَکَماً وَ هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ إِلَیْکُمُ الْکِتابَ مُفَصَّلاً وَ الَّذِینَ آتَیْناهُمُ الْکِتابَ یَعْلَمُونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِنْ رَبِّکَ بِالْحَقِّ فَلا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِینَ؛ پس، آیا داورى جز خدا جویم؟ با اینکه اوست که این کتاب را به تفصیل به سوى شما نازل کرده است. و کسانى که کتاب [آسمانى‏] بدیشان داده‏ایم مى‏دانند که آن از جانب پروردگارت به حق فرو فرستاده شده است. پس تو از تردیدکنندگان مباش (انعام/ ۱۱۴).
ابن عامر و عاصم به روایت حفص، « منزل» را به صورت زای مشدد قرائت کرده و بقیه قراء و نیزعاصم به روایت ابوبکر؛ آن را مخفف قرائت کردهاند (فارسی، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۸۷).
شیخ طبرسی در تفسیر مجمع البیان مینویسد: ابن عامر و حفص، «منزل» را به تشدید و دیگران بدون تشدید خوانده‏اند. باب افعال و تفعیل این ماده در قرآن آمده و بنا بر این هر دو صحیح است (طبرسی،۱۳۶۰، ج‏۸، ص ۲۳۸).
۲-۲-۴- هماهنگی با قواعد ادبیات عرب
فهم هر کلام عربى و از جمله قرآن کریم باید براساس قواعد ادبیات‏ عرب صورت گیرد؛ ولى در خصوص قرآن کریم که الفاظ، عبارات و قرائت آن نیز وحیانى است، قاعده و اصل اولیه دست یافتن به آن قرائت و مبنا قرار دادن آن در تفسیر است، و تطابق با قواعد مسلم ادبیات عرب نیز یکى از راه‏هاى تشخیص قرائت رسول اکرم(ص) مى‏باشد، وگرنه این موضوع یک مسئله تاریخى است که راه اصلى و اوّلى تشخیص آن طریق نقل است. بر این اساس آگاهى و تسلط بر قواعد ادبیات عرب، ما را در تشخیص قرائت واقعى و صحیح کمک مى‏کند (رجبی،۱۳۸۳، ص۲۷۳).
در خصوص این معیار، گفته شده که: آنچه به عنوان ترجیح میتواند مطرح باشد، تطابق با قواعد رایج در زمان نزول آیات است؛ ولی تطابق با قواعد ادبی مدوّن، که در اختیار ماست، امری استنباطی و اجتهادی است که احتمال خطا در آن وجود دارد (بابایى، ۱۳۷۹، ص ۸۰).
بنابر این روشن است که سلامت قرآن از خطاى نحوى، مقیاسى براى ردّ یا قبول قرائت از همان روزگار نخست بوده است. در باب این معیار در زمان رسول خدا(ص)، جای هیچگونه بحث و مناقشهای بین اصحاب رسول خدا (ص) و تابعین نبوده است؛ بلکه در روزگارشان این معیار، تنها معیار مطلق بوده است. اگر براى آنها ممکن بود که در پاى بندى به رسم الخط یا اخذ یا ردّ قرائت، به خاطر واحد بودن روایتش، اختلاف داشته باشند؛ ولى امکان آن نبوده که در ردّ آنچه که با قواعد عربى مخالفت داشته است، اختلاف ورزند؛ زیرا قواعد عربى که در ذوقشان به آن عادت کرده بودند، نشانه‏اى است که به رسم الخط یا روایتى، مستند نیست. به علاوه اینکه؛ بدون شک نخستین تلاشها در وضع علم نحو، براى کمک به موالى به طور خاص و عربها به طور عام، در ضبطِ درستِ تلفظِ قرآن بوده است؛ هر چند که روایتها و داستانهایى در خصوص آغاز این علم آمده است‏ (قفطى، ۱۴۰۶ق، ج ۱، صص ۴- ۲۴). با این همه، با گذشت زمان و پیدایش مکاتب نحوى در بصره، کوفه و دیگر مراکز فرهنگى عربى- اسلامى، تغییرى در نگرش به معیار هماهنگى‏ با قواعد عربى رخ نمود؛ به طورى که نحویان، وجوه قرائتى روایت شده از سوى قاریان را به خاطر مخالفت با قواعد نحوى‏اى که وضع کرده بودند، در اشتباه مى‏دیدند. و قاریان هم نحویان را به مسخره مى‏گرفتند و منزلت قواعد نحوى را پایین مى‏آوردند. چه این قواعد نمى‏تواند در برابر آنچه که از روایت صحیح ثبت شده، حجت باشد (شاهین، ۱۳۸۲، ص۲۴۶). لذا تطابق با قواعد رایج در زمان نزول آیات، ملاک است؛ ولی تطابق با قواعد ادبی مدوّن، که در اختیار ماست، در تعیین قرائت صحیح نمیتواند مدنظر باشد.
در تفسیر مجمع البیان، آنچه که در باب معیارهای تشخیص قرائت صحیح، آشکار و واضح است؛ استفاده از قواعد ادبیات عرب در تایید یا رد قرائتی به خصوص است. اختلاف قرائت در آیه زیر، شاهد مثال است. خداوند میفرماید:
قالَ اللَّهُ هذا یَوْمُ یَنْفَعُ الصَّادِقِینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِینَ فِیها أَبَداً رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛ خدا فرمود: این، روزى است که راستگویان را راستى‏شان سود بخشد. براى آنان باغهایى است که از زیر [درختان‏] آن نهرها روان است. همیشه در آن جاودانند. خدا از آنان خشنود است و آنان [نیز] از او خشنودند. این است رستگارى بزرگ (مائده/۱۱۹).
نافع «یوم» را منصوب و بقیه آن را مرفوع قرائت کردهاند (ابن خالویه، ۱۴۲۱ق، ص۱۳۶؛ حمد، ۱۳۷۶، ص۶۳۰؛ طبرسی، ۱۳۶۰، ج۷، ص۲۵۱).
شیخ طبرسی میگوید: رفع آن بنا بر این است که خبر مبتدا باشد. و «یوم» اضافه شده است به «ینفع» و جمله «هذا یوم …» در محل نصب و مفعول است براى «قال». و در نصب آن، دو احتمال است: الف) مفعول فیه است براى قول. یعنى: این را خداوند در آن روزى میگوید که … ب) خبر باشد براى «هذا» و جمله مقول قول باشد. یعنى اینکه گفتیم: در روزى است که … . البته گاهى اوقات ظرف زمان، خبر واقع میشود. علت نصب «یوم» این است که مضاف الیه، یعنى «ینفع» معرب است (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۷، ص ۲۵۱).
نمونه دیگر که در آن از قواعد ادبیات عرب، برای اثبات صحت قرائتی استفاده شده است، آیه شریفه زیر است:
الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِمْ فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَیْبِ بِما حَفِظَ اللَّهُ وَ اللاَّتِی تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلاً إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلِیًّا کَبِیراً ؛ مردان، سرپرست زنانند، به دلیل آنکه خدا برخى از ایشان را بر برخى برترى داده و به دلیل آنکه از اموالشان خرج مى‏کنند. پس، زنانِ درستکار، فرمانبردارند [و] به پاس آنچه خدا [براى آنان‏] حفظ کرده، اسرار [شوهرانِ خود] را حفظ مى‏کنند. و زنانى را که از نافرمانى آنان بیم دارید [نخست‏] پندشان دهید و [بعد] در خوابگاه‏ها از ایشان دورى کنید و [اگر تاثیر نکرد] آنان را بزنید پس اگر شما را اطاعت کردند [دیگر] بر آنها هیچ راهى [براى سرزنش‏] مجویید، که خدا والاى بزرگ است (نساء/۳۴).
در تفسیر مجمع البیان ذیل آیه مورد نظر چندین نکتهی ادبی آمده است:
الف) تنها ابو جعفر «بما حفظ اللَّه» به نصب و دیگران به رفع قرائت کرده‏اند.
ب) طلحه بن مصرف که از شواذ است قرائت کرده: «فالصوالح قوانت».
ج) نصب در «حفظ اللَّه» بنا بر حذف مضاف است. یعنى «بما حفظ عهد اللَّه» و حذف مضاف، زیاد در کلام اتفاق مى‏افتد. مثل: «إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ …». یعنى «ان تنصروا دین اللَّه،،،».
د) قرائت «فالصوالح قوانت» به این دلیل است که جمع مکسر براى کثرت است. لکن جمع الف و تا براى قلت است. و در اینجا، کثرت مناسبتر است. لکن جمع الف و تاء گاهى هم براى کثرت استعمال شده است. مثل: «الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ …» (سوره احزاب ۳۵). و منظور کثرت است نه قلت که از سه تا ده باشد (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۵، ص ۱۳۳).
طبرسی در اثبات صحت قرائتی از آیات، بیشتر از سایر معیارها، از معیار هماهنگی و سازگاری با قواعد ادبیات عرب استفاده نموده است. به همین مناسبت در اینجا به ذکر نمونه های دیگری از این حیطه خواهیم پرداخت.
خداوند متعال در قرآن کریم میفرماید:
وَ إِنِ امْرَأَهٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً أَوْ إِعْراضاً فَلا جُناحَ عَلَیْهِما أَنْ یُصْلِحا بَیْنَهُما صُلْحاً وَ الصُّلْحُ خَیْرٌ وَ أُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ وَ إِنْ تُحْسِنُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ کانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیراً؛ و اگر زنى از شوهر خویش بیم ناسازگارى یا رویگردانى داشته باشد، بر آن دو گناهى نیست که از راه صلح با یکدیگر، به آشتى گرایند که سازش بهتر است. و [لى‏] بخل [و بى‏گذشت بودن‏]، در نفوس، حضور [و غلبه‏] دارد و اگر نیکى کنید و پرهیزگارى پیشه نمایید، قطعاً خدا به آنچه انجام مى‏دهید آگاه است (نساء/۱۲۸).
در تفسیر مجمع البیان در ذیل اختلاف قرائت در این آیه آمده است که: کوفیان «ان یصلحا» به ضم یاء و سکون صاد و کسر لام قرائت کرده‏اند و دیگران «یصالحا» را به فتح یاء و تشدید صاد و فتح لام. طبرسی بیان میدارد: بدیهى است که قرائت «یصالحا» از باب تفاعل مناسبتر است. بزعم سیبویه «یصلحا» از باب تفعل هم قرائت شده است. قرائت او نیز بىمناسبت نیست؛ زیرا باب افعال در موارد دیگر استعمال شده است. مثل: «فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُما» (الحجرات/ ۹). کلمه «صلحاً» بنا بر قرائت باب افعال مفعول به است. و بنا بر قرائت باب تفاعل نیز ممکن است مفعول به باشد؛ زیرا این فعل متعدى هم استعمال شده است و ممکن است مفعول مطلق و جانشین «تصالح» باشد (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۶، ص ۷۷).
نمونه دیگر؛ بیان اختلاف قرائت در آیه ۹۵ از سوره مبارکه مائده است. این آیه شریفه میفرماید:
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَقْتُلُوا الصَّیْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ یَحْکُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِنْکُمْ هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَهِ أَوْ کَفَّارَهٌ طَعامُ مَساکِینَ أَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیاماً لِیَذُوقَ وَبالَ أَمْرِهِ عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ وَ مَنْ عادَ فَیَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَ اللَّهُ عَزِیزٌ ذُو انْتِقامٍ؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید، در حالى که مُحرِمید شکار را مکشید، و هر کس از شما عمداً آن را بکشد، باید نظیر آنچه کشته است از چهارپایان کفّاره‏اى بدهد، که [نظیر بودن‏] آن را دو تن عادل از میان شما تصدیق کنند، و به صورت قربانى به کعبه برسد. یا به کفّاره [آن‏] مستمندان را خوراک بدهد، یا معادلش روزه بگیرد، تا سزاى زشتکارى خود را بچشد. خداوند از آنچه در گذشته واقع شده عفو کرده است، و [لى‏] هر کس تکرار کند خدا از او انتقام مى‏گیرد، و خداوند، توانا و صاحب انتقام است .
طبرسی در این مورد مینویسد: کوفیان و یعقوب، «فجزاء» را به تنوین و دیگران بدون تنوین و مضاف به «مثل» خوانده‏اند. قرائت اول بنا بر این است که «مثل» صفت براى «جزاء» باشد. یعنى: فالواجب علیه جزاء من النعم مماثل ما قتل من الصید. در قرائت دوم، اگر چه بر شخص محرم، جزاى خود شکار واجب است نه جزاى مثل آن. لکن در ادبیات عرب، چنین تعبیرى معمول است. مثل «انا اکرم مثلک» یعنى «انا اکرمک» کفاره طعام مساکین. اهل مدینه و ابن عامر، «کفاره» را اضافه کرده‏اند به «طعام». دیگران «کفاره» را به تنوین خوانده‏اند. وجه قرائت دوم این است که «طعام» عطف بیان است براى «کفاره». و وجه قرائت اول این است که چون کفاره دهنده را میان سه چیز- قربانى، اطعام و روزه- مخیر کرده‏اند، از این جهت، کفاره را به طعام اضافه کرده و گویى مقصود این است: کفاره طعام، نه کفاره قربانى و نه کفاره روزه. (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۷، ص ۱۷۶).
طبرسی قراءات مشهور قرآن کریم را فصیح و بلیغ میداند و برخی از قرائتهای غیر مشهور را به دلیل عدم فصاحت رد میکند. همانگونه که درباره اختلاف قرائت در آیه زیر آمده است:
ثُمَّ آتَیْنا مُوسَى الْکِتابَ تَماماً عَلَى الَّذِی أَحْسَنَ وَ تَفْصِیلاً لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَهً لَعَلَّهُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ یُؤْمِنُونَ؛ و باز موسى را آن کتاب (که مى‏دانید) دادیم تا نعمت هدایت را براى کسى که نیکو فهم کند، تمام نموده و تا شرح همه چیز و هدایت و رحمت بوده باشد، شاید به (قیامت و) دیدار پروردگار خویش ایمان آورند (انعام/۱۵۴).
یحیی بن یعمر و ابن ابی اسحاق، «احسن» را با رفع نون، و دیگران با فتح قرائت کردهاند (ابیاری، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۲۳۹).
طبرسی مینویسد: «احسن» در قرائت غیر مشهور به رفع خوانده شده است؛ در این صورت خبر مبتداى محذوف است و فصیح نیست؛ زیرا حذف عاید در اینجا وجهى ندارد (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۹، ص ۱۸) .
همانطور که گفته شد، سازگاری قرائتها با قواعد ادبیات عرب، یکی از معیارهای تشخیص قرائت صحیح از غیر صحیح به شمار میآید. اما گاهی اوقات برای برخی افراد – و گاه برخی علما- پندارهای نادرستی در این زمینه ایجاد میشود. که در اینجا به سه نمونه از آنها اشاره خواهیم کرد.اما شیخ طبرسی به مباحث زیر توجه کافی داشته و مطابقت قرائت با نقل و قواعد نحوی ادبیات عرب را مد نظر داشته است.
نوع اوّل: این نوع اجتهاد باطل از روایت منقول از حجال از قطبه بن میمون از عبدالاعلی از امام صادق(ع) بر مى‏آید. امام فرمودند: «اهل عربیت- ادبا- کلام خداوند را تحریف کرده؛ از مقصود آن بر مى‏گردانند». گفته مى‏شود که روایات دیگرى نیز به این مضمون وجود دارد (خویی، بی تا، ص۲۲۸ ؛ میر محمدی زرندی، ۱۴۲۰، ص۳۱۶).
آیت الله خویی برای رد کردن نظریه تحریف قرآن، از این روایت استفاده نموده است و آن را اینچنین توجیه مینماید که: ظاهراً منظور از تحریف در این روایت، وارد نمودن اختلاف قرائتها و إعمال اجتهادات از سوی ادبا در قراءات است. و اساس آن به اختلاف در کیفیت قرائتها همراه با حفظ جوهر و اصل قرآن برمیگردد؛ لذا تحریف به این معنا را بدون اشکال دانسته است (خویی، بی تا، ص۲۲۹). اما باید با این نکته توجه نمود که استفاده این چنین از این روایت صحیح نیست؛ چون مقصود روایت، برداشت غلط از آیات است. و مقصود از این نوع تحریف آن است که ادبا با طرح اعراب‏هاى مختلف و پیش کشیدن مباحث نحوى، و فرضیه سازى براى حرکات محتمل، باعث انحراف اذهان از معناى اصلى آیات شده و به چپ و راست رفته و حتى کسانى که کج فهم باشند، به معانى نادرست دست یافته، آنها را به قرآن نسبت مى‏دهند. این کار باعث مى‏شود مقصود اصلى آیات، پنهان باقى بماند. و راههاى ورود به سرچشمه قرآن بسته گردد و معانى قرآن فراموش گردد (عاملی، ۱۳۷۷، ص ۲۱۸و ۲۱۹). این ادبا مصداق سخن امام باقر- علیه السلام- مى‏گردند که مى‏فرماید: «کلمات قرآن را به پا داشتند؛ ولى حدود آن را ضایع ساختند. آیات را روایت مى‏کنند؛ لیکن رعایت نمى‏کنند» (کلینی، ۱۴۰۷، ج ۴، ص ۴۳۵؛ طبرسی، ۱۳۷۹، ص۲۶۹؛ دیلمی، ۱۳۷۶، ص۳۱۴).
نوع دوّم: یکى دیگر از پندارهای باطل، نوعى است که منجر به مخالفت رسم الخط مصاحف عثمانی و حتى نقل و روایت است. نمونه این اجتهاد باطل توسط ابو بکر بن مقسم صورت گرفته است. وى از قراآت، آن را انتخاب مى‏کرد که به نظرش با اصول و قواعد عربى سازگار باشد؛ اگر چه این قرائت مخالف رسم الخط مصحف و یا نقل باشد (عاملی،۱۳۷۷، صص ۲۱۸و ۲۱۹). درباره او گفته‏اند: قرائت موافق عربیت و رسم الخط را تجویز مى‏کرد؛ اگر چه مخالف قراآت منقول و مروى باشد (ابن جزری، بی تا، ج ۱، صص ۱۷ و ۳۵؛ خطیب بغدادی، بی تا، ج ۲، ص ۲۰۶ و ۲۰۷).
سیوطی در رد این نظریه سخنانی از ابن جزری نقل نموده که ایشان گفتهاند: قرائتى که با قواعد عربى و رسم الخط مطابق باشد؛ ولى حتما روایت و نقلى در آن باره نیست، مردود میباشد. و ردّ چنین قرائتى شایسته‏تر و منع آن شدیدتر است، و مرتکب آن گناه کبیره‏اى انجام داده است. سپس خود سیوطی اضافه میکند که: جداً سخنان ابن جزری در این مورد در نهایت استواری نگاشته شده است. به عبارتی یعنی خود سیوطی نیز نظر ابن جزری را میپذیرد (سیوطی،۱۳۸۰، ج‏۱ ،ص ۲۵۸).

(۳-۱) |A|=|RNH₃⁺|+|RNH₂|
(۴-۱) |A|=|RNH₃⁺|.(1+ka|H⁺|^-1)
و در نتیجه، pH بسیار پایین تر از سیستم بدون آمین وابسته خواهد بود بنابراین موجب افزایش بهره تبلور خواهد شد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۱-۵-۴-سنتز زئولیت ZSM-5 در حضور الکلها
اگر الکلها به عنوان طاق دهنده در سنتز ZSM-5 استفاده شوند و اگر قدرت بازی محلول ابر سیر شده با منبع کانی فلز قلیایی فراهم شده باشد، لازم است سنتز زئولیت بر حسب الگوی پرکننده حفره تفسیر شود .
در استفاده از الکل برای سنتز ZSM-5 نکات زیر حائز اهمیت است :

• • قدرت بازی لازم برای رسیدن به اَبَر سیر شدگی با بازهای کانی فراهم شود .

• • وقتی NH₄OH به عنوان باز کانی همراه با الکل مورد استفاده قرار می گیرد ، در نهایت زئولیتی به دست می آید که می تواند بدون حرارت دادن نمونه عاری از هر گونه ترکیب آلی یا باز باشد که برای کاربردهای اسیدی با دمای پایین اهمیت فراوانی دارد .

• • با بعضی الکلها (مثلاً پینانوکول ) ، ZSM-5 فاز نیم پایداری است که با قرار گرفتن طولانی در معرض هوا به کنیاییت تبدیل می شود؛ به نظر می رسد مقدارهای زیاد از دیول عملاً مانع تشکیل کنیاییت می شود.

(۱-۱۳)-مکانیسم عمومی سنتز زئولیت [۳۰]
۱-۶-طیف بینی جذب مادون قرمز^[۱۶]
فرکانس تشعشع الکترومغناطیس در ناحیه مادون قرمز (IR) مطابق با فرکانس ارتعاش طبیعی اتم‌های یک پیوند است و پس از جذب امواج مادون قرمز در یک مولکول، باعث ایجاد یک سری حرکات ارتعاشی در آن می‌شود که اساس و مبنای طیف‌سنجی مادون قرمز را تشکیل می‌دهد. ساده‌ترین نوع حرکات ارتعاشی در یک مولکول، حرکات خمشی و کششی است. تقریبا تمامی ترکیباتی که پیوند کوالانسی دارند، اعم از آلی یا معدنی، فرکانس‌های متفاوتی از اشعه الکترومغناطیس را در ناحیه مادون قرمز جذب می‌کنند. ناحیه مادون قرمز، ناحیه‌ای از طیف الکترومغناطیس است که طول موجی بلندتر از نور مرئی (۴۰۰ تا ۸۰۰ نانومتر) و کوتاه‌تر از امواج مایکرو ویو (طول موج بلندتر ازmm۱) دارد. طیف بینی مادون قرمز معمولا در سه ناحیه طیفی بررسی میشود:

1. 1. ناحیه مادون قرمز نزدیک ^۲(NIR) :که ازcm^-1 ۴۰۰۰ - ۱۲۵۰۰ بوده و در برگیرنده باندهای ارتعاشی ترکیبی و اورتون می باشد.

1. 1. ناحیه مادون قرمز میانی^[۱۷](RIM): که ازcm^-1400-4000 بوده و شامل باندهای ارتعاشی اصلی است

1. 1. ناحیه مادون قرمز دورcm^-1 :(FIR)²30-400 که در برگیرنده ی باندهای ارتعاشی مربوط به شبکه و برهم کنش است.

این طیف بینی به صورت یک ابزارمهمی برای اندازه گیری روزمره ی اجزای تشکیل دهنده جامدات به نرمی پودر شده، درآمده است. گسترده ترن زمینه استفاده از این فن در اندازه گیری پروتئین، رطوبت، نشاسته، روغن، لیپیدهاو سلولزدر محصولات کشاورزی مانند غلات و دانه های روغنی است.
۱-۶-۱-ناحیه مادون قرمز میانی :
پرکاربردترین محدوده ی طیفی زیر قرمز برای آنالیزهای شیمیایی، ناحیه ی مادون قرمز میانی (MIR) میباشد. این ناحیه محدوده ی فرکانسی را cm^-1 ۴۰۰-۴۰۰۰ پوشش می دهد. این ناحیه میتواند به دو زیر ناحیه تقسیم شود:
الف) ناحیه ی فرکانس گروهی ۴۰۰۰-۱۳۰۰ cm^-1
ب ( ناحیه ی اثر انگشتی ۱۳۰۰-۵۰۰ cm ^-۱
در ناحیه ی فرکانس گروهی باندهای جذبی عمدتا به حالتهای ارتعاشی گروه های عاملی نسبت داده میشود. وجود و عدم وجود این باندهای فرکانس گروهی میتواند برای تشخیص ساختار مولکولی مفید باشد. باندهای جذبی در ناحیه ی اثر انگشتی، برای هر ترکیب کاملا منحصر به فرد است اما شلوغ بودن زیاد این ناحیه، تفسیر و بررسی آن را مشکل میساز. ولی مجموعه ی الگوی این ناحیه وقتی با الگوهای مرجع تطبیق داده میشود، برای شناسایی ماده، منحصر به فرد، تکرار پذیر و مفید می باشد.
(۱-۱۴)-شمای از یک طیف ریز قرمز میانی
۱-۶-۲- طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه :
درسیستم دستگاهیFTIR با شکافتن تابش منبع به دو باریکه، طول مسیر آن متناوباً تغییر کرده و الگوهای تداخل متفاوت را سبب میگردد. در واقع، طیف سنجی تبدیل فوریه بر اساس تداخل دو پرتو با بهره گرفتن از یک تداخل سنج پایه گذاری شده است و در آن یک سیگنال وابسته به تغییر طول مسیر بین دو پرتو حاصل میشود. دو حوزه ی مسافت و سیگنال توسط روش های ریاضی تبدیل فوریه به یکدیگر تبدیل میشوند.تابش از منبع به تداخل سنج^[۱۸] وارد می شود و قبل از اینکه به آشکارساز ^۲ برسد وارد نمونه میشود. پس از تقویت سیگنال، که در آن ترکیباتی با فرکانس بالا توسط یک فیلتر حذف میشوند، داده ها توسط یک مبدل آنالوگ به دیجیتال، به فرم دیجیتال تبدیل میشوند و به کامپیوتر برای تبدیل فوریه، انتقال می یابند.[۳۱] مهمترین مزایای طیف سنجی تبدیل فوریه سرعت و حساسیت بالاتر (مزیت فلگت^۳),افزایش میزان عملکرد نوری دستگاه (مزیت جکوئینوت^۴)، بالا رفتن قدرت تفکیک( مزیت کانز^۵) , طراحی ساده تر، زمان اسکن کمتر و عدم تأثیر نور هرز و تابش حاصل از نشر نمونه میباشد.
(۱-۱۵)-تصویر طیف سنج تبدیل فوریه
۱-۶-۳-نمونه گذاری در طیف سنجی مادون قرمز:
طیف سنجی زیر قرمز یکی از تکنیک هایی است که برای شناسایی تمامی حالات (ماده جامد، مایع وگاز)کاربرد دارد. تکنیک های نمونه گذاری به هدف آنالیز )تشخیص کیفی یا اندازه گیری کمی آنالیت) سایز نمونه و ترکیب نمونه بستگی دارد. به طور عمده میتوان روش های نمونه گذاری در طیف سنجی زیر قرمز را به دو دسته ی عبوری (جذبی)و انعکاسی تقسیم بندی کرد، که هریک از این روشها نیز خود به چندین شاخه تفکیک می شوند.از تکنیکهای عبوری نمونه گذاری میتوان به روش قرص KBr, روش mull روش های مخصوص مایعات و محلول ها و سل های گازی اشاره کرد. نمونه های ضخیم، جامدات کدر، الیاف، پوشش ها، پلیمرها و نمونه های محلول آبی را نمیتوان با بهره گرفتن از تکنیک های عبوری آنالیز کرد، در این زمان از تکنیک های انعکاسی استفاده میشود. به طور کلی اندازه گیریهای انعکاسی به سه دسته تقسیم می شوند.

• • انعکاس خارجی: این تکنیک انعکاسی شامل دو نوع بازتابش است : بازتابش مسطح یا آینه ای^[۱۹] و انعکاس– جذب^۲

• • انعکاس درونی: که نوعی از آن بازتابش کلی کاهش یافته ^۳ است.

• • بازتابش انعکاس-پخش^۴

(۱-۱۶)-الف(بازتابش آینه ای، نوعی از انعکاس خارجی ب( بازتابش انعکاس-پخش ج( بازتابش کلی کاه شیافته، نوعی از بازتابش درونی
۱-۷-طیف سنجی انعکاس-پخش:
زمانی که پرتو تابشی به نمونه برخورد می نماید، مقداری از پرتو انعکاس آینه ای می دهد، مقداری از پرتوی تابشی توسط نمونه جذب شده ومقدار باقی مانده ی پرتو تابشی از نمونه عبور می نماید و فقط قسمتی از پرتو تابشی از نمونه به تمام جهات باز تابیده و پخش میشود که این انرژی، توسط لوازم جانبی جمع شده و به سمت آشکارساز هدایت میشود. تکنیک طیف سنجی تبدیل فوریه زیر قرمز انعکاس پخشی ^[۲۰]، برای یک سطح غیر آینه ای و کدر و سطوح رنگی و پودرها که پرتو برخوردی در تمام جهات انعکاس مییابد و سطح ناهموار دارند، هم در ناحیه ی طیفی RIN وهم MIRمناسب میباشد. در این روش پرتوی تابیده شده به نمونه ی پودری در تمام جهات بازتابیده و پخش میشود. طیف سنجی انعکاس- پخش با
موفقیت برای تحلیل کمی نمونه های پودری بکارمی رود. در حالت ایده آل پرتو به اندازه ی mμ۱۰۰ به درون نمونه نفوذ میکند و نور بازتابش شده درزوایای زیادی از نمونه پراکنده می شود، سپس این پرتوهای پراکنده شده با بهره گرفتن از آینه های بزرگ جمع میشوند. در این طیف سنجی باندهای کوچکتر بطور قابل ملاحظه ای نسبت به باندهای قویتر رشد می کنند. در اغلب موارد نمونه با یک ماتریکس غیر جذبی مانند پتاسیم برماید مخلوط میشود. نسبت نمونه به ماتریکس ۱ تا ۵ در صد وزنی می باشد. این رقیق سازی نفوذ عمیق پرتوی برخوردی را به داخل نمونه تضمین مینماید، که موجب افزایش سهم پراکنش در طیف میشود و سهم انعکاس آینه ای را به حداقل مقدار می رساند. انعکاس آینه ای ترکیب شده در طیف انعکاس– پخش در برخی موارد موجب تغییرات در شکل باند و شدت نسبی آنها میگردد.[ ۳۳-۳۵].
(۱-۱۷)-مکانیسم ایجاد بازتابش انعکاس-پخش از سطوح پودری و ناهموار
۱-۸-طیف سنجی رزونانس مغناطیسی هسته :
رزونانس مغناطیسی هسته ای (NMR)یک روش طیف سنجی است که برای شیمیدانان آلی از اهمیتی والا نسبت به طیف سنجی مادون قرمز برخوردار است . بسیاری از هسته ها را می توان با فنون NMR مطالعه کرد ، ولی هیدروژن و کربن بطور معمول مورد استفاده قرار می گیرند . بسیاری از هسته های اتمها دارای خصلتی هستند که اسپین خوانده می شود : هسته ها به گونه ای رفتار می کنند که گویی در حال چرخش هستند . در
حقیقت اتمهایی که عدد جرمی فرد ، عدد اتمی فرد یا هر دو را دارند ، دارای گشتاور زاویه اسپین کوانتایی و گشتاور مغناطیسی هستند .شاخص ترین هسته هایی که دارای اسپین هستند ، عبارتند :
در یک میدان مغناطیسی ، حالات اسپین انرژی یکسانی را نخواهند داشت ، زیرا یک هسته ذره ای باردار بوده و هر ذره باردار متحرک خود تولید میدان مغناطیسی می کند . بنابراین ، یک هسته دارای گشتاور مغناطیسی ( μ ) است که به وسیله بار و اسپین آن تولید می شود . یک هسته هیدروژن می تواند اسپینی موافق جهت عقربه های ساعت (۲/۱+)یا مخالف جهت عقربه های ساعت (۲/۱-)داشته باشد و در این دو حالت ̦گشتاورهای مغناطیسی خود را یا در جهت میدان و یا در خلاف جهت آن قرار می دهند.

(۱-۱۸) حالت های اسپین انرژی
هنگامی که یک میدان مغناطیسی خارجی به کار برده شود ، حالت اسپین دژنره به دو حالت ، با ترازهای انرژی نابرابر شکافته می شوند.
اهمیت رزونانس مغناطیسی هسته ای از آن جا آشکار می شود که در یک مولکول ، تمام پروتون ها در یک
فرکانس رزونانس نمی کنند . این بدین دلیل است که پروتون های مولکول توسط الکترونها احاطه شده و محیط الکترونی هر یک از پروتونها بطور جزیی با دیگر پروتونها فرق می کند . به عبارت دیگر ، پروتونها توسط الکترونهایی که آنها را احاطه کرده اند پوشیده یا محافظت می شوند . در یک میدان معناطیسی ، الکترونهای ظرفیتی پروتونها می چرخند . این چرخش که جریان دیامغناطیس محلی خوانده می شود ، تولید میدان مغناطیسی متضادی می کند که در جهت مخالف میدان مغناطیسی اعمال شده عمل می نماید . این اثر که مانع دیامغناطیسی یا آنیزوتروپی دیا مغناطیسی نامیده میشود. در یک اتم ، جریان مغناطیسی محلی تولید یک میدان مغناطیسی ثانویه می نماید که دارای جهتی مخالف میدان مغناطیسی اعمال شده است . در نتیجه آنیزوتروپی دیا مغناطیس ، پروتون در مولکول بسته به دانسیته الکترونی اطراف آن از جانب میدان مغناطیسی اعمال شده محافظت می شود . هر قدر دانسیته الکترونی اطراف یک هسته بیشتر باشد میدان مغناطیسی تولید شده توسط الکترونها ، که در جهت عکس میدان اعمال شده است ، بیشتر خواهد بود.
(۱-۱۹) شمای از یک میدان مغناطیسی ثانویه در یک اتم
۱-۸-۱- طیف سنج رزونانس مغناطیسی هسته ای تبدیل فوریه تپشی
این روش استفاده از یک انفجار انرژی قدرتمند ولی کوتاه به نام تپ است که کلیه هسته های مغناطیسی در مولکول را بطور همزمان تهییج می کند . وقتی تپ متوقف شد ، در آن صورت هسته های تهییج شده شروع به از دست دادن انرژی تهییج خود می کنند و به حالت اسپینی اولیه خود باز می گردند . آنگاه که هسته برانگیخته شده آسایش می کند ، شروع به تابش اشعه الکترومغناطیس می نماید . چون مولکول حاوی هسته های مختلف بسیار است لذا ، فرکانسهای گوناگون بسیاری از اشعه الکترومغناطیسی بطور همزمان تابش خواهند نمود . این تابش را زوال القای آزاد (FID)^[21] می نامند .
۱-۸-۲-قاعده (N+1) شکاف اسپین – اسپین

۱-۸- جمعﺑندی:
دو علم زمانبندی و توالی, امروزه یکی از علوم کاربردی میﺑاشند. طبقهﺑندیﻫای مختلفی برای مسائل مربوط به آنها وجود دارد که به برخی از آنها در این مطالعه بطور مختصر اشاره گردید. از جمله این طبقهﺑندیﻫا, در ارتباط با مسائل ماشینﻫای موازی میﺑاشد. با توجه به مسائلی که اخیرا در زمینه زمانبندی ماشین آلات در محیطﻫای تولید به موقع مطرح شده است, اکثر شرکتﻫای تولیدکننده مجبور به ایجاد زمانبندیﻫایی هستند که نیاز مشتری را در موعد تحویل یا نزدیک به آن رفع سازد. بنابراین در نظر گرفتن همزمان دو معیار مجموع وزنی دیرکرد و زودکرد این مسائل را به واقعیت نزدیکﺗر کرده و آنها را پیچیدهﺗر ساخته است. در این مطالعه, سعی شده است که مساله ماشینﻫای موازی با در نظر گرفتن معیار, بررسی شده و با توجه به پیچیدگی مساله مورد نظر, یک روش فراابتکاری برای حل آن پیشنهاد گردیده است. در فصل بعد به مرور ادبیات در زمینه ماشینﻫای موازی میﭘردازیم.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
مروری بر ادبیات موضوع
فصل دوم
۲-۱- مقدمه:
زمانبندی در اوایل قرن گذشته با مطالعات صورت گرفته توسط هنری گانت و سایر پیشگامان در کانون توجه قرار گرفت.با این وجود سالها به طول انجامید تا اولین تحقیقات در حوزه زمانبندی انتشار یابد.در سالهای آغازین دهه پنجاه میلادی مطالعاتی در زمینه توالی عملیات که انگیزه آنها از زمانبندی تولید ناشی می شد منجر به ارائه الگوریتمهای مهمی چون قاعده جانسون برای مسئله سیستم کارگاه جریانی ، قاعده زودتر موعد تحویل برای کمینه سازی زمان تاخیر بیشینه و قاعده کوتاه ترین زمان پردازش با هدف کمینه سازی زمان جریان میانگین شد.در طول دهه شصت با پدید آمدن مسائل پیچیده تر تعداد قابل ملاحظه ای از تحقیقات به روش های دقیق چون برنامه ریزی خطی و برنامه ریزی پویا معطوف شد.پس از انتشار مقاله مشهور ریچارد کارپ]۱[در زمینه نظریه پیچیدگی ،محققان دریافتند که الگوریتم دقیق در مدت زمان معقول قادر به یافتن جواب بهینه در مسائل پیچیده نیستند و در نتیجه در طول دهه هفتاد میلادی بخش عمده تحقیقات بر روی سلسله مراتب پیچیدگی مسائل زمانبندی متمرکز شد
اخیرا مطالعه در زمینه جریمه دیر کرد و زود کرد در مدلهای زمانبندی، بطور وسیعی مورد توجه محققان بوده است. تحقیق های گذشته بیشتر بر روی معیارهای منظم مانند حداکثر زمان تکمیل، حداکثر دیر کرد و یا میانگین دیر کرد، متمر کز بوده اند. ولی امروزه به دلیل جریمه های حاصل از زود کرد، این معیار نامنظم، نیز مورد توجه محققان علم زمانبندی قرار گرفته است. همه تولید کنندگان برای مقابله با فشارهای رقابتی بطور افزاینده ای خودشان را با عقیده JIT و حداقل هزینه موجودی، مطابقت می دهند که این مستلزم در نظر گرفتن زود کرد کارها می باشد. در واقع در JIT زود کرد کارها به اندازه دیر کرد آنها اهمیت دارد. گرچه فرض بر این است که موعد تحویل یک متغیر خارجی بوده و کنترل آن خارج از عهده مدیران است، ولی اهمیت تحویل در موعد به خوبی روشن است. کانوی[۱۰]، برای اولین بار این نظریه را مطرح کرد که موعد تحویل قسمتی از مسأله زمانبندی است. از کسانی که در این زمینه مطالعه کردند می توان از وبستر و بیکر[۱۱]، راگاتز و مابرت[۱۲]، کریستی و کانت[۱۳]، نام برد. مطالعات زیادی در زمینه مسائل زمانبندی مختلف با معیارهای دیر کرد و زود کرد (E/T) ، صورت گرفته است. وبستر، بیکر و جاگ[۱۴]، مسأله تک ماشینه (E/T) را با در نظر گرفتن موعد تحویل یکسان و نامعین به عنوان یک متغیر تصمیم، برای دو حالت زمان های آماده سازی مستقل و وابسته به توالی با روش الگوریتم ژنتیک حل کرده اند. کریستوفر بک و فیلیپ رفالو[۱۵]، یک روش ترکیبی با بهره گرفتن از برنامه ریزی خطی و برنامه ریزی مفید برای مسأله زمانبندی با معیار هزینه زود کرد و دیر کرد ارائه کردند. سوریا د.لیمان، شریکانت س.پالواکر و سانسرن دونگمی[۱۶]، مسأله زمانبندی تک ماشینه با موعد تحویل محدود شده به یک فاصله و زمان پردازش قابل کنترل را ارائه کردند. آنها جریمه کلی که شامل جریمه های زود کرد، دیر کرد، زودترین موعد تحویل، طول فاصله مربوط به موعد تحویل و مقدار واقعی کاهش زمان پردازش می باشد را با یک روش ابتکاری کمینه می کنند.
ون-کیانگ زایو و چانگ لانلی[۱۷]، به بررسی روش های تقریبی برای تخصیص موعد تحویل مشترک به کارها و زمانبندی آنها در مسأله ماشین های موازی پرداختند. هدف، تخصیص موعد تحویل کارها می باشد، بطوریکه مجموع وزنی موعد تحویل، کل زود کرد و کل دیر کرد کمینه گردند.
زایو کینگ کی و زایان زو[۱۸]، مسأله زمانبندی تک ماشینه با زمان پردازش احتمالی با توزیع نمایی و موعد تحویل احتمالی، با هدف کمینه کردن مجموع هزینه های وزنی دیر کرد و زود کرد را بررسی کرده اند. در این مسأله خرابی ماشین^[۸] جزو فرضها بوده و مسأله با روش برنامه ریزی پویا حل شده است.
محسن الحافی[۱۹] مسأله زمان انتظار^[۹] بهینه را در سیستم های تولیدی جزء به جزء^[۱۰]، با معیار هزینه های زود کرد و دیر کرد را بررسی کرد. مسأله مذکور شامل N مرحله است که زمان انتظار پشت هر مرحله احتمالی است. هدف در اینجا پیدا کردن زمان های انتظار بهینه بوده، بطوریکه هزینه های دیر کرد و زود کرد کمینه شوند. سانجی رادها کریشنان و جزی ا.ونتورا[۲۰]، مسأله زمانبندی ماشین های موازی با معیار هزینه زود کرد و دیر کرد با زمان های آماده سازی وابسته به توالی با رویکرد فراابتکاری پازپخت شبیه سازی شده حل کرده اند.
شریکانت س.پالواکر و سوریا د.لیمان[۲۱]، مسأله زمانبندی با n کار که هر کدام شامل یک عملیات بر روی هر ماشین بوده را با معیار هزینه های دیر کرد و زود کرد بررسی کرده اند. در این مسأله شکستگی کار مجاز نبوده و پارامترهای موعد تحویل و زمان پردازش معین می باشند. هدف در اینجا تعیین تعداد ماشین ها می باشد، بطوریکه هزینه های زود کرد و دیر کرد کمینه گردد.
۲-۲- مروری بر رویکرد و اصول سیستم تولیدی JIT
امروزه با پیشرفت روز افزون تکنولوژی، متنوع شدن نیازها و خواسته های مشتریان حرکت به سوی ساخت و تولید بر اساس سفارش مشتری، محیط رقابتی را در بین شرکت های تولیدی ایجاد و بالطبع مشکلاتی را گریبان گیر آنها نموده است. تولید کنندگان به دنبال سیستم های تولیدی هستند که نیازهای مشتریان نظیر کاهش قیمت، تنوع محصولات، دقت و کیفیت بالا را برآورده سازند. موفق بودن JIT بستگی زیادی به میزان ضایعات ایجاد شده طی فرایند تولید دارد؛ اگر در مرحله ای از تولید ضایعاتی رخ دهد، فرایند های بعدی با مشکل روبرو خواهند شد و کل سیستم دچار اختلال خواهد شد. لذا لازمه ی این سیستم این است که خود کارگران اصلاح کننده سیستم باشند و ضایعات را در حین تولید کشف کرده و نسبت به اصلاح سیستم چه مربوط به ماشین آلات باشد و چه مربوط به کارگران اقدام نمایند[۲۲].
سرعت تولید یک عامل بسیار مهم در سیستم تولید JIT است که هم از لحاظ رویکرد موجودی ها و هم از لحاظ رویکرد کیفیت حائز اهمیت است به عبارتی همیشه اقدام به تولید زیاد و وجود داشتن تعداد زیادی محصول طی فرایند تولید باعث می شود که قسمتی از محصول تکمیل و قسمتی به عنوان کار در جریان ساخت باقی بماند “رویکرد موجودی ها” از طرفی اقدام به تولید زیاد و به جریان انداختن محصولات زیاد باعث می شود که اگر یک نقص در ابتدای فرایند تولید وجود داشته باشد و این نقایص در مراحل بعد کشف شود مقادیر زیادی از محصولات تولید شده مشمول این نقص شود.
تقاضا برای تولید یک عامل بسیار مهم دیکر در سیستم تولید JIT است. تولید زمانی انجام خواهد شد که سفارش از مشتری گرفته شود به همین خاطر این سیستم تولید را اصطلاحا سیستم کشش تولید “تقاضا” نیز نامیده اند، زیرا تا مشتری تقاضا نکند تولیدی انجام نمی شود و لذا عکس سیستم تولیدی سنتی است که در آن مواد تا حد ممکن به فرایند تولید تزریق می شود و فرایند نیز تا حد ممکن تولید می کرد. زیرا هدف این است که مواد خام و قطعات تولیدی فقط در زمان مصرف این مواد و قطعات در فرایند تولید، از فروشندگان تحویل گرفته می شود.
میزان موجودی ها اعم از مواد اولیه، موجودی های نیمه ساخته، کالا و مواد ساخته شده باید تا حد ممکن در سطح بسیار پایین “حتی در حد صفر” نگه داشته شود. مواد فقط زمانی که به آن نیاز است از فروشندگان مواد دریافت شود. میزان اقدام به تولید به نحوی انتخاب می شود که از به وجود آمدن کار در جریان ساخت جلوگیری شود. سیستم تولید JIT بر این اساس بوده که در تولید یک محصول یکسری فعالیتهایی وجود دارد که هیچ گونه ارزشی به محصول تولید شده نمی دهند بلکه فقط هزینه های آن را بالا می برند و از طرفی بعضی از فعالیتها هستند که از ابتدا تا انتها در جهت افزایش ارزش محصول هستند، فعالیتهای غیر ارزشی مثل هزینه های انبارداری، هزینه های راه اندازی دستگاه ها و ماشین آلات، فعالیتهای مربوط به بازرسی مواد و کنترل کیفیت محصول، زمانی که کارگران و ماشین آلات بیکار هستند و فعالیتهای ارزشی همان فعالیتهایی است که مستقیما بر روی محصول و در جهت پردازش و تکمیل آن انجام می شود. این فعالیتها اگر انجام نشود محصول نیز به وجود نخواهد آمد، در صورتیکه در خصوص فعالیتهای نوع اول “غیر ارزشی” وجود یا حذف آن اثری بر به وجود آمدن یا نیامدن محصول ندارد.
رویکرد پایانی که می خواهیم به آن اشاره کنیم، رویکرد مدیریت کیفیت در سیستم JIT است. این رویکرد بر این امر اشاره دارد که سیستم تولیدی JIT صرف نظر از سایر رویکردهایش گامی اثر بخش در کنترل هزینه های محصول است بدون اینکه از کیفیت محصول کاسته شود. این امر تا حدی از طریق ارتباط دائمی با تعدادی محدود از فروشندگان منتخب میسر می شود. این ارتباط از این جهت مهم است که برای رسیدن به کیفیت بالا و بلند مدت، لازم است مواد با کیفیت و بدون نقص دریافت شود حتی اگر قیمت خرید این مواد کم ترین نباشد. بنابراین اگر کیفیت مطرح است هزینه مواد خام نباید فاکتور مهم و تعیین کننده ای در انتخاب فروشندگان مواد اولیه باشد. در حقیقت قیمتهای خرید بالاتر، در بلند مدت باعث بهبود کیفیت و صرفه جویی در هزینه ها می شود. برای نمونه اگر یک فروشنده مواد اولیه توانایی تحویل مواد با کیفیت را به طور دائمی تضمین کند از این بابت تولید کننده می تواند زمان صرف شده و به تناسب آن هزینه هایش در بازرسی و آزمایش مواد را کم کند. از طرفی بالا بردن کیفیت علاوه بر برقراری ارتباط با فروشندگان، با عامل مهمتری همچون استقرار موفق سیستم JIT نیز بستگی دارد.
به طور کلی، توابع هدفی که محققان در ادبیات تولید بهنگام به کار می برند را می توانیم به دو دسته اصلی تقسیم کنیم؛ مدل کلاسیک و مدل غیر کلاسیک. بعضی از محققان این تقسیم بندی را به این صورت توضیح داده اند که اگر در محیط JIT، حین انجام کارها، شکست در کارها مجاز نباشد(زمانبندی بدون قطعی کار) مدل مربوطه جزو مدلهای کلاسیک به حساب می آید و اگر شکست در کار مجاز باشد، این مدل از زمانبندی جزو مدلهای غیر کلاسیک به حساب می آید.
در زیر تعدادی از تابع هدف هایی که در محیط کلاسیک JIT، محققان از آن استفاده کرده اند، آورده شده است.
(۲-۱)
(۲-۲)
(۲-۳)
(۲-۴)
(۲-۵)
(۲-۶)
(۲-۷)
(۲-۸)
(۲-۹)
۲-۳- توالی ماشینﻫای موازی با معیار دیرکرد
۲-۳-۱- حداقل کل دیرکرد
مساله کلاسیک کل تاخیر ماشین های موازی^[۱۱](PMTP) میﺗواند بصورت زیر بیان شود:
“یک مجموعه کارهای مستقل باید روی تعدادی ماشین موازی مشابه در دسترس بطور پی در پی پردازش شود. هر ماشین تنها یک کار در یک زمان میﺗواند انجام دهد و هر کار میﺗواند روی یک ماشین پردازش شود. هر کار در شروع افق برنامه ریزی حاضر می باشد. هر کار زمان پردازش مجزا و موعد تحویل مجزا دارد. هدف, تعیین زمانبندی است که کل تاخیر را حداقل کند.”
بایلژ و همکاران[۲۳]مساله توالی مجموعهﺍی از کارهای مستقل با زمانﻫای آمادهﺳازی وابسته به توالی را روی مجموعهﺍی از ماشینﻫای موازی یکنواخت با هدف حداقل کردن کل دیرکرد در نظر میﮔیرند.در صورتیکه زمان تکمیل کارi با c_i نشان داده شود, میزان تاخیر کار i برابر باT_i=max{0,c_i-d_i}میﺑاشد. هدف, یافتن ترتیب پردازش کارها به گونه ای است که مجموع تاخیر کارها حداقل گردد. آنها یک رویکرد جستجوی ممنوع^[۱۲] (TS) برای مساله تعریف شده در بالا ارائه کردهﺍند. الگوریتم تعریف شده توسط آنها برای حل مساله داده شده توسط سیوریکایا و اولسوی [۲۴] به کار برده شده است (آنها برای مساله حداقل کردن کل هزینهﻫای زودکرد و دیرکرد یک الگوریتم ژنتیک^[۱۳](GA) با یک اپراتور تقاطعی جدید ارائه کردهﺍند). تفاوت در این است که در این مقاله وزن جریمه دیرکرد برابر با صفر در نظر گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که الگوریتم ارائه شده توسط آنها به جوابﻫای بهتری نسبت به الگوریتم ژنتیک میﺭسد.
در بررسی کاو و همکاران [۲۵] به مساله انتخاب و زمانبندی همزمان ماشینﻫای موازی به منظور حداقل کردن هزینه نگهداری ماشین آلات و هزینه دیرکرد کارها اشاره شده است. مساله بصورت زیر میﺑاشد:
“N کار مستقل بایستی روی تعدادی ماشین موازی که از مجموعه ای از K ماشین موجود انتخاب می گردند، زمانبندی شوند. اگر ماشینی برای انجام کار انتخاب گردد، هزینه مربوط به نگهداری ماشین را بایستی پرداخت. یک کار می تواند بوسیله بیش از یکی از ماشینﻫای انتخابی انجام شود. زمان انجام کار روی ماشینﻫای مختلف متفاوت میﺑاشد. انقطاع کارها مجاز نمیﺑاشد. موعد تحویل کارها مشخص میﺑاشد. هدف, حداقل کردن هزینه نگهداری ماشین آلات و هزینه دیرکرد کارها میﺑاشد.”
آنها از یک مدل بهینه سازی ترکیبی استفاده کرده اند. از آنجا که مساله NP-hard می باشد, آنها یک روش ابتکاری برای حل مساله معرفی کردهﺍند. نتایج, بیانگر کارایی الگوریتم فوق میﺑاشند.
تاپان و همکاران [۲۶] مسائل کل دیرکرد و کل دیرکرد وزنی را بررسی کردهﺍند. در حالت تک ماشینه بیشترین تحقیقات انجام شده روی دو مساله کل (میانگین) دیرکرد و کل (میانگین) دیرکرد وزنی میﺑاشد. در این مقاله روشﻫای فراابتکاری و تکنیکﻫای بهینهﺳازی برای محیط تک ماشینه با تابع هدف دیرکرد بازنگری شدهﺍند. برخی تعمیمﻫای مسائل کل دیرکرد و کل دیرکرد وزنی برای محیطﻫای چند ماشینه نیز در این بررسی نشان داده شده است.
سینگ و زانگ [۲۷]مساله توالی ماشینﻫای موازی با کارهای قابل شکست^[۱۴] را در نظر گرفته اند. آنها فرض می کنند که کارها به زیر دستهﻫای پیوسته تقسیم شده و هر بخش از یک کار میﺗواند بطور همزمان روی هر یک از m ماشین موجود پردازش شود. Mماشینبمنظور پردازش n کار موجود میﺑاشند.
سینگ و زانگ [۲۷] به زیر دستهﻫا با عنوان بخشﻫای تقسیمﺷده میﻧگرند. این مساله تقسیم, در محاسبه سیستمﻫای کامپیوتری چند پردازشگر موازی نیز روی میﺩهد. در این مقاله ابتدا چند مثال ساده ارائه گردیده که بصورت چند جملهﺍی قابل حل هستند. سپس یک حل ابتکاری ML به همراه تحلیل بدترین حالت آن برای مساله P/Split/c_max با زمانﻫای آمادهﺳازی مستقل معرفی شده است.
سو [۲۸] مسئله زمان بندی ماشین های موازی یکسان را مورد بررسی قرار داده که در آن هدف کمینه کردن (E+T)/ می باشد.آنها یم مدل برنامه ریزی عدد صحیح باینری ساده و موثر برای حلوp||(E+T)/توسعه دادند.
عزیزقلو و کیرکا [۲۹] مساله زمانبندی کارها روی ماشینﻫای موازی مشابه را به منظور حداقل کردن کل دیرکرد در نظر میﮔیرند. مساله شامل زمانبندی n کار با زمان های پردازش p₁,…,p_nروی m ماشین موازی مشابه میﺑاشد. همه کارها در زمان صفر آماده پردازش میﺑاشند. بریدگی برای کارها مجاز نمیﺑاشد. ماشینﻫا بطور پیوسته در دسترس بوده و هر کار باید به یک ماشین تخصیص یابد. کار j موعد تحویلd_j را دارد. آنها مدلی شرح دادهﺍند که دو ویژگی را به منظور ایجاد یک زمانبندی پیچیده ترکیب میﮐند. یکی مفهوم پردازش موازی است که موضوع تخصیص منبع را ترقی میﺩهد. دیگری, صحت زمانبندی از طریق مقیاس کل هزینه دیرکرد است. این دو ویژگی در عمل از عناصر اساسی بسیاری از مسائل زمانبندی میﺑاشند لیکن ادبیاتی که این دو ویژگی را بطور همزمان در نظر بگیرد, بسیار کمیاب میﺑاشد. آنها خصوصیاتی را بیان میﮐنند که ساختار یک زمانبندی بهینه را توصیف میﮐند. سپس یک الگوریتم شاخه و حد معرفی کردهﺍند که این خصوصیات را با یک رویه حد پایین مناسب ترکیب میﮐند. آنها درمیﻳابند که راه حلﻫای بهینه میﺗواند در زمانی معقول برای مسائل تا ۱۵ کار بدست آید. بعلاوه آنها بسط مدل خود به ماشینﻫای موازی یکنواخت را نیز در نظر میﮔیرند.
لاموس و همکاران [۳۰] مسأله زمانبندی ماشین های موازی با زمان آماده سازی و محدودیت زمانی برای انجام کارها را مورد بررسی قرار دادند. آنها از روش تبرید شبیه سازی شده^[۱۵] به منظور کمینه سازی کل دیر کردها استفاده کردند.
یالوی و چو [۳۱] یک روش دقیق برای حل مساله ماشینﻫای موازی یکسان با تابع هدف کل دیر کرد ارائه دادهﺍند. مساله بصورت زیر میﺑاشد:
” مجموعه ای از N کار بایستی بدون انقطاع روی M ماشین موازی مشابه زمانبندی شوند. هر ماشین در یک زمان حداکثر یک کار را میﺗواند پردازش کند. کارها در زمان صفر در دسترس هستند. هر کار i یک زمان انجام p_i و یک موعد تحویل d_i دارد. کارiدر صورتی دیرکرد دارد که زمان تکمیل آن بیش از موعد تحویلش باشد. هدف, تعیین زمانبندی است که کل دیرکرد کارها را حداقل کند.”
آنها از یک الگوریتم شاخه و کران به منظور حل مساله بالا استفاده کردهﺍند. به منظور هرس کردن درخت جستجو،آنها چند خاصیت را اثبات کرده و به کمک این خواص حد بالا و پایین مناسبی برای مساله یافتهﺍند. این الگوریتم روی یک مجموعهﺍی از مسائل ایجاد شده بصورت تصادفی با اندازه متوسط آزمایش شده است. نتایج کامپیوتری نشان دادهﺍند که این الگوریتم برای مسائلی با ۳۰ کار و دو ماشین در زمان محاسباتی معقولی به جواب بهینه میﺭسد. این الگوریتم کاراتر از روشﻫای موجود برای حل این مساله عمل میﮐند.
مسئله کمینه سازی کل دیرکردها در ماشین های موازی توسط بیسکاپ و همکاران [۳۲] مورد مطالعه قرار گرفت. به دلیل Nphard بودن مسأله یک رویکرد فراابتکاری جدید برای مسأله پیشنهاد شد، که نتایج محاسبات انجام شده نشان داد الگوریتم پیشنهادی برای حل مسأله بسیار موثر است.
۲-۳-۲- حداقل کل دیرکرد وزنی:
پارک و همکاران [۳۳] مساله زیر را در نظر گرفتهﺍند:
“n کار و m ماشین موازی در زمان صفر در دسترس هستند. کار j دارای زمان انجامp_j، وزنw_j و موعد تحویل d_j میﺑاشد. اگر کار k بعد از کار j انجام شود، زمان آمادهﺳازی وابسته به توالیs_jk نیاز میﺑاشد. C_jنشانﺩهنده زمان تکمیل کار j میﺑاشد. همچنین دیرکرد کار j با_j-d_j} T_j=max{0,c نمایش داده میﺷود. هدف, حداقل کردن مقدار  میﺑاشد.”
آنها مساله زمانبندی را تحت شرایطی بررسی کردهﺍند که مجموعهﺍی از کارها در یک صف منتظر میﺑاشند. بین اتمام یک کار و شروع کار بعد زمان آمادهﺳازی وجود دارد که وابسته به توالی میﺑاشد. هدف, یافتن توالی از کارها روی ماشینﻫا است که حاصلضرب دیرکرد در وزنﻫای داده شده را حداقل کند. وزن مربوط به کارهای مختلف متفاوت میﺑاشد. از آنجا که مساله مورد بررسی حتی برای تک ماشین NP-hard میﺑاشد, تعدادی روش ابتکاری به منظور یافتن توالی کارها روی ماشینﻫا با اهداف مختلف توسعه داده شدهﺍند. یک روش ابتکاری معروف برای مساله کل دیرکرد وزنی از قواعد توزیع امکانات استفاده کرده و سپس یک مقدار اولویت به هر کار تخصیص میﺩهد. اولویت یک کار میﺗواند بصورت تابعی از پارامترهای مربوط به آن کار از قبیل زمان انجام, موعد تحویل و وزن محاسبه گردد. دو قاعده EDD^[16] و WSPT^[17] سادهﺗرین قواعد بکار گرفته شده هستند. این دو قاعده در مسالهﻫای با شرایط خاص, جوابﻫای خوبی تولید نمیﮐنند. قواعدی که به منظور حل مساله کل دیرکرد وزنی استفاده گردیدهﺍند عبارتند از: ^[۱۸]COVERT،^[۱۹]ATC و^[۲۰]ATCS[33].

۱۶۷۵۲

ARMA

۴٫۲۱%

۱۲٫۷۶

۲۰۸۶۶

رگرسیون چند متغیره

۳٫۹۷%

۱۲٫۰۵

۲۰۰۶۲

۴-۶- جمع بندی

همانگونه که از جداول بر می آید، شبکه عصبی در مورد سهم بانک پارسیان دارای MAD 37.28 بوده است که از مقادیر مربوط به رگرسیون چند متغیره با ۳۷٫۵۴ و مدل سری زمانی با ۳۸٫۷۵ عملکرد بهتری داشته است. همچنین میزان MADP آن نیز با ۱۲٫۳% کارکرد مناسب تری را نسبت به رگرسیون چند متغیره و سری زمانی با به ترتیب ۱۲٫۳۸% و ۱۲٫۷۸% نشان می دهد. مقدار MSE به دست آمده نیز با مقدار ۸۷۳۲ برای شبکه عصبی کارکرد بالاتری از رگرسیون چند متغیره و سری زمانی با ۸۹۳۹ و ۹۶۷۴ را تأیید می کند. با بسط استدلال ذکر شده، برای سهم شیمیایی فارس و فولاد مبارکه نیز، شبکه عصبی با مقادیر MADP به ترتیب ۳٫۶۵% و ۱۵٫۹۷% کارکرد بالاتری نسبت به رگرسیون چند متغیره با ۱۸٫۰۹% و ۳٫۹۷% و سری زمانی با ۲۱٫۲۴% و ۴٫۲۱% دارد. همین امر توسط معیارهای MAD و MSE نیز تأیید می گردد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فصل پنجم

نتیجه گیری

۵-۱- مقدمه

در این فصل، نتایج به دست آمده از این پژوهش به اجمال بیان شده و پیشنهاداتی برای توسعه تحقیقات در این حوزه بیان می گردد.

۵-۲- جمع بندی تحقیق

هدف این تحقیق، انجام پیش بینی با بهره گرفتن از داده کاوی و شبکه عصبی بوده است. در فصل اول، به تعریف و تبیین اهمیت پیش بینی دقیق در جهت کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار پرداخته شد. در فصل دوم، امکان پذیر بودن پیش بینی بازار سهام و نظریه کارایی بازار سرمایه فاما، به نقد و تحلیل گذاشته شده و به این نتیجه رسیده شد که باید بازار واقعی را ترکیبی از کارا و ناکارا در نظر گرفته و لذا بازار واقعی را پیش بینی پذیر انگاشت. در ادامه به توضیحات کلی در مورد ابزار تحقیق از جمله داده کاوی، شبکه عصبی و تحلیل تکنیکال پرداخته شده و پژوهش های پیشین مورد بررسی قرار گرفتند. در حین مرور این پژوهش ها به بکر بودن حوزه داده کاوی سری زمانی در پیش بینی سری قیمت های سهام در بازار بورس اوراق بهادار و ناکارآمد بودن مدل های ساخته و معرفی شده برای پیش بینی قیمت یک دوره جلوتر، تاکنون اشاره شد. در فصل سوم با بیان این مسئله که هم تحلیل تکنیکال و هم پیش بینی با بهره گرفتن از متدهای کلاسیک سری زمانی، توانایی بالایی در پیش بینی قیمت و رفتار سهام در آینده را دارند؛ مدلی ساخته شد که طی آن هر دو این مدل ها در قالب یک شبکه عصبی گسترده برای پیش بینی قیمت سهام به کار گرفته شدند. برای این مهم، در ابتدا سه پایگاه داده برای پیش بینی قیمت سه سهم بانک پارسیان، فولاد مبارکه اصفهان و صنایع شیمیایی فارس ساخته شده و اطلاعات مورد نیاز تشکیل شدند. در فصل چهارم بر طبق متدهای پیش پردازش داده کاوی به کاهش سطری و ستونی پایگاه های داده پرداخته شده و سپس به داده کاوی سری های زمانی و شناسایی شبیه ترین سری های زمانی به سری زمانی هدف در هر پایگاه داده اقدام شد. در نهایت، معیارهای باقی مانده در پایگاه های داده به عنوان ورودی های شبکه عصبی با یک لایه پنهان وارد شده و الگورتیم BPNN برای یادگیری شبکه انتخاب شد. نتایج به دست آمده از شبکه ساخته شده با نتایج پیش بینی به روش های رگرسیون چند متغیره و سری زمانی مقایسه شده و دو معیار MSE و MAD مورد بررسی قرار گرفتند. کارکرد شبکه عصبی در پیش بینی قیمت در هر سه پایگاه داده و هر دو معیار به خوبی قابل مشاهده بود.

۵-۳- نتایج و نوآوری های تحقیق

موارد زیر را می توان به عنوان نوآوری ها و نتایج این تحقیق نام برد :

• استفاده از داده کاوی سری های زمانی در میان شرکت های حاضر در هر یک از صنایع مربوطه به منظور استفاده از سری زمانی مشابه برای پیش بینی قیمت سری زمانی هدف

• استفاده از شبکه عصبی برای پیش بینی قیمت های بالا و پایین سهام برای یک دوره جلوتر، که پیش تر از آن عدم وجود آن باعث ناکارآمد شدن پژوهش های انجام شده در پیش بینی های کوتاه مدت شده بود.

۵-۴- پیشنهادات برای تحقیقات آتی

• ترکیب کردن متغیرهای مربوط به تحلیل بنیادین در روش استفاده شده در تحقیق حاضر به عنوان ورودی های شبکه عصبی

• داده کاوی سری های زمانی در سطح تمام بازار به منظور بالا بردن دقت شناسایی شبیه ترین سری زمانی به سری زمانی هدف

• ترکیب کردن شبکه عصبی و ماشین بردار پشتیبان، به این صورت که باقیمانده های پیش بینی با شبکه عصبی توسط ماشین بردار پشتیبان پیش بینی گردن

فهرست مراجع
Adya, M., Collopy, F., 1998. How effective are Neural Networks at Forecasting and Prediction? A Review and Evaluation. Journal of Forecasting, J. Forecast, 1(7), pp. 481 – ۴۹۵٫
Altay, E., Satman M. H., 2005. Stock market forecasting: artificial neural network and linear regression comparison in an emerging market. Journal of financial management and papers. Available from:http://papers.ssrn.com/sol3/DisplayAbstractSearch.cfm
Armano, G., Marchesi, M., Murru, A., 2005. A hybrid genetic-neural architecture for stock indexes forecasting. Journal of Information Sciences Elsevier, 3(4), pp. 54-61.
Bisoi, R., Dash, P. K., 2014. A hybrid evolutionary dynamic neural network for stock market trend analysis and prediction using unscented Kalman filter. Journal of Applied Soft Computing, ۳(۱۹), pp. 41-56
Bruce, J., stone, V., Finnie, G., Tan, C., 2004. Applying Fundamental Analysis and Neural Networks in the Australian Stockmarket Bond University. ePublications@bond, Available from http://bond.edu.au/library-and-online-resources/search/bond-university-research
Cao, J., Liang, J., 2004, Boundedness and stability for Cohen–Grossbergneural network with time-varying delays. Journal of Mathematical Analysis and Applications Elsevier, 2(5), pp. 78-84.
Cao, J., Wang, J., 2005. Global asymptotic and robust stability of recurrent neural networks with time delays. Circuits and Systems I: Regular Papers. Available from http://ieeexplore.ieee.org/xpl/RecentIssue.jsp?punumber=13
Chang, C., Yon, W., Chen, Y. L., 2010. Mining associative classification rules with stock trading data – A GA-based method. Available from Knowledge-Based Systems, Volume 23(6), pp. 605-614

Chann, C. P., Wang, D. D., Zhou, CH. L., 2012. A novel model by evolving partially connected neural network for stock price trend forecasting. Journal of Expert Systems with Applications, ۳۹(۱), pp. 611-620.

Charkha, P. R., 2008. Stock Price Prediction and Trend Prediction Using Neural Networks. Journal of First International Conference on Emerging Trends in Engineering and Technology, ۳(۷), pp. 592-594.