با توجه با اینکه تحقیقات بسیار زیادی در مورد معیارهای تعیین کننده در انتخاب تامین­کنندگان صورت گرفته، با مطالعه در این زمینه نیز می­توان شاخصهای خوبی در ارتباط با گزینش پیمانکاران پیدا کرد. سولی^[۴۷]در تحقیقی­هایی از قبیل ارزیابی عملکرد، ارزیابی عملکرد منابع انسانی، ارزیابی سیستم کیفیت، توان ساخت، وضعیت تجاری و وضعیت تکنولوژی اطلاعات را مد نظر قرار داده است (سولی، ۲۰۰۸). محققانی نیز شاخص هایی از قبیل عملکرد را به دو گروه عملکرد ساخت و عملکرد فنی تقسیم کرده ­اند(ماسل و راگون^[۴۸]،۲۰۰۰).
لی^[۴۹] معیارهایی از قبیل سود، کیفیت، انعطاف پذیری، زمان تحویل، استفاده از تکنولوژی ارائه شده، ساختار ارتباطی، هزینه ایجاد ارتباطات، هزینه تولید، ریسک مربوط به تامین کننده، ریسک­های خرید و ریسک­های مالی را برای انتخاب تامین کننده مناسب می­داند (لی، (۲۰۰۹) .حسن زاده و رزمی نیز برای انتخاب تامین کننده­گان از معیارهای قابل دسترس بودن، قابلیت اطمینان، امنیت، سرعت، ارتقا و تاثیر­گذاری بر بازار، توان مالی، ثابت بودن مدیریت، استراتژی و منابع تامین استفاده کرده ­اند (حسن زاده و رزمی، ۲۰۰۸).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در یک پژوهش به دسته بندی و شناسایی معیارهای انتخاب و انتصاب پیمانکاران از دیدگاه کارفرما و مشاور پرداخته شده و از عواملی مثل قیمت پیشنهادی، زمان اجرای پروژه، شهرت پیمانکار در بازار، تجربه انجام پروژه های قبلی، وضعیت مالی، شناخت از محل اجرای پروژه و غیره استفاده شده است(اگمن و محامد^[۵۰]، ۲۰۰۵). جوآن^[۵۱] معیارهایی از قبیل کیفیت، هزینه، اطلاعات، زمانبندی، یکپارچگی خدمات و عملکرد به عنوان معیارهای انتخاب پیمانکاران مورد استفاده قرار داده­است (جوآن، ۲۰۰۹). چنگ و لی^[۵۲] معیارهایی از قبیل ثبات مالی، توانایی های فنی و مدیریتی، تجربه، تارخچه عملکرد، منابع، کیفیت و ایمنی را به عنوان معیارهای اصلی انتخاب پیمانکاران در نظر گرفته­اند (چنگ و لی، ۲۰۰۴).
کومارازوامی و پالانیزواران (۲۰۰۱) مدل جامعی را بر اساس سه گروه عمده از معیار­ها (قدرت پاسخگویی: چالاکی- واقع گرایی- تکامل، مسئولیت پذیری: انطباق- عملکرد- کیفیت- ایمنی- محیط زیست- مشارکت و صلاحیت: منابع- تخصص- محدودیتها- مدیریت- سازمان ) پیشنهاد نموده ­اند (کومارازوامی و پالانیزواران، ۲۰۰۱).
یک بررسی جامع روی مقالات ارائه شده در این زمینه نشان دهنده این مطلب است که اکثر محققین معتقدند که معیار هزینه (قیمت پیشنهادی برای مناقصه) به تنهایی برای انتخاب پیمانکار کافی نیست و معیارهای دیگری نیز باید در این مسئله تصمیم ­گیری مد نظر قرار­گیرد. متاسفانه در اکثر پروژه­ ها ، از آنجا که بودجه طرح از منابع مالی دولتی تامین می­ شود، همواره میل به سمت انتخاب قیمت کمتر است و این روند باعث افت کیفیت انجام پروژه شده است.
۲-۶ مدل­های انتخاب پیمانکار
در بیشتر مطالعات اهمیت و مشکلات مرتبط با امتیازدهی مشخصات و معیارهای گوناگون مربوط به انتخاب پیمانکاران مشخص شده است. بر طبق گفته Davidو همکاران (۲۰۰۶)، Gallien وWein (2005)، Dobler و Burt (1996)، Patil(2006)، Beil و Wein (2003) و Arsalan و همکاران(۲۰۰۶) در نظر گرفتن چندین ویژگی در مناقصه مهم است اما اجرای این اولویت­ها در ارزیابی فرایند مناقصه و انتخاب پیمانکار دشوار است(پدهی و ماهاپاترا^[۵۳]،۲۰۰۹). لذا در اینجا مدل­های تقریبی که در مطالعات گوناگون صورت گرفته ،معرفی می­گردد.
یکی از پر کاربرد­ترین روش­های انتخاب پیمانکاران استفاده از مناقصه رقابتی است، این روش که در آن پیشنهاد دهنده با کمترین قیمت پذیرفته می­ شود دارای ریشه ای عمیق در آمریکاست. ایده اصلی این روش بر این پایه بود که سیستم تعیین برنده مناقصه با کمترین قیمت پیشنهادی، بخش عمومی را از افراط، فساد، و سایر رفتارهای ناشایستی که ممکن بود به وقوع بپیوندد، محافظت می­ کند(توماس و اسکیتمور، ۲۰۰۱)
در کشور فرانسه از این روش بعد از حذف پیشنهاد دهنده با کمترین قیمت از لیست پیشنهاد­دهندگان استفاده می گردد. در کشور های ایتالیا، پرتغال، پرو و کره بعد از حذف پیشنهاد­دهنده با بیشترین قیمت و پیشنهاد دهنده با کمترین قیمت، از میان پیشنهاد­دهندگان باقیمانده، پیمانکاری که قیمت پیشنهادی او به متوسط قیمت های پیشنهادی نزدیک تر باشد، پذیرفته می­ شود. در کشور دانمارک نیز همین روش مورد استفاده قرار می گیرد با این تفاوت که ابتدا دو پیشنهاد دهنده با بیشترین پیشنهاد قیمتی و دو پیشنهاد دهنده با کمترین پیشنهاد قیمتی حذف و سپس پیمانکاری که قیمت پیشنهادی او به متوسط قیمتهای پیشنهادی دیگر نزدیکتر باشد، پذیرفته می­ شود(تاپکو،۲۰۰۴).
پائول و گوتی یرز قرارداد پروژه را با دید قیمت مزایده مورد مطالعه قرار داده­اند. آن ها از یک مدل احتمالی رایج که برای مقایسه قیمت مورد انتظار قابل استفاده بوده استفاده کرده ­اند (پائول و گوتی یرز، ۲۰۰۵).
محققین بسیاری از قبیل جی راسل، اسکیتمور، ونگ، کی مولنار، جیسون، تاچکو و سایرین روش­های رایجی برای شناسایی، ارزیابی مقدماتی و ارزشیابی قیمتی داشته اند. هالت و ادوارز نیز آنالیزهای کیفی را ارائه کرده اند که در آن روش های شناسایی، زمان ارزیابی و انتخاب پیمانکاران شرکت کننده مورد بررسی قرار گرفته است(بنتاتیس،۲۰۰۶).
چنگ و لی در یک مدل، بعد از شناسایی شاخص ­ها و وزن­دهی آن­ها بر اساس ماتریس مقایسه زوجی، مقایسه تمامی شاخص ­ها و زیرشاخص­ها را به طور همزمان انجام داده و بر این اساس رتبه ­بندی پیمانکاران را انجام می­ دهند(چنگ و لی،۲۰۰۴).
Deng(1999) و Padhi و Mohapatra(2009) از تکنیک­های Fuzzy AHP و Fuzzy AHP-SMART و Al-Harbi (2001) و Topcu(2004) از تکنیک AHP برای امتیاز دادن به پیمانکاران استفاده کردند. هم تکنیک Fuzzy AHP و هم AHP، دارای امتیازدهی کیفی به مشخصات هستند که تبدیل به مقادیر عددی می­ شود. این تکنیک­ها همچنین می توانند امتیازات ارزیابی شده توسط گروه را نیز ارزیابی کنند. پیمانکاران از نظر ذهنی توسط تصمیم ­گیری با بهره گرفتن از مقیاس ساعتی ارزیابی می­شوند که سپس این امتیازات به اعداد تبدیل می­شوند که در این صورت امکان مقایسه کردن دو به دو در بین مشخصات و بعلاوه پیمانکاران به وجود می ­آید (ساعتی^[۵۴]، ۱۹۸۰). به هر حال این تکنیک نمی­تواند به طور مطمئن به عنوان ابزاری برای سنجش برتری پیمانکاران استفاده شود. مقیاس فازی که در Fuzzy AHP استفاده شد، بر این مشکل به واسطه قرار دادن محدوده در این مقیاس توسط نظرات متخصصان غلبه کرده­است. به هر حال AHP ، Fuzzy AHP، Fuzzy AHP-SMART مشکل نبود رتبه ­بندی را دارند. چنین مشکلی زمانی رخ می دهد که طبقه های مرتبطی از پیمانکاران هر وقت که یک یا چند پیمانکار حذف یا اضافه می­شوند، تغییر می­ کند (ونگ ، ۲۰۰۸).
Hatush وSkitmore (1998) و Lambropoulos (2007) از تکنیک تئوری مطلوبیت چند شاخصه برای امتیازدهی به پیمانکاران استفاده کردند. در اصل آنها مزایای اصلی شیوه ­های امتیازدهی ساده را با مدل­های بهینه­سازی ترکیب کردند. بعلاوه در موقعیت­هایی که رضایتمندی مورد تردید است، توابع مطلوبیت این خاصیت را دارند که مطلوبیت مورد انتظار می ­تواند به عنوان راهنمایی برای تصمیم ­گیری عقلایی مورد استفاده قرار گیرد. تمامی تصمیمات شامل انتخاب یکی از میان چندین گزینه می­باشند. به طور نمونه، هر گزینه برای تعیین درجه مطلوبیت در ارتباط با تعدادی معیار امتیازدهی، ارزیابی می­ شود. آنچه که مقادیر معیار­ها را با درجه مطلوبیت مرتبط می­سازد تابع مطلوبیت می­باشد. در این تکنیک، امتیاز پیمانکاران توسط مقایسه مقدار مطلوب هر مشخصه (توسط دولت تنظیم می شود) با مقادیر واقعی عملکرد پیمانکاران تعیین می­ شود. جمع امتیازات فردی مشخص کننده کل امتیاز پیمانکار است. بنابراین، این تکنیک قادر به در نظر گرفتن چندین مشخصه و انجام کار گذشته است. اما به هر حال آن نمی­تواند داده های مدل Fuzzy را اداره و مدیریت کند و نمی­تواند برای مشکلات تصمیم گیری گروهی به درستی عمل کند(ساوالهی و همکاران، ۲۰۰۷).
لی و همکاران از تکنیک آنالیز چند معیاره برای امتیاز دادن به پیمانکاران استفاده کردند. یک تکنیک امتیازدهی ساده که پیمانکاران در آن توسط مقیاس وصفی ارزیابی می­شوند، می ­تواند سنجش مطمئنی از تصمیم گیری باشد. اما در عین حال امتیازات یکنواختی برای تصمیم ­گیری در مورد مشخصه ها وجود ندارد و علاوه بر آن Lia و همکاران مشخصاتی را که ماهیت عددی دارند را در نظر نگرفتند(لی و همکاران، ۲۰۰۴).
کومارازوامی^[۵۵] از تکنیک امتیاز­دهی بر اساس عملکرد^[۵۶] برای سنجش هر مشخصه و جمع امتیازات فردی برای امتیاز نهایی برای هر پیمانکار استفاده کرد. این تکنیک برای استفاده ساده است، اما بستگی به تصمیمات متخصصان دارد. علاوه بر این، این تکنیک نمی­تواند مشخصات را با اندازه گیری مقیاسهای بی­ شباهت تطبیق دهد. این تکنیک همچنین در تعیین وزن مشخصات ناتوان است(کومارازوامی، ۱۹۹۶).
هوبر و میزبر از روش تک هدفه^[۵۷] (قیمت مناقصه) و مدل برنامه­ ریزی یکپارچه^[۵۸] برای انتخاب پیمانکار استفاده کردند. به هر حال، آنها دیگر مشخصه­های غیر مالی مهم مانند کیفیت، زمان اجرا، منابع فیزیکی و اجرای قبلی پیمانکار را در نظر نگرفتند(هوبر و میزبر^[۵۹]،۲۰۰۶).
ونگ و همکاران از روش انتخاب بر اساس قیمت واحد^[۶۰] برای انتخاب مشخصه­ها برای تبدیل به دیدگاه واحد^[۶۱] استفاده کردند. به هر حال، تعیین مشخصه­های مختلف در رابطه با قیمت دشوار و غیر قابل بحث است(ونگ، ۲۰۰۶).
جدول شماره ۲-۱:مدلهای به کارگرفته شده به منظور انتخاب پیمانکار

مدیر بر نظارت و کنترل زیر دستان تاکید می ورزد
مدیر دید کوتاه مدت دارد
مدیر از وقت انجام کار و چگونگی آن می پرسد
مدیر دنباله رو تقلید کننده است
مدیر وضع موجود و فعلی را به راحتی می پذیرد
مدیر وظیفه خود را سرباز خوب بودن ، می داند

همان طور که از توصیفات فوق پیداست، رهبری در اصل نسبت به مدیریت از مفهوم وسیع تر و بارزتری برخوردار است تا جایی که هرسی بلانچارد و جانسون (۲۰۰۱) از مدیریت به عنوان نوع خاصی از رهبری یاد می کنند که اولویت و برتری^[۹۹] اصلی در آن با حصول اهداف سازمانی است. ولی تمایز اساسی و چشمگیر دو سازه فوق در این واقعیت نهفته است که رهبران به دنبال فتح و دستیابی به محیط های متلاطم^[۱۰۰] و پرآشوب ، ابهام آمیز^[۱۰۱] و دارای عدم اطمینان و ناپا بوده و در مقابل چنین محیط ها و نیرو های موجود در آن که دائما آنان و سازمانشان را در محاصره خود نگه داشته و برای خاموشی کشاندن و از کار انداختن آن همه پیمان شده اند، بصورت فعال، با نشاط و با بصیرت کامل عمل می نمایند. درحالی که مدیران در مواجه با چنین بافت ها و محیط هایی تسلیم آن ها شده و عرصه را به نفع نیرو های محیطی ویرانگر خالی می کنند .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۲-۱-۲-۸-۳- رویکردها و نظریههای رهبری
از انتشار نخستین پژوهش درباره رهبری، تاکنون پژوهشگران علوم مدیریت و علوم رفتاری همواره کوشیدهاند تئوریای ارائه دهند تا رهبران سازمانی بتوانند با تکیه بر آن به رهبری اثربخش تبدیل شوند. سیر تکاملی نظریه پردازی درباره رهبری شامل رویکرد سنتی، رویکرد رفتار رهبری، رویکرد اقتضایی، رویکرد جستجوی جانشین برای رهبری، رویکرد برداشت یادگیری اجتماعی و رویکرد ویژگیهای فردی میباشد. که در این میان فقط به رویکرد ویژگیهای فردی و نظریههای موجود در آن که نوع رهبری تحولی از زیر مجموعه های آن محسوب گشته، پرداخته میشود.
۱- رویکرد ویژگیهای فردی
عدم موفقیت رویکردهای رهبری سنتی، رفتار رهبری و اقتضایی جستجوی جانشین برای رهبری و برداشت یادگیری اجتماعی در ارائه راه حلی کامل در اثربخشی رهبری یا به عبارت دیگر، رهبری اثربخش، توجه اندیشمندان را بار دیگر به رویکرد ویژگیهای فردی رهبری جلب کرد (باس، ۱۹۹۹). مجموعه نظریههای ویژگی فردی شامل نظریههای رهبری خدمت گزار، کاریزماتیک، معنوی و تحولی میشود. پژوهشگر بر این اعتقاد است که نوع رهبری تبادلی نیز به دلیل اعمال برخی رفتارهای فردی خاص مدیران در سازمانها و بنا به مدنظر قرار دادن نظریه بس و اوولیو (۲۰۰۰) که رهبری تبادلی را نیز در مقایسه با رهبری تحولی مطرح کردهاند، جزء رویکرد ویژگی های فردی محسوب نمود. هر چند که این نوع رهبری در محیطهای سازمانی چندان خوشایند نیست و به نسبت دیگر رویکردهای رهبری در ویژگیهای فردی بیشتر گرایش به نوعی شرطی سازی امور سازمانی دارد. پس این رویکرد نیز در حیطه ویژگیهای فردی مورد بررسی قرار گرفته و مهمتر اینکه جزء متغیرهای پژوهش میباشد.
۲- نظریه رهبری خدمتگزار
نظریات سازمان و مدیریت پیوستاری را از پیش نوگرایی^[۱۰۲]، نوگرایی^[۱۰۳] و فرانوگرایی^[۱۰۴] طی نموده اند. مهمترین ویژگیهای این سه دوره را به ترتیب سکون، ثبات و تلاطم دانستهاند. در شرایط متلاطم، مدیران باید در جستجوی روش های خلاق و انعطافپذیر باشند که محصور در روش های از پیش تعیین شده نباشد. فرانوگرایی در سازمان و مدیریت، رویکردی است برای مشاهده وضعیت موجود سازمان، انتقادکردن از آن و ارتقاء آن. سازمانهای فرانوگرا بر خصوصیاتی همچون پویایی، بهبود مستمر، کار تیمی، خلاقیت و در رهبری بر خدمتگزاری، یاددهی و یادگیری تاکید دارند (رجایی پور، طاهرپور و جمشیدیان، ۱۳۸۸). رهبری در فرانوگرایی، رهبری خدمتگزار است. در جدول شماره(۱) تفاوتهای رهبر پیش نوگرا، نوگرا و فرانوگرا با هم مقایسه میشوند.
جدول شماره ۲-۳٫ مقایسه رهبری پیش نوگرا، نوگرا و فرانوگرا (بوج و دنهی، ۱۹۹۹)^[۱۰۵].

رهبری پیش نوگرا

رهبری نوگرا

رهبری فرانوگرا

• کارفرما
• مستبد
• ارباب
• دیکتاتور
• برگزیده
• حاکم
• کارفرمای حرفهای

• ناظر کل
• اقتدار طلب
• سازمانی
• هرمی شکل
• رأس
• بازرس
• تمرکزگرا

• خدمتگزار
• آرمانی
• شبکهساز
• تیمساز
• تفویض کنندهاختیار
• نقلکننده داستانها و حکایت
• دو جنس، هم مرد و هم زن

• • • تفکر استراتژیک به دنبال فراسونگری و ساختن آینده مطلوب است، بنابراین، با نوعی از انتخاب و اولویت­گذاری در ساختن آینده همراه است و نه صرفاً پیش ­بینی­هایی که مبتنی بر گذشته هستند.

  (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• تفکر استراتژیک باعث می­ شود که مجموع این نگاه­ها (آینده نگری، گذشته نگری، بالانگری، پایین نگری، جانب­نگری و فراسونگری) از درون یک چارچوب نگاه دیده شوند. این چارچوب نگاه است که به تفکر استراتژیک معنا می­دهد.

با در کنار هم قرار دادن این ابعاد می­توان تفکر استراتژیک را تحت عنوان یک نوع نگاه تبیین نمود که در شکل (۲-۱۰) به آن اشاره شده است.
شکل (۲-۱۰): تفکر استراتژیک به عنوان یک نگاه(مینتزبرگ، ۱۳۸۴)
بنابراین می­توان گفت که تفکر استراتژیک یک نگاه پویا، چندجانبه و جامع است که سعی دارد ابعاد مختلف محیط را پایش نموده و دریچه­ای جدید برای سازمان بگشاید که این دریچه جدید نوع نگاه سازمان به محیط و تحولات آن را دچار دگرگونی می­ کند و در شرایط محیط متغیر و پیچیده راهنمای سازمان­ها می­باشد.
با بررسی الگوهای تفکر استراتژیک می­توان به خصوصیات کلی اجرای تفکر استراتژیک دست یافت. این الگوها دارای مجموعه ­ای از گام­های اجرایی هستند که از یک سود می­توانند راهنمای تفکر استراتژیک در مرحله عمل باشند و از طرفی دیگر، تبیین کننده ابزارها و رویکردهای مناسب برای این نوع از تفکر باشند. در جدول (۲-۲) سه الگوی تفکر استراتژیک و مراحل توصیفی آنها بیان شده ­اند (غفاریان، ۱۳۸۴).
جدول( ۲-۲): الگوهای تفکر استراتژیک و فرایند آنها

الگوی عناصر تفکر استراتژیک (j.Liedtka)
الگوی نوآوری استراتژیک (G.Hamer)
الگوی هزینه­ های آینده (P.Williamson)

۱) دیدگاه سیستمی
۱) گوش دادن به صداهای جدید
۱) آشکار نمودن محدودیت­های پنهان

۲) اولویت گذاری و تمرکز بر اهداف
۲) تعاملات و گفت­گوهای جدید
۲) ایجاد فرایندهای لازم

۳) فرصت جویی هوشمندانه
۳) ایجاد انگیزه و شوق جدید
۳) بهینه کردن سبد گزینه­ ها برای آینده

۴) حرکت براساس فرضیه ­ها
۴) استفاده از ایده­ ها و تجارب جدید
۴) تلفیق برنامه­ ریزی و فرصت جویی

۵) تفکر در زمان (تحلیل تاریخی و آینده­سازی)
۵) ترسیم چشم انداز و چارچوب فکری جدید

بنابراین، این الگوها و فرایند اجرایی آنها تبیین کننده استفاده از رویکردهایی خاص در تفکر استراتژیک است و می­توان اینگونه استنتاج نمود که این رویکردها باید دارای خصوصیات زیر باشند:

• اهمیت یادگیری از محیط (یادگیری مستمر و در عمل)

• کشف نیازهای پنهان (آینده سازی خلاقانه)

• توجه به اهداف نهایی و بلندمدت

۹ ـ چشمه کانی کیوار در دامنه کوه امروله
۱۰ ـ چشمه پیر محمدکه در دامنه تپه ای کم ارتفاع در مسیر رودخانه کنگرشاه قرار از چشم انداز طبیعی خاصی برخوردار می باشد .
۱۱ ـ چشمه گشنابسند، یکی ازمعروفترین چشمه های سنقر است که آب آن بسیار سرد و گوارا می باشد. (نگارنده، بهار ۱۳۸۷)
۴ ـ ۸ ـ ۱ سراب گزنهله :
سراب گزنهله در ۷ کیلومتری جنوب شهر سنقر قرار دارد، بعنوان یکی از هفت قطب اصلی گردشگری شهرستان سنقر معرفی شده است که ازنقاط قوت و پتانسیلهای بالایی برخوردار است، از جمله آب سراب که در پایین کوه دالاخانی قرار دارد و در زیر صخره های سنگی آنچنان خروشان است که هر بیننده ای را بطرف خود جلب می کند. بعلت قرار گرفتن این سراب در مسیر راه کوهنوردان برای کوهنوردی درکوه دالاخانی و دیگر گردشگران موقعیت خاص این سراب تمام آنها را بطرف خود جلب می کند. این خود یکی از ویژگیهای منحصر به فرد سراب گز نهله می باشد. علاوه به اینها باغات سرسبز اطراف سراب و رود خانه ای که آب سراب در آن جاری است. گردشگران علاوه بر استفاده از میوه این باغات در فصل گرم سال از سایه این درختان به عنوان سایه بان استفاده می کنند. همچنین آب این سراب بعنوان یکی از منبع های اصلی تامین کننده آب شرب سنقر می باشد .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در حال حاضر شهرداری سنقر اقدمات برای این سراب انجام داده است، از جمله احداث دریاچه ای در جلوی آب سراب که برای پرورش ماهی ، شنا و ماهیگیری را برای گردشگران مناسب است. بعلت بلندی ارتفاع آن از سطح زمین یک آبشار به ارتفاع ۳ متر نیز ایجادشده که بر مناظر طبیعی این سراب افزوده شده است. پارکی در قسمت غرب در یاچه ایجاد شده است. آب سراب به ارتفاعات بالاتر می برند تا فضاهای سبز این پارک را مشروب کند. در قسمت مسطح زمین برای استراحت کردن خانواده ها و گردشگران احداث شده است. درفاصله کمی از سراب سنقر درکنار جاده اصلی کرمانشاه سنقر و بلوار ورودی سنقر احداث پارک کوهستانی و فضاهای سبز ایجاد شده است که فضای مناسبی برای زمان استراحت گردشگران کوهنوردان و شکارچیان و … می باشد .
این حوزه ی توریستی بعلت نزدیکی به شهر و دسترسی به داخل شهر از مشکلات خاصی برخوردار نیست. تنها مشکل اصلی آن جاده، ورودی آن است که در حدود ۱۰۰۰ متر آسفالت نشده است .
سراب گلویچ :۴-۸-۲
سراب گلویچ یکی از سرابهای دیدنی شهرستان سنقر می باشد که دردامنه ی کوه زن مرد در قسمت شمالی روستای گلویچ بعنوان مهمترین منبع آبی شرب روستاوآب تمام مزارع کشاورزی این روستا راتامین می کند. این سراب در فصل بهار زمانی که طغیان می کند، آب آن چندین برابر می شود منظره ای جالب توجه را برای هر بیننده ای ایجاد می کند. جالبترین موضوع در رابطه با این سراب این است که هیچگاه آب آن قطع نشده، حتی طی مدت چند سال خشکسالی که در این منطقه بوده است، همچنان آب دائمی از آن جاری می شود. آب این سراب بعلت داشتن گوگرد گرم است حتی در فصل زمستان زمانی که برف اطراف روستا را می گیرد نمی توان ذره ای برف در اطراف این سراب پیدا کرد. آب این سراب در میان کوچه های روستا جاری است تا برسر مزارع کشاورزی می رسد. در پایین روستا در برخورد با سنگهای آهکی یک آبشار کوچک ایجاد کرده است. آب سراب از مواد معدنی برخوردار می باشد که برای درمان بعضی از بیماریهای پوستی مناسب است وبقول اهالی روستا چند نفر را شفا داده است وبه همین جهت به آن اعتقاد خاصی دارند وبدان سراب شفا دهنده می گویند. آب این سراب از زیر تخته سنگی بزرگ به نام سنگ چم شاه که در کف سراب وجود دارد بیرون می آید، زیرا این سنگ یک چاه تنور مانند است با دو گلوه که آب سراب از طریق این گلوه ها به بیرون می آیند . در اطراف این سراب دو درخت کهن سال وجود دارد که بیش از بیش بر زیبای چشم اندازاین سراب می افزایند.وروزانه گردشگران زیادی را بطرف خود جلب می نماید.
سراب سیرجان :۴-۸-۳
سراب سیرجان یکی ازسرابهای زیبا وبی نظیرشهرستان سنقر است که درفاصله ۲۵ کیلومتری جنوب غربی سنقر قرار دارد درانتهای دو رشته کوه نخود چال و امروله قرار دارد ودر گرفته طرف دیگر این سراب امتدادکوه دالاخانی قرار دارد این سراب درمیان تنگه این دو کوه قرارگرفته که از مناظربکرطبیعی خاص برخوردار است این سراب در مسیررودخانه کنگرشاه قراردارد که بعنوان مرز جداکننده محدوده نواحی سنقر ازشهرستان صحنه شده است. این سراب سه چشمه اصلی دارد که درفصل بهار بعلت آب شدن برفها وباران آمدن آب چندین برابرمی شود. در فصل بهار وتابستان به علت آب زیادو طبیعت خاصی که دارد، گردشگران زیادی را به طرف خود جلب می کند. علاوه بر چشم انداز زیبای سراب کوههای سر به فلک کشیده دو طرف سراب که موقعیت خاصی برای کوهنوردی شکارحیوانات از قبیل بز وحشی کل ،خرگوش، کبک، کبوترکوهی گردشگران را جلب می کند ودرختان بید وچنارودیگردرختان خودرو آنچنان در هم تپیده اندکه منظره ای جالب به وجود آورده اند. سراب آب مورد نیاز تعدادی از روستاهای صحنه راتامین می کندما زاد آن پس ازطی کردن مسافتی به صحنه و بیستون می رود وبه رودخانه گاما سیاب می پیوندد. سدی در این تنگه احداث شود که قرار است در این تنگه زده شود و خوشبختانه، کارهای اولیه ان نیز انجام گرفته است با فراهم کردن یکسری از امکانات بعنوان یکی ازقطبهای توریستی مهم سنقر معرفی می شود.این امر علاوه بر درآمدزائی برای روستاهای اطراف به نوبه خود به اشتغال زایی جوانا ن کمک شایانی می کند .در حال حاضر با احداث راه آسفالته، دسترسی به این سراب فراهم شده و دیگر امکانات برای اماکن توریستی محدود است
دراین مکان تنها یک مغازه وجودداردتا حدودی امکانات مورد نیاز گردشگران را فراهم میکند. (اداره امور آب شهرستان سنقر، ۱۳۸۶)
سراب برنیل :۴-۸-۴
سراب برنیل در روستای خیاران در دامنه کوه دالا خانی در فاصله ۱۴کیلومتری جنوب غربی سنقر قرار دارد این سراب در درون دره ای جریان می یابد که درپایین دست آن درختان خودرویی مانند بادام –گلابی –و حتی سنجدو سایردرختان دست کاشت وجود دارد که از طریق آب آن ابیاری میشود و منظره ای جالب توجه برای گردشگران برای بازدید از چشمه و درختان خودرو آن و کوهنوردی وپیاده روی بر دامنه پرشیب کوههای آن فراهم می آورد. (اداره جهاد کشاورزی شهرستان سنقر،۱۳۸۷)
سراب پیرسلیمان :۴-۸-۵
این سراب در قسمت شمال روستای پیر سلیمان در ۱۸ کیلومتری جنوب غربی سنقر قرارداردبا دارابودن میزان دبی آب بخصوص در فصل بهار با احداث سد کوچکی در جلو آب سراب و
با جاری شدن آب آن برای آبیاری زمینهای کشاورزی و درختان وباغات اطراف استفاده می شود با و با عبور از دردرون دره ای که با کاشت انواع درختان میوه و چنار‘بید از منظره و جذابیت خاصی برخوردار است، بعلت نزدیکی آن به جایگاه احداث سد جامیشان و عبور آب آن از برخی روستاها برای گردشگران ازجذابیت خاصی برخوردار است.
سد سلیمان شاه: ۴-۹
سد سلیمان شاه در ۱۵ کیلومتری شمال غربی سنقر تنها سد موجود در سطح منطقه می‌باشد که در روستای سلیمان شاه بر روی رودخانه گاوه رود احداث شده است. این سد علاوه بر اینکه از هدررفتن آب رودخانه جلوگیری می‌کند و زمینهای زیادی را در اطراف خود که قبلاً بصورت دیم کار بوده است تبدیل به زمین ابی شده‌اند به زیر کشت برده است در زمینه اشتغال زائی محدوده قلمرو خود تاثیر فراوانی داشته است. وجود این سد در میان دشت سنقر از چشم انداز خاصی برخوردار می‌باشد که در فصول مختلف گردشگران زیادی را بطرف خود جلب می‌کند. علاوه بر طبیعت زیبای این سد در هنگام وزش باد و غروب هنگام که بسیار جالب توجه می‌باشد. وجود انواع پرندگانی همچون لک‌لکها، مرغابی، انواع گنجشکها، ماهی، مار، لاک‌پشت آبی، قورباغه و غیره که هر یک از آنها با خواندن آوازهای دسته‌جمعی طراوت خاصی به منطقه می‌بخشد. وجود انواع گیاهان در کنار سد و نیزارهای موجود یا بشکل ؟ گردشگران را بطرف جلب می‌نمایند. شنا کردن در جاهای کم عمق سد و ماهیگیری، قایق سواری و دیگر ورزشهای آبی در کنار سد از جذابیت خاصی برخوردار می‌باشد و مجموعه این عوامل موجب شده تا سد سلیمان‌شاه بعنوان یکی از قطبهای گردشگری سنقر مطرح گردد.
آشیانه‌ی لک‌لکها: ۴-۹-۱
در فاصله‌ی ند کیلومتری سد سلیمان شاه در روستای قمام د رمسیر رودخانه گاورود قرار دارد که با جاری شد آب رودخانه د ردرون سد از زیبای خاصی برخوردار است. علاوه بر آن لانه‌ی لک‌لکها که یک جفت هستند هر ساله در فصل بهار پس از تخم‌گذای و بزرگ شدن جوجه‌ها لک‌لکها بزرگ از این منطقه مهاجرت می‌کند و هر ساله فقط دو لک لک در این مکان باقی می ماند این لک لکها بیشتر غذای مورد نیاز خود را از ماهیهای اطراف سد تهیه می‌کنند ه رساله عده زیادی گردشگر برای دیدن این لک لکها به این روستا می‌آیند. در روستای سوناباد در ضلع غربی سد سلیمان شاه قرار دارد تعداد زیادی کلاغ در فصل بهار و تابستان بر روی درختان چنا راین روستا لانه می‌کنند و در فصل سرما به جاهای دیگر مهاجرت می‌کنند پرواز دسته جمعی و آواز خواندن کلاغها زیبا و تماشایی است و گردشگران خاص خود را جلب می‌کند. در روستای یوسفجرد نیز یک دسته دیگر از کلاغهای غمای سیاه بر روی درختان چنار در کنار مسیر رودخانه گاو رود لانه کرده‌اند جالب توجه است این کلاغها فقط بر روی درختان چنار که بلندقامت هستند آشیانه می‌سازند و دسترسی به آنها امکان پذیر نیست و مورد آزار و اذیت مردم قرار نمی‌گیرند
آبشارها: ۴-۱۰
آبشار که بر گرفته از آب می‌باشد اما این کلمه در بعضی از مناطق بسیار سرد نیز شکل یخی برخورد گرفته‌ که این هم خود در جلوه‌های زیبای طبیعی یکی از محسوب می‌گردد مثل گنج نامه همدان که نتیجه برودت هوا در زمستان است. آبشار حجم متفاوتی ا زآب است که اگر این حجم زیاد باشد آبشارهای بزرگی مانند آبشار نیوگارا در امریکا و غیره را بوجود می‌آورد. در ایران آبشارهای متفاوتی از مرتفع یا کوتاه و حجم آبهای متفاوتی وجود دارد که در استان کرمانشاه و شهرستان سنقر می‌توان انواعی از این آبشارها را مشاهده نمود از جمله آبشار پریشان. آبشار شاه بسند آبشار قره قی در سنقر می‌توان مشاهده نمود.
آبشار پریشان: ۴-۱۰-۱
آبشار پریشان یکی از زیباترین و دیدنی‌ترین ابشارهای استان کرمانشاه است که از کوههای بدر و پریشان سرچشمه می‌گیرد با جاری شدن آب برفها بر روی صخره سخت که آبشاری به ۳۰ متر ایجاد نموده است صخره‌ای صاف بطول بیش از ۱۰۰ متر و ارتفاع بیش از ۳۰ متر از چنان سطح صافی برخوردار می‌باشد که گوی با دست آن را تراشیده‌اند علاوه بر تماشای ابشار نظر هر گردشگری را بطرف خود جلب می‌کند. با جاری شدن آب این ابشار بر دامنه کوه و رویش انواع گیاهان و درختان مختلفی در طول مسیر جاری شدن اب چشم اندازی بسیار زیبا و بکر در منطقه روستای چرمله علیا در فصل بهار و تابستان ایجاد نموده است که گردشگران زیادی را بطرف خود جلب می‌کند.
آبشار گیشنا بسند: ۴-۱۰-۲
ابشار گیشنا بسند بر روی صخره های سنگی بدر با ارتفاع ۲۵۸۰ متر از سطح دریا تشکیل شده است آب این ابشار از جشمه کانی شاب سند سرچشمه می‌گیرد که با جاری شدن آب این چشمه بر روی صخره های سنگی که بصورت دره‌ای در دامنه دو قله کوه بدر دیده می‌شود به ابشارهایی بطول ۲۰-۸ و ۶ متر ایجاد نموده که هر یک از انها از زیبای خاصی برخوردار می‌باشد رویش گیاهان مختلف در اطراف این اب علاوه بر زیبای ابشار هرچه بیشتر بر چشم انداز طبیعی این ابشار می‌افزاید علاوه بر این اب بسیار سرد این ابشار حتی در فصل تابستان نمی توان برای چند ثانیه دست در جلو آب آن قرار داد و گردشگران زیادی از اقصی نقاط مختلف استان و دیگر استانها را بطرف خود جلب می‌کند. این ابشار در شمال روستای دیدنی و رمقان قرار دارد.
جنگلها: ۴-۱۱
تنها جنگل موجود در شهرستان سنقر جنگل بلوطستان می‌باشد که در روستایی به همین نام در ۲۵ کیلومتری جنوب سنقر با چیزی حدود ۵/۳۵ هکتار بر دامنه پرشیب سه نیه قرار دارد. پوشش جنگلی شهرستان عمداً از درختان بلوط انواع درختان دیگری مانند: گلابی و حتی (حتی از چنان شهدی برخوردارند که در موقع خوردن انگشتان دست انسان از هم باز نمی‌شود) بادام، گردو، انگور، سنجد، بید، غزل یافت می‌شوند. اکثر درختان این جنگل بعلت انجام ندادن به موقع عملیات هرس کردن یا آبیاری نکردن این درختان تعداد زیادی از انها خشک شده واز بین رفته‌اند و گاهی اوقات نیز مردم روستاهای اطراف با قطع کردن بی رویه درختان برای مصرف سوخت زمستانی خودشان اسیب‌های زیادی متحمل شده واز وسعت این جنگل کاسته شده است. وجود چشمه‌های متعدد در این جنگل بعنوان مهمترین منبع ابی این جنگل است که با بهره‌برداری بهینه از این چشمه‌ها علاوه بر اینکه همه جنگل از اب این‌ها استفاده می‌کنند چشم‌انداز طبیعی این جنگل پیش از پیش افزوده می‌شود. جنگل بلوطستان از چنان طبیعت بکر و زیبایی برخوردار است که نظر ه ربیننده‌ای را بطرف خود جلب می‌کند. در این جنگل علاوه بر گونه های متفاوت درختان از گونه‌های مختلف پرندگان همچون کبوتر، کبک، گنجشک، نیهو. انواع حیواناتی از قبیل گرگ، خرگوش، گربه و حتی روباه، شغال، سگ، خرس، خوک، کل، بزکوهی و غیره برخوردار می‌باشد که اکثر گردشگران را علاوه بر دیدن منظره طبیعی جنگل برای شکار کردن و دیدن انواع حیوانات و پرندگان به دیدن این جنگل می‌روند. در اطراف شهرستان سنقر بصورت پراکنده از هم جنگل دست کاشت از انواع درختان سوزنی برگ و پهن برگ از جمله درختان چنار و سرو وجود دارد که در تعدیل آب هوای شهرستان نقش خاصی بر خوردار می‌باشد.
جاذبه‌ تاریخی شهرستان سنقر: ۴-۱۲
بقعه تاریخی سنقر: بقعه مالک:
این بقعه یکی از جاذبه‌های تاریخی شهرستان سنقر کلیائی است که بر روی تپه‌ای در نزدیکی مرکز شهر در قسمت غرب شهر سنقر ساخته شده بنای هشت ضلعی دارد که قسمت بالای آن گنبدی شکل است. بدنه اصلی آن هشت ضلعی دارد که قسمت با نمای آجوری و قسمت تحتانی که سردابه ارامگاه بقعه می‌باشد با سنگهای تراشیده ساخته شده اثار کشف شده در این بقعه بیست و پنج تابوت چوبی بدونه تزئین اجساد به سنت اسلامی بر روی هم قرار گرفته‌اند که به ایامی خیلی نزدیک از تاریخ بقعه مرتبط است و تعدادی سکه با نقوش خشایار شاه بر روی آن حک شده است که همه آنها از بین رفته‌اند. نام این بقعه از شخصی گرفته شده که در زمان گذشته بعوان والی یا حاکم این منطقه بوده است و محل دفن این شخص در زیر این بقعه می‌باشد بعلت اطلاعات کم برخی از مردم منطقه این بقعه را به مالک اشتر سردار معروف امام علی (ع) نسبت می‌دهند.
بقعه متبرکه امامزاده احمد:
این مقبره متعلق به امامزاده احمد فرزند امام محمدباقر مقبره اصلی این بنا در سال ۹۳۷ هـ ق ساخته شده است. گنبد هفت‌خانه که با خشت ساخته شده است بنای اصلی ساختمان در دوره قاجاریه در حدود ۴۰۰ سال سابقه خدمت دارد، بازسازی و مرمت مجدد بنا در سال ۱۳۷۶ توسط میراث فرهنگی استان کرمانشاه و اداره کل اواقف و امور خیریه استان صورت گرفت مساحت حرم بارگاه ۵۰۰ متر مربع و زمین ۱۵۰۰ متر زمین است دارای زائر سرا، دارالقران ، کتابخانه عمومی می‌باشد.
پل تاریخی
این پل تاریخی ب رروی رودخانه گاماسیاب در دامنه کوه دالاخانی در مسیر قدیم جاده سنقر کرمانشاه قرار دارد که چند سال پیش نیز مورد استفاده قرار گرفته است تمام با ملات سیمان و اجر ساخته شده و از دو دهنه به طول ۱۰ متر و ارتفاع ۳ متر درست شده که از چشم‌انداز بسیار جالبی برخوردار است این پل در زمان صفویه ساخته شده است و مسیر جاده سنقر کرمانشاه در حال حاضر قابل استفاده نیست صورت اثار باستانی باقی مانده است
فصل پنجم
اثبات فرضیات ،ارائه پیشنهادات و نتیجه گیری
مقدمه:
شامل پاسخ سوالات تحقیق و اثبات فرضیات می باشد سوالات و فرضیه هایی که در فصل اول پایان نامه مطرح شده است. در این فصل به پاسخ و اثبات آنها می پردازیم. و ارائه پیشنهاداتی در راستای توسعه اکوتوریسم شهرستان سنقر و در راستای جذب گردشگر داده شده تا بتواند نقشی توسعه ی اکو توریسم کشور داشته باشد در پایان نامه شامل نتیجه گیری از تمام فصول قبلی پایان نامه و دستیابی به نتیجه مطلوب درباره جاذبه های اکوتوریستی شهرستان سنقر می باشد.
۵ ـ ۱ آزمون فرضیات :
پژوهش حاضر به سه فرضیه استوار است که در زیر به اثبات این فرضیات بصورت جداگانه می پردازیم :
۵ ـ ۱ ـ ۱ فرضیه ی اول :
شهرستان سنقر دارای جاذبه های طبیع خاص برای توسعه گردشگری در سطح ملی و محلی می باشد .
در آزمون فرضیه ی اول باید گفت که :
درشهرستان سنقر با توجه به تنوع جاذبه های طبیعی که چشم اندازهای زیبایی در پیش روی گردشگران قرار داده این نکته مطرح است که جاذبه های طبیعی این شهرستان در دو سطح ملی و محلی قابل عرضه برای گردشگران می باشد و دراین شهرستان علاوه بر دارابودن جاذبه های طبیعی خاص از جمله کوه دالاخانی معروفترین کوه استان کرمانشاه با اشکال متنوعی از گردشگری از جمله توریسم کوهستانی ، توریسم زمستانی ، تورهای سفری و غیره مناسب می باشد .
علاوه بر این شهرستان سنقر دارای جاذبه های طبیعی دیگر نیز می باشد که درفصل چهارم بطور مفصل در مورد آنها توضیحاتی ارائه شده است که اکثر این جاذبه ها در سطح ملی شناخته شده هستند . لذا با بیان مطالب فوق این فرضیه نیز به اثبات می رسد .
۵ ـ ۱ ـ ۲ فرضیه دوم :
گردشگری موجب اشتغال برای افراد مختلف در سطح شهرستان سنقر می شود به گونه ای که حتی افراد بدون تخصص و صاحبان مهارتهای گوناگون می تواننددراین زمینه شاغل شوند .
در آزمون فرضیه دوم باید گفت جهانگردی دارای خاصیت ویژه ای است که می توان آنرا به منزله نیروی محرکه توسعه اقتصادی در تمام کشورها محسوب داشت . اقتصاد و جهانگردی رابطه ای نزدیک و جدانشدنی با یکدیگر دارند .

میان در بند چون مردان به مردی درآ در زمره اوفوا بعهدی
به رخش علم و چوگان عبادت زمیدان در ربا گوی سعادت
تو را از بهراین کار آفریدند اگر چه خلق بسیار آفریدند
(۸۸۷- ۸۹۱/۴۱۳)
خداوند در حدیث قدسی می فرمایند: «خَلَقتُ الأشیاءَ لِأجلِکَ، و خَلَقتُکَ لِأجلی»
همه موجودات را برای تو، و تو را برای خود آفریدم.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

و یا در ترجمه سوره ذاریات آیه ۵۶ خداوند می فرمایند: « جن و انس را نیافریدم جزء برای آن که مرا بپرستید»
۴-۲۶ نور
«کلمۀ نور ، در فلسفۀ اشراق مرادف با وجود در حکمت مشاء است ، چنانکه ، وجود منقسم به وجود فی نفسه لنفسهِ بنفسهِ و فی نفسه لنفسه بغیره و فی نفسه لغیره بغیره می شود.برای نور نیز همین تقسیمات با تفاوتی مختصر شده است و چنانکه فلسفۀ معمولی مشاء مبتنی بر وجود و ماهیت است ، فلسفۀ اشراق ، مبتنی بر قاعدۀ نور وظلمت است و چنانکه موجودات بالذات وبالعرض اند نور بالذات وبالعرض است ، که نور حسی وعقلی باشد» (سجادی ،۱۳۶۱، ۶۰۳)
بنابراین اساس کار وتقسیمات در فلسفۀ اشراق مبانی بر نور وظلمت است . هرمس خدا را نور می داند نوری که جاودانه وحیات بخش است
آتوم نور است
سرچشمۀ همیشه پایدار انرزی است
سریان ابدی نفس حیات است
(فرک و گندی، ۱۳۸۴،۹۳)
انرژی را از فوق فرو می فرستد ،
وماده را از زیر به رو می آورد
او حیاتی می یابد
وآن حیات می بخشد
نور را همیشه به همگان عطا می کند
(همان،۱۰۶)
شیخ نجم الدین محمود شبستری نظرش چنین است:
همه عالم به نور اوست پیدا کجا او گردد از عالم هویدا
(۱۱۸/۷۸)
نگنجد نور ذات اندر مظاهر که سبحات جلالش هست قاهر
(۱۱۹/۷۹)
امیر المومنین (ع) در دعای کمیل ، این طور با خدا نجوا می کند :
و از تو درخواست می کنم به نور روی اسماء و صفات تو که تمام اشیاء بدان روشن و نورانی است ،ای نور و ای بسیار پاکیزه ، و ای کسی که پیش از همه بوده ای وبعد از همه خواهی بود!
۴-۲۷ صفات ذمیمه
انسان، موجودی ضعیف و ناتوان که در میدان بسیار وسیعی از کششهای پر قدرت غرایز و شهوات وخواسته ها و امیال نفسانی ،ودر برابر جاذبه های پر قدرت زرق وبرق ظاهری و زرو زیور دنیایی قرار دارد ، ومهمترین خواستۀ او سلامت بدن ، ثروت ،خوشگذرانی و دستیابی لذایذ مادی است .از جانب حضرت حق انسان مکلف است که خود را از غرایز و شهوات و خواسته های غیر مشروع دور نگه دارد.
هرمس از چند صفت نام می برد که مانع رشد روحی انسان است .اما انسان و روح انسانی این قدرت را دارد که از همۀ آن صفات پست و حیوانی عبور کند و جایگاه واقعی خود را پیدا کند.
یکی از این صفات بخل است .که به معنی خودداری از عطا ی نعمت است و دومین آنها حرص است که طلب چیزی وکوشش در رسیدن به آن است که می توان آن را آفت وجودی آدمی دانست . سومین صفت بدی که از آن نام می برند ، کبر است که خود بزرگ داشتن و بزرگی فروختن در مقابل تواضع است و از جمله صفاتی است که باعث به هلاکت رسیدن انسان وجهل و نادانی او نسبت به خود است .
در حدیث قدسی آمده است :«کبریا ردای من است و عظمت ، از ارمن. ومتکبر منازعه دارد در این رداء وازار .ومروی است که هر که در وی مقدار یک حبه ی خردل کبر باشد،هرگز به بهشت نرود.» (سجادی ، ۱۳۷۰ ،۶۵۱)
در نخسین مرحله
از رشد و زوال رها می گردد
در دومین مرحله ،
از شرومکر وحیله
در سومین
از شهوت وامیال نفسانی
در چهارمین
از تکبر ونخوت آمرانه ،
در پنجمین
از جسارت وتعجیل نامعتدلانه
در ششمین
از حرص وثروت
(فرک و گندی، ۱۳۸۴،۱۷۱)
اما از نظر شیخ محمود شبستری
غضب گشت اندر او پیدا وشهوت واز ایشان خاست حرص وبخل و نخوت