۴/۳۱۹

۶/۳۵۳

۶/۲۶۵

۶/۲۷۸

متوسط بارش سالانه

ب-رابطه ارتفاع- بارش و متوسط بارش منطقه
برای محاسبه رابطه ارتفاع- بارش، از آمار بارندگی ایستگاه­های موجود و همچنین ارتفاع از سطح دریای ایستگاه­ها استفاده شد که در ابتدا نواقص آماری رفع شده و در نرم­افزار Excel با وارد کردن ارقام بارش و ارتفاع در دو ستون مجزا، به نحوی که بارش در محور y و ارتفاع در محور x قرار گیرد، رابطه رگرسیونی این دو پارامتر از طریق نرم­افزار Excel محاسبه شد (سعدی مسگری و قدس، ۱۳۸۴). رابطه رگرسیونی ارتفاع از سطح دریا- بارش (گرادیان بارندگی منطقه)، در منطقه تحقیق به صورت زیر به دست آمده است:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

رابطه ۲-۲ P=0.050H+275.2 R²=۰.۶۲۵
که در آن: P، میزان درجه حرارت متوسط سالانه بر حسب سانتی ­گراد؛ H، ارتفاع از سطح دریا به متر می­باشد.
برای بدست آوردن بارش متوسط حوزه آبخیز، از نقشه مدل رقومی بارش استفاده گردید. نحوه تهیه مدل رقومی بارش بدین شکل بوده که بعد از به­دست آوردن رابطه رگرسیونی ارتفاع- بارش در Excel، رابطه فوق به ArcGIS منتقل شد و با بهره گرفتن از تابع الحاقی Spatial Analyst نرم­افزار ArcGIS 9.3 در منوی Spatial Analyst و در زیر منوی Raster Calculator، DEM منطقه به جای H (عامل ارتفاع) در معادله گرادیان قرار داده شد و نقشه همباران حوزه تهیه شده است. پس از تهیه نقشه مدل رقومی بارش، از طریق دستور Reclassify، اقدام به کلاسه­بندی نقشه مدل رقومی بارش به ۵ کلاس بارش شد.
ج- رژیم حرارتی
رژیم حرارتی یک منطقه عبارت از تغییرات متوسط درجه حرارت هوا بر حسب زمان و در مدت یکسان است. هدف از بررسی درجه حرارت در محدوده طرح، تعیین رابطه گرادیان درجه حرارت و تعیین میانگین حرارتی منطقه بر اساس آمار ایستگاه­های موجود بوده است.
د- رابطه ارتفاع- درجه حرارت و میانگین دمای سالانه
با بررسی آمار درجه حرارت ایستگاه­های ثبت درجه حرارت در منطقه، مشابه روش تهیه مدل رقومی بارش، برای تهیه نقشه درجه حرارت متوسط نیز، بعد از به­دست آوردن رابطه رگرسیونی ارتفاع- درجه حرارت در Excel، رابطه فوق به ArcGIS منتقل شد و با بهره گرفتن از تابع الحاقی Spatial Analyst نرم­افزار ArcGIS 9.3 در منوی Spatial Analyst و در زیر منوی Raster Calculator، مدل رقومی ارتفاع منطقه به جای H (عامل ارتفاع) در معادله گرادیان قرار داده شد و نقشه همدما حوزه تهیه شده است. رابطه ارتفاع از سطح دریا- درجه حرارت (گرادیان درجه حرارت) در منطقه تحقیق به صورت زیر به دست آمده است همانند بارندگی:
رابطه ۲-۳ T=-0.003H+15.14 R²=۰.۸۲۴
که در آن:T، میزان درجه حرارت متوسط سالانه بر حسب سانتی ­گراد؛ H، ارتفاع از سطح دریا به متر.می­باشد.
۲-۲-۳- مقدار بارندگی در دوره بازگشت­های مختلف
۲-۲-۳-۱- مقدار بارش
مقدار بارندگی یک متغیر تصادفی بوده و می­توان داده ­های موجود را بررسی و طبق قوانین توزیع آماری هنگامی که برازش مناسب وجود داشته باشد، حداکثر یا حداقل بارندگی را با دوره بازگشت مورد نظر تعیین نمود. فرم کلی معادلات مورد استفاده معمولا به صورت زیر است:
رابطه ۲-۴
که در آن: P_T، حداکثر و یا حداقل بارندگی با دوره بازگشت معین T سال؛ ، میانگین بارندگی؛ K، ضریب فراوانی^[۴۶] (ضریب تناوبی)؛ S، انحراف معیار داده ­ها می­باشد.
در منطقه تحقیق، با بهره گرفتن از توزیع پیرسون تیپ III^[47]، مقادیر متوسط بارندگی سالانه در دوره­بازگشت­های ۲ و ۱۰ سال محاسبه شد.
۲-۲-۳-۲- حداکثر بارش ۲۴ ساعته
در منطقه تحقیق، با بهره گرفتن از توزیع گمبل نوع I^[48]، که در تجزیه و تحلیل مقادیر حد به­کار گرفته می­ شود، مقادیر حداکثر بارش ۲۴ ساعته در دوره­بازگشت­های ۲ و ۱۰ ساله محاسبه شد.
۲-۲-۳-۳- شدت بارندگی
به طور کلی هر چه مدت بارش کوتاه باشد، شدت آن زیاد خواهد بود و برعکس باران­های دراز مدت از شدت کمتری برخوردار می­باشند. از طرف دیگر مسلم است که هر چه دوره بازگشت یک رگبار طولانی­تر باشد، شدت آن نیز بیشتر خواهد بود.با پیدا کردن حداکثر شدت بارندگی در پایه­ های زمانی مختلف در طول مدت آماری، می­توان داده ­های مربوط به هر یک از پایه­ های زمانی را با یک توزیع مناسب برازش داده و سپس شدت­های مربوط به زمان­های بازگشت متفاوت را روی محور مختصات و بر حسب پایه­ های زمانی مختلف رسم نمود.
با بررسی­های انجام شده روی منحنی­های شدت، مدت و فراوانی، فرمول­های تجربی متعددی ارائه شده که در این تحقیق از فرمول قهرمان (۱۳۶۶- به نقل از علیزاده، ۱۳۷۹) که برای ایران ارائه شده است، استفاده شد. قهرمان روی داده ­های باران نگارهای ایستگاه­های ایران مطالعه و مقدار باران یک ساعته با دوره بازگشت ۱۰ ساله را به صورت زیر برای نقاط مختلف ایران قابل محاسبه دانسته است (علیزاده، ۱۳۸۰):
رابطه ۲-۵ = ..
که در آن: X₁، متوسط حداکثر بارش ۲۴ ساعته بر حسب میلی‌متر؛ X₂، متوسط بارش سالانه منطقه بر حسب میلی‌متر می­باشد.
بنابراین با داشتن مقدار  می­توان مقدار (مقدار بارش در زمان و دوره بازگشت­های مختلف) و سپس شدت باران t دقیقه­ای را با دوره بازگشت T سال محاسبه کرده و منحنی شدت، مدت و فراوانی را رسم کرد.
رابطه ۲-۶ = [۰.۴۵۲۴ + ۰.۲۴۷ ln (T – ۰.۶)](۰.۳۷۱۰ + ۰.۶۱۸۴t^0.4484)
شدت بارندگی (I) نیز عبارتست از نسبت بارندگی (P) به زمان (T). یعنی:
رابطه ۲-۷
۲-۲-۳-۴- رابطه ارتفاع- شدت بارش
برای تهیه نقشه شدت بارش، همانند نقشه همدما و همبارش، ابتدا رابطه رگرسیونی بین ارتفاع از سطح دریای ایستگاه­های انتخاب شده و میزان شدت بارش نیم ساعته و یک ساعته با دروه بازگشت ۲ سال و ۱۰ سال در Exel به صورت زیر تهیه شد. بعد از به­دست آوردن رابطه رگرسیونی ارتفاع- بارش ، رابطه فوق به ArcGIS منتقل شد و با بهره گرفتن از تابع الحاقی Spatial Analyst نرم­افزار ArcGIS 9.3 در منوی Spatial Analyst و در زیر منوی Raster Calculator، DEM منطقه به جای H (عامل ارتفاع) در معادله گرادیان قرار داده شد و نقشه شدت بارش حوزه تهیه شده است. پس از تهیه نقشه مدل رقومی شدت بارش، از طریق دستور Reclassify، اقدام به کلاسه­بندی نقشه مورد نظر به ۵ کلاس شد.
رابطه ۲-۸ =-۰.۰۰۳H+19.99 R²=0.627
که در آن: ، شدت بارش نیم ساعته با دوره بازگشت دو سال؛ H، ارتفاع از سطح دریا به متر می­باشد.
رابطه ۲-۹ =-۰.۰۰۲H+12.0 R²=0.583
که در آن: ، شدت بارش یک ساعته با دوره بازگشت دو سال؛ H، ارتفاع از سطح دریا به متر می­باشد.
رابطه ۲-۱۰ =-۰.۰۰۷H+38.89 R²=0.61
که در آن: ، شدت بارش نیم ساعته با دوره بازگشت ۱۰ سال؛ H، ارتفاع از سطح دریا به متر می­باشد.
رابطه ۲-۱۱ =-۰.۰۰۴H+23.19 R²=0.523
که در آن: ، شدت بارش یکساعته با دوره بازگشت ۱۰ سال؛ H، ارتفاع از سطح دریا به متر می­باشد.
۲-۲-۴- شرح تیپ‌های اراضی
در حوزه آبخیز سمبورچای ۴ نوع تیپ اراضی تفکیک شد که در فصل سوم بخش (۳-۱۲) بحث خواهند شد و خصوصیات هر کدام از این تیپ­های اراضی ذکر می­شوند. تیپ­های موجود در منطقه شامل انواع زیر می­باشند:
۱- تیپ اراضی کوه­ها
۲- تیپ اراضی تپه­ها
۳- تیپ اراضی فلات­ها و تراس­های فوقانی
۴- تیپ کمپلکس
۲-۲-۵- تهیه و تکمیل نقشه سنگ­شناسی و حساسیت سازندها به فرسایش