«از گوش فرا دادن به معازف(طنبورها) و غناء بپرهیزید، که این دو نفاق را در دل می‌رویانند کما اینکه آب سبزی را می‌رویاند»^[۱۴۶]
۷- ابن عباس از پیامبر اکرم(ص) نقل می‌کند که حضرت فرمود:
«ان الله تبارک و تعالی حرم علیکم الخمر و المسیر والکوبه و هوالطبل»
«خدای متعال خمر و قمار و طبل را بر شما حرام کرده است»^[۱۴۷]
۸- قیس بن سعد بن عباده هم نقل می کند که رسول خدا(ص) فرمود: ان ربی حرم علی الخمر و المسیر و القنین و الکوبه.
پروردگار من خمر و قمار و طنبور و طبل را بر من حرام کرده است^[۱۴۸]
بند دوم: روایاتی که از عذاب شخص نوازنده دلالت دارند
روایاتی است که در آنها نسبت به کسانی که آلات موسیقی یا شنیدن موسیقی سازی همواره کار دائمی شان می‌باشد، مثل نوازنده‌ها، موزسین‌ها و مشتریان دائمی کاباره‌ها و دانسینگها و کازینوها، بیان عذاب گردیده است.
۱-«جامع الاخبار» نقل می‌کند که رسول خدا(ص) فرمود:
«صاحب طنبور در روز قیامت در حالی محشور می‌شود که صورتش سیاه و در دستش طنبوری از آتش قرار دارد و بالای سرش هفتاد هزار فرشته ایستاده‌اند که بدست هر کدام از آنها گرزی آهنی است که بر سر و صورتش می‌کوبند. و صاحب غناء (آواز لهوی) از قبرش کور گنگ و کر بیرون می‌آید، و زنا کننده و صاحب نای(سورنا) و صاحب دایره هم این چنین محشور می‌شوند^[۱۴۹]
۲- در«فقه الرضا» آمده که:
کسیکه در منزلش چهل روز طنبور و عود یا چیزی از آلات لهو و موسیقی مثل معزفه و شطرنج و امثال آن نگهداری کند، تحقیقاً خشم، و غضب الهی را برای خود خریده است، پس اگر در روز چهلم، بمیرد، فاجر و فاسق مرده است که جایگاهش آتش است و چه بد سرانجامی است.^[۱۵۰]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳- در جعفریات از امام صادق(ع) از پدرش، از جدش امام سجاد(ع) از پدرش علی بن ابی طالب نقل شده است که حضرت فرمود: «قیامت بر ضرر کسانی (قومی) تمام می‌شود که با دایره‌ها و طنبورها می‌نوازند» ^[۱۵۱]
۴- پیامبر اکرم(ص) در وصیتش به علی(ع) فرمود:
یا علی، سه چیز قساوت قلب می‌آورد، گوش فرا دادن به لهو، و در جستجوی صید حرکت کردن و رو آوردن به درگاه سلطان^[۱۵۲]
بند سوم: اجماع
۱- مرحوم مقدس اردبیلی «در شرح ارشاد» کتاب شهادات صریحاً ادعای اجماع در مساله حرمت آلات لهو و موسیقی کرده و می‌فرماید:
« و شاید تحریم کل اینها [مزمار، عود، دف، سنج] و غیر اینها از جمیع آلات موسیقی مثل طنبور و طبلها و غیره، نزد ما جنبه اجماع داشته باشد و اخبار عامه (اهل سنت) فی‌الجمله و خاصه(شیعه) براین معنا دلالت دارند، … سپس استعمال آلات موسیقی، و گوش فرا ددن به صدای آنها از نظر کتاب و سنت حرام می‌باشد و اجماع نیز در این مساله بعید نیست».^[۱۵۳]
۲- مرحوم نراقی در «مستند می‌گوید»
اشتغال به آلات لهو و موسیقی و استعمال آنها حرام می‌باشد، چنانچه در اکثر کتب فقهاء ما بدان تصریح شده است: شیخ طوسی در نهایه، و ابن ادریس در سرائر و محقق در شرایع و مختصر النافع، و علامه در قواعد و ارشاد و تحریر و تذکره و شهید اول در دروس، و شهیدثانی در مسالک، و محقق سبزواری در کفایه و دیگران ذکر کرداند، که صاحب کفایه مخالفی در حرمت آن بین اصحاب نمی‌شناسد.^[۱۵۴]
و علامه مجلسی در حق الیقین بین علماء شیعه نفی خلاف کرده، مقدس اردبیلی در شرح ارشاد ادعای اجماع نموده و بعضی مشایخ معاصر، طبق ظاهر عبارات آنها، حکایت اجماع کرده‌اند و ظاهراً اجماع آنها جنبه تحقیق دارد(نه صرفاً نقل اجماع باشد).^[۱۵۵]
۳- مرحوم علامه مجلس در «حق الیقین» می‌گوید:
«میان علمای شیعه، در حرمت استعمال آلات موسیقی، مانند طنبور و عود و نای و دف (دایره) و امثال اینها خلافی وجود ندارد. اما در کبیره بودن اینها خلاف است و کسی که غناء (آواز لهوی) را کبیره داند، اینها را به طریق اولی کبیره می‌داند. و بعضی از علما دف بی سنج را در عروسی و ختنه سوری تجویز کرده‌اند، و بعضی مطلقاً حرام می‌دانند و این احوط است» ^[۱۵۶]
۴- صاحب مفتاح الکرامه می گوید:
«من چهل تا کتاب مطالعه کردم و در این چهل کتاب اجماعی در مساله غیر از این چند تا نیافتم اما در هر حال مساله (حرمت آلات موسیقی) اجماعی است»^[۱۵۷].
۵- صاحب جواهر می‌گوید:
«در اینکه عود و سنج و دیگر آلات موسیقی (لهوی) حرام است، خلافی نیست. یعنی نوازنده و شنونده‌اش را فاسق می‌گرداند، بلکه هر دو نوع اجماع (محصل و منقول) براین معنا وجود دارد»^[۱۵۸]
۶- شیخ طوسی در «خلاف» کتاب الشهادات مساله ۵۵ می‌فرماید:
«غناء حرام است اعم از اینکه در صوت خواننده باشد یا آهنگ نی، یا سازهای زهی مثل عودها و طنبورها ورودها و غیر اینها، و اما دایره زدن در عروسیها و ختنه سوریها مکروه است. و شافعی گفته، صوت خواننده و نی مکروه است و منعی ندارد و نواختن تارها کلا حرام است و دایره زدن در ختنه سوریها و عروسیها مباح می‌باشد..).^[۱۵۹]
نتیجه
یکی از معانی اجماع اتفاق نظر است، اتفاق نظر علمای اسلام یا علمای شیعه درباره حکم شرعی است. اجماع نزد اهل سنت در کنار کتاب و سنت دلیلی مستقل محسوب می‌شود ولی در فقه شیعه اجماع دلیل مستقلی نیست و تنها در صورتی اعتبار دارد که کشف از قول یا فعل یا تقریر معصوم باشد با توجه به این مطالب اجماع در حرمت موسیقی و غناء نمی‌تواند دلیل مستقلی باشد بلکه فایده اجماع این است که تایید دلالت آیه و روایت می‌باشد یعنی همه فقهای شیعه در فهم معنای آیه یا روایت اتفاق نظر دارند و می‌تواند دلیل محکمی بر حرمت و غنا و موسیقی به حساب آید.
فصل سوم:
بررسی نظریه حلیت موسیقی و غناء و فروعات و احکام آن
مبحث اول: دلایل حلیت موسیقی و غناء
گفتار اول: نظرات فقهای پیشین و فقهای معاصر در حلیت موسیقی و غناء
گفتار دوم: دلایل و مستندات حلیت موسیقی
انصراف
روایاتی که موید صوت زیباست
جواز غناء در اعیاد و ایام فرح
جواز غناء در عروسی‌ها
صوت زیبا در قرائت قرآن
روایاتی که دلالت بر جواز «حداء» دارند
روایاتی که دلالت بر جواز «نوحه گری» دارند
«قول زور» و «لهو الحدیث» به عنوان مصادیق غناء
باطل بودن غناء از نظر عرف
گفتار اول:نظرات فقهای پیشین و فقهای معاصر در حلیت موسیقی و غناء
اقوال فقهای متقدمین
۱- نظر فیض کاشانی: مرحوم فیض کاسانی در خصوص مسأله غنا و موسیقی می فرماید: اصل این پدیده حرام نیست، مگر آنکه حرامی از خارج بدان ضمیمه گردد. در کتاب شریف «وافی» بعد از نقل روایات می فرماید:
«از جمیع اخباری که در این مورد وارد گردیده بدست می آید که حرام بودن غناء اختصاص به آنچه که متعلق به آنست می باشد (نه خود غنا)

ن۹: نگاه ابزاری به انسان
در جامعهای که عدهای میل و اشتیاق وافر به سلطه، تملک و قدرت دارند، این اعتقاد در آنان گسترش می‌یابد که میتوانند همه چیز را با پول خود بخرند و در اینجاست که از وجود، مفهومی کاملاً مادی دارند و دیگران را نیز همچون شی و موجودات بیجان تلقی میکنند که میتوانند آنها را به هرشیوهای در خدمت خود درآورند. برای آنها پول معیار همه چیز است و سود نخستین هدف. بنابراین چون ثروت دارند توانایی سلطه بر دیگران نیز در آنها رشد می‌کند و به عقیدهی اریک فروم (بهنقل از فریره) این اشتیاق به تملک بیتردید متناظر است با گرایش به عقدهی آزارندگی. ازاینرو ستمگران و نخبگان به این دلیل که نگاهی ابزاری به انسان دارند از علم و تکنولوژی نیز بهعنوان ابزارهایی قدرتمند برای رسیدن به اهداف خود و حفظ نظام ستمگری استفاده میکنند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ن۱۰: بینظمی سازمانیافته
تا زمانی که ستمدیدگان شعور خود را کشف نکردهاند، تقریباً همیشه حالت تسلیم نسبت به وضع خود نشان میدهند. زمانی که این تسلیم به طور سطحی تجزیه و تحلیل شود به یک سربهراهی تعبیر میگردد که نشانهای از خصلت ملی است. و تا زمانی که ستمدیدگان در واقعیت موجود در جامعه غرق هستند، نمی‌توانند به روشنی متوجه نظمی شوند که در خدمت ستمگران است و ستمدیدگان رنجهای خود را که ثمرهی استثمار است، خواست خدا میدانند گویی که خدا خالق این بینظمی سازمان یافته است؛ ازاینرو نظم حاکم بر جامعه که در جهت اهداف ستمگران و نخبگان شکل میگیرد، نظمی کاذب است که جهت سکوت افراد ستمدیده به کار میرود و به نوعی نظم حاکم بر جامعهی ستمگر یک نظم ناعادلانه و مرده‌دوستانه است.
ن۱۱: آموزش نقلی و بانکی
در آموزش نقلی رابطهای که شکل میگیرد متضمن یک کارساز نقال (معلم) و کارپذیرانی بیمار و شنونده (شاگردان) است. محتوای تعلیم چه ارزشها باشد و چه ابعاد تجربی واقعیت، در جریان تعلیم بیجان و متحجر میشود. در این نوع آموزش معلم آنچه را که به عنوان حقیقت جلوه میدهد چیزی نیست جز دنیایی بیحرکت، ایستا و قابل پیشبینی. دانشآموزان و یادگیرندگان در این نوع آموزش هیچگونه دخل و تصرفی ندارند مگر انباشتن اطلاعات و محتویاتی به دور از تجربهی واقعیت. سرشت آموزش نقلی، مطمئن‌بودن کلمات است و نه قدرت دگرگونکنندهی آنها. به نوعی اینگونه آموزشها همان آموزش بانکی^[۸۰] است که در آن امانتسپاری اتفاق میافتد که معلم بهجای برقرارنمودن ارتباط، ابلاغیه صادر می‌کند. آموزش بانکی واقعیت را تبدیل به افسانه میکند. ازاینرو در فرایند تبدیل واقعیت به افسانه اهداف دور از نیازهای افراد تعیین میشوند. به عقیدهی نگارنده واقعیت که مبدل به امری ایستا و بی‌حرکت شود، ذهنیتها بسته و محدود خواهند شد و زمانی که جامعه از ذهنیتهای بسته و کوته نظر پر گردد دیگر جایی برای ظهور فلسفه یافت نمیشود و دنیای بدون فلسفه یعنی دنیایی روباتیکوار که افراد بدون درک واقعی میخوانند و میآموزند و زندگی میکنند و در همین جامعه است که مفاهیمی مانند عدالت، برابری، مساوات و… در دست قدرتمندان به معنای دلخواه خودشان میچرخد بیآنکه مردم دریابند.
ن۱۲: فقدان آموزش طرح مسیله^[۸۱]
به عقیدهی فریره، آموزشی که طرح مسیله میکند، آگاهی را نه فقط از امور بلکه از نفس این آگاهی بسط میدهد. طرح مسیله باید شرایطی بیافریند که در آن شرایط معرفت عمقی، معرفت سطحی را از میدان بیرون براند. آموزش طرح مسیله متضمن پردهبرداشتن دایمی از واقعیت است چراکه سعی میکند هشیاری را بیرون بکشد و به مداخله نقادانه در واقعیت وادارد.
ن۱۳: انسان تکساحتی
بسیاری از طرحهای تربیتی و سیاسی به این دلیل شکست خوردهاند که طرحکنندگان آنها را بر مبنای دید شخصی خود از واقعیت طرح کرده و دیگران را در نظر نگرفته بودند. محتوای برنامه از بالا به پایین دیکته و طرحریزی میشود. ستمگران با طرحهایی به توده های شهری و روستایی نزدیک میشوند که ممکن است با بینش خودشان از جهان مطابقت داشته باشند و نه با بینش مردم.
ن۱۴: برنامههای آموزشی
برنامههای آموزشی کنونی به شیوهای است که به هیچ وجه با دل مشغولیها، شکها، امیدها و هراسهای مردم دلبستگی ندارند. و خود این برنامهها بیشتر موجب هراس و ترس ستمدیدگان میشود.
ن۱۵: عدم توجه به پژوهش
هرقدر که اندیشهی مردم بیشتر کاوش شود و مربیان و مردم با هم آموزش بیابند، بیشتر به پژوهش ادامه خواهند داد. پژوهش را باید به صورت یک پیگیری تربیتی و یک عمل فرهنگی تبیین کرد.
ن۱۶: همخوانی نداشتن آموزش با واقعیت در جامعه
به اعتقاد فریره آموزش وپرورش اخلاقزده که چیزی را بهعنوان فضیلت نشان میدهد، برای افراد خارج از نظام آموزشی فضیلت محسوب نمیشود. در این حالت تنها روش سالم، آگاهسازی نسبت به وضع موجود است.
ن۱۷: فرهنگ
یکی از موضوعهای اصلی که موضوعی مرکزی و واجب است، مفهوم مردمشناسانهی فرهنگ است. زمانی که دنیای فرهنگ مورد بررسی قرار بگیرد مردم سطح آگاهی خود را از واقعیت که موضوعهای متعدد در آن نهفته است، عیان میسازند. مفهوم فرهنگ وقتی به صورت تصوری در همه یا بیشتر ابعادش مورد بحث قرار گرفت میتواند وجوه مختلف یک برنامهی آموزشی را فراهم کند.
ن۱۸: فقدان روش گفت وشنودی
به اعتقاد فریره، فعالیت آدمی نمیتواند تنها به لفاظی و فلسفهی عمل تبدیل شود بلکه باید با کردار یعنی با اندیشه و عمل تحقق پذیرد و فرایند اندیشه و عمل تنها در گفت وشنود صورت میگیرد. یکی از ارکان ضروری گفت وشنود، نیاز به ارتباط با دیگران است. اگر به این نیاز که آدمیان موجودهایی هستند که بی ارتباط با دیگران نمیتوانند حقیقتاً انسان باشند، توجهی نشود، آدمیان تنزل مییابند و منزلت اشیا پیدا میکنند.
ن۱۹: بینش ماشینی از واقعیت
کسانی که به بینش ماشینی از واقعیت مقید هستند، درنمییابند که وضع عینی آدمیان، درک آنان از جهان را مشروط میسازد و این درک به نوبهی خود نگرشها و نحوهی رفتار آنان را با جهان مشروط می‌کند. آنان تصور میکنند که واقعیت به طور خودکار دگرگون میشود بیآنکه درک نادرست واقعیت به وسیلهی آدمیان به صورت مسیلهای طرح گردد. در تمام طول تاریخ، هیچ واقعیتی وجود ندارد که توسط آدمیان نگرفته باشد؛ ازاینرو برای آنکه وضع مردم از کارپذیر به کارساز تبدیل شود، لازم است که دربارهی واقعیتی که باید دگرگون شود، هم اندیشه کرد و هم عمل.
ن۲۰: آموزش با هدف پیروزی بر دیگری
زمانی که هدف افراد پیروزی بر دیگری باشد این هدف مانع از آن میشود که عمل گفت و‌شنود که لازمهی رابطهای نقادانه است، شکل بگیرد. از آنجا که هر پیروزی مستلزم داشتن یک غالب و یک مغلوب است، این امر خود موجب میشود که افراد به عدهای ستمگر و عدهای ستمدیده طبقهبندی میشوند. در یک وضع عینی ستمگری، خصلت ضد گفت وشنودی برای ستمگر ضروری است نه فقط از جنبهی اقتصادی بلکه از جنبهی فرهنگی چراکه از مظلومان حق صحبت و ابراز مقصود و فرهنگ آنان سلب میشود.
ن۲۱: تفرقهسازی
یکی دیگر از ابعاد سیاسی نظریه ضدگفت وشنودی فریره، تفرقه انداختن و حکومت کردن است. ستمگران در حقیقت در تلاش هستند که ستمکشان را بیشتر ضعیف کنند و آنان را از هم جدا سازند، در میان آنها شکاف اندازند و هر روز شکاف را عمیقتر کنند. این کار با شیوه‌های گوناگون صورت میپذیرد؛ از شیوه های دیوانسالاری دولتی گرفته تا صورتهای عمل فرهنگی که با آن مردم را بازی میدهند و در آنان این احساس را به وجود میآورند که به آنها کمک میشود.
ن۲۲: فقدان نگاه جهانشمول
به زعم فریره یکی از سرشتهای فرهنگ ستمگرانه که هیچگاه توسط مسیولان درک نمی‌شود این است که دایماً دل به نظریهی متمرکز ساختن مسایل بسپارند و از مطالعهی مسایل بهعنوان ابعاد یک کل غافل بمانند. در طرحهای گسترش اجتماعی هرقدر که ناحیهای را به جوامع محلی خرد کنند بیآنکه توجه به این امر داشته باشند که این جوامع خود به صورت کل و جزیی از کل بزرگتر تعلق دارند؛ ازاینرو بیگانگی را تشدید میکنند و هرقدر بیگانگی بیشتر شود، تفرقه بین انسانها بیشتر به چشم میخورد. این صورتهای تمرکزیافتهی عمل، روش متمرکز زندگی را تشدید میکند و مانع آن میشود که ستمدیدگان واقعیت را نقادانه درک کنند و به این ترتیب آنان را از مسایل دیگر دور نگه میدارند.
ن۲۳: شکاف طبقاتی
به اعتقاد فریره، وجود طبقات اجتماعی قابل انکار نیست و به این دلیل که میان طبقات فاصله وجود دارد، هماهنگی میان آنان ناممکن میگردد. در واقع شکاف طبقاتی، ناهماهنگی را موجب میگردد و درنهایت ادراک ناهماهنگی، منجر به ستیز طبقاتی میشود همان چیزی که ستمگران را آشفته میسازد؛ ازاینرو همهی اعمال طبقهی مسلط به منظور حفظ وضع ستمگران در جهت نفاقافکنی بهکار گرفته می‌شود.
ن۲۴: فریفتگری
بعد دیگری از نظریهی عمل ضد گفت وشنودی، فریفتگری^[۸۲] است. این بعد نیز ابزاری برای غلبه است. این عمل موجب آن میشود که نخبگان، توده ها را با هدفهای خود مطابق سازند و هرچه رشد سیاسی این مردمان کمتر باشد، آسانتر میتوانند ابزار دست کسانی باشند که نمیخواهند قدرت را از دست بدهند. نخبگان مسلط به وسیلهی فریفتگری میتوانند مردم را به نوع غیراصیلی از سازمان سوق دهند و به این طریق مردم را از نوع سازمان واقعی مردمی منحرف کنند.
ن۲۵: استیلای فرهنگی
در پدیدهی استیلای فرهنگی گروه مستولی در زمینهی فرهنگی گروه دیگر نفوذ میکند و با نادیدهگرفتن استعدادهای این گروه بینش خود از جهان را بر آنان تحمیل مینماید و با جلوگیری کردن از وجودشان از آفرینندگی آنان جلوگیری میکند. در تحلیل نهایی، استیلا صورتی است از سلطهی اقتصادی و فرهنگی. استیلا ممکن است به وسیلهی جامعهای مسلط بر جامعهای وابسته اعمال شود، یا ممکن است در جامعهای در سلطهی یک طبقه بر طبقهی دیگر نهفته باشد. به اعتقاد فریره استیلای فرهنگی از یک سو ابزار سلطه است و از سوی دیگر نتیجهی سلطه؛ پس عملی فرهنگی که سرشت استیلاجویانه داشته باشد علاوه بر این‌که عمدی و بر طبق نقشه است به معنی دیگر به سادگی محصول واقعیت ستمگری است.
ن۲۶: مدرنیزاسیون
فریره جامعهای را که باب روز شود و مدرنیزاسیون در آن اتفاق افتد به این علت که به کشورهای خارجی وابستگی پیدا میکند فقط نوشده میداند و معتقد است تکاملی در آن صورت نمیگیرد. این سرنوشت هر جامعهی وابستهای است تا زمانی که وابسته باقی بماند. اما آنچه اهمیت دارد تکامل یافتن است که مانند باب روز شدن القایی نیست. به اعتقاد فریره برای آنکه معلوم شود جامعهای در حال تکامل است یا نیست باید از معیارهای مبتنی بر شاخصهای درآمد سرانه و نیز شاخصهایی که بر مطالعهی درآمد ناخالص متمرکز است فراتر رفت.
ن۲۷: عدم مشارکت
در نظریهی عمل ضد گفت وشنود، غلبه بهعنوان نخستین سرشت کارسازی است که شخص دیگری را مغلوب کرده و او را به شی مبدل میکند. در نظریهی عمل گفت وشنودی، کارسازان برای همکاری گرد هم میآیند تا جهان را دگرگون کنند.
ن۲۸: مسلکگرایی^[۸۳]
برای تفرقهافکندن میان ستمدیدگان مسلک ستمگری لازم است و برعکس، دستیافتن به یگانگی آنان شکلی از عمل فرهنگی را ایجاب میکند که از طریق آن بدانند که چرا و چگونه به واقعیت چسبیدهاند. این کار احتیاج به مسلکزدایی^[۸۴] دارد. موضوع عمل گفتوشنودی و آزادیبخش، امکان بخشیدن به ستمدیدگان است که با درک چسبیدگی خود به دگرگونکردن واقعیتی غیرعادلانه مصمم شوند.
ن۲۹: نوع سازمان
سازمان از دیگر مشخصه های عمل گفتوشنودی است. در مقابل سازمان، فریفتگری قرار دارد که برای پیروز شدن و تسلط یافتن ستمگران ضروری است. در عمل گفتوشنودی بازی‌دادن به وسیلهی سازمان صحیح از میان میرود. برای نخبگان حکم سازمان به معنی سازماندادن به خودشان است و برای رهبران انقلابی سازمان به معنای سازماندادن خودشان با مردم است. در سازمان اولی، نخبگان طبقهی نخبهی مسلط هردم قدرت خود را بیشتر می‌سازند تا بتوانند بهتر سلطه کنند و سلب شخصیت نمایند. در دومی، سازمان مطابقت دارد با ماهیت و هدف خود که همان کاربرد آزادی است. نظریهی عمل گفتوشنودی هم با قدرت‌گرایی مخالف است و هم با سوءاستفاده از آزادی و بدین وسیله اقتدار و آزادی را تایید میکند. بدون قدرت هیچگونه آزادی وجود ندارد، همچنان که بیآزادی هیچگونه قدرتی در میان نیست. هر آزادی این امکان را دربردارد که در شرایط خاصی ممکن است به اقتدار مبدل شود. آزادی و اقتدار نمیتوانند از هم جدا باشند، بلکه باید در ارتباط با هم در نظر گرفته شوند. اقتدار واقعی به صرف انتقال واقعی قدرت تایید نمی‌شود، بلکه از راه تفویض یا با پیوستن از سر همدردی به دست میآید. اگر قدرت فقط از گروهی به گروه دیگر منتقل شود یا بر اکثریت تحمیل گردد، قدرت به قدرتگرایی استحاله مییابد. اقتدار وقتی میتواند از تعارض با آزادی اجتناب کند که آزادی تبدیلشده به قدرت باشد. رشد بیش از حد یکی موجب اضمحلال دیگری میشود. در نظریهی عمل گفتوشنودی سازمان محتاج به قدرت است و نمیتواند قدرتگرا باشد، به آزادی نیاز دارد پس نمیتواند هرجومرج طلب باشد. به اعتقاد فریره، سازمان جریانی بسیار تربیتی است که در آن رهبران و مردم با هم اقتدار حقیقی و آزادی را میزمایند.
ن۳۰: جامعهی بسته
فریره معتقد است که جامعهی بسته مضمون ازخودبیگانگی فرهنگی را پدید میآورد. در این جامعه است که گروه نخبه با تحمیلکردن و امر وارد کردن مدلهای فرهنگی بیگانه و مردم با وظیفهی دنبالهروی، تحت تسلط بودن و حکومت شدن به وسیلهی گروه نخبه و نداشتن هیچ امری متعلق به خود شناخته میشوند. در حقیقت این نوع جامعه یک جامعهی تودهشده است. جامعهی توده^[۸۵] جامعهای است که در آن مردم پس از داخل شدن به روند تاریخی به وسیلهی یک گروه نخبه به یک تودهی رام نیندیشیده تغییر ماهیت دادهاند. این روند، تودهسازی نامیده شده است و این واژه در برابر بیداری که روند کسب شناخت نقاد است، قرار می‌گیرد. در همین جامعهی بسته و تودهوار است که مضامینی چون دموکراسی، همکاری جمعی، آزادی، مالکیت، قدرت و آموزش معنای خاص متناسب با جامعه را به خود گرفتند.
ن۳۱: مددگرایی^[۸۶]
فریره معتقد است که آرامبخشهایی چون مددگرایی در روند تبدیل انسان کارساز به انسان کارپذیر نقش اساسی دارد. کمکگرایی یک روش زیانبار خاصی است که تلاش در تباهکردن مشارکت جمعی در روند تاریخی دارد. در این روش مقام طبیعی انسان بهعنوان فرد فاعل یا کارساز نقض شده و در آن حالت با این شخص همچون شی منفعلی که ناتوان در مشارکت روند بازسازی خود است، رفتارمیشود و در مرتبهی بعدی با روند دموکراتیزهکردن بنیانی ضدیت مینماید. دموکراتیزهکردن بنیانی به گفتهی کارل مانهایم (به‌نقل از فریره) پدیدهای است که زاییدهی شکاف در جامعهی بسته است اما تحت فشار ضربهی فرقهگرایی قرار میگیرد. این پدیده در همهی ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی نمایان میگردد. فریره همچنین معتقد است بزرگترین خطر مددگرایی، خشونت ضد گفتوگویی بودن آن است که با تحمیل سکوت و انفعال به انکار شرایطی که مناسب رشد و گسترش آگاهی مردم است، می‌پردازد. مددگرایی انسان را از درک ضرورت بنیانی انسان یعنی مسیولیتپذیری باز میدارد.
ن۳۲: قوانین
اقتصاد خودکفای ایالتهای بزرگ از نظر فریره، عاملی بود برای تثبیت نظامهای بسته که با جوی مناسب استبداد فرمان و قانون ارباب داشتند. از سویی قوانینی وجود داشت که محدودیتهای مشخصی را بر خواست و خشم اربابان اعمال میکرد اما وضع این قوانین در جهت منافع بردهداران نیست بلکه از ترس از دست دادن برده در نتیجهی مرگ یا فرار و یا رعایت افکار عمومی است که محدودیتهایی را برای اربابان وضع میکنند و گرنه تنبیه برده به هر دلیلی از نظر قانونگذار جدی نمینماید.
ن۳۳: فرهنگ
فرهنگ که ابتدا بر افزونی قدرت شکل گرفته باشد، دو مشخصه یعنی تسلیمشدن در برابر قدرت از سویی و خواست قدرتمندشدن از سوی دیگر را میپروراند.
ن۳۴: فاصلهی اجتماعی
از نظر فریره، فاصلهی اجتماعی که ویژهی روابط انسانی در ایالتهای بزرگ بوده، رخصت گفتوشنودی را نمیداد. فضای مناسب برای جدل در مناطق آزاد، جایی که انسان میتواند حس مشارکت را در زندگی جمعی رشد دهد، پدیدار میشود.

شکل ۲-۴: شمایی از نشانه‏گذاری اشاره‏های هم‏مرجع‏ در پیکره لوتوس

۲-۲-۴. شیوه نشانه‏گذاری پیکره لوتوس
۲-۲-۴-۱. نشانه‏گذاری انواع موجودیت
همان طور که گفته شد، هر اشاره می‏تواند‏ به یکی از هفت گروه موجودیت‏ها اشاره داشته باشد، اطلاعات مربوط به هر کدام از انواع موجودیت‏ها در جدول ۲-۴ آورده شده است.
جدول ۲-۴: مشخصات مربوط به انواع موجودیت‏ها[۸،۹]

انواع

مشخصات هر گروه

شخص^[۱۷۱]

این موجودیت‏ها به انسان‏ها محدود می‏شود و می‏تواند‏ شامل یک فرد تنها یا گروهی از افراد باشد.

سازمان

این موجودیت‏ها به شرکت ها، سازمان‏ها و دیگر گروه‏های مردم که در یک ساختار سازمانی قرار دارند اطلاق می‏شود.

سیاسی^[۱۷۲]

این موجودیت‏ها از طریق مناطق جغرافیایی و / یا گروه‏های اجتماعی تعریف می‏شوند و شامل یک ملّت، منطقه آن، دولت آن و مردم آن می‏شود و میان آنها تمایزی قائل نیست.

مکان

به موجودیت‏های جغرافیائی مثل مناطق جغرافیائی، سرزمین‏ها، مناطق آبی و تشکیلات جغرافیائی اطلاق می‏شود.

تسهیلات^[۱۷۳]

به ساختمان‏ها و دیگر ساخته‏های دست انسان و املاک و مستغلات اطلاق می‏شود.

خودرو

موجودیتی است که به یک دستگاه فیزیکی اطلاق می‏شود که موجب حرکت یک شیء از یک محل به محل دیگر به وسیله کشیدن، حل دادن، حمل کردن می‏شود این دستگاه می‏تواند‏ خود دارای منبع قدرت باشد یا نباشد.

سلاح

به دستگاه فیزیکی گفته می‏شود که به عنوان ابزاری برای آسیب رساندن فیزیکی یا از بین بردن موجودیت‏های دیگر استفاده گردد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

هر گروه موجودیت، می‏تواند‏ از یک سری زیر گروه تشکیل شود. که یک ارجاع خاص‏تر به موجودیت را مشخص می‏کند. اطلاعات مربوط به انواع زیر گروه‏ها برای چهار موجودیت اصلی، یعنی شخص، سازمان، مکان و سیاسی به تفکیک در ادامه توضیح داده شده است.
۲-۲-۴-۱-۱. موجودیت شخص:
موجودیت‏های شخص با زیر گروه‏هایی مشخص می‏شود که در جدول ۲-۵ آمده است.

جدول۲-۵: زیر گروه‏های موجودیت شخص

توضیحات

مشخصه

۱۶۳/۰

سطح معناداری

از آن جا که سطح معناداری آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای تمامی متغیر ها بالای ۰۵/۰ می­باشد در نتیجه توزیع داده ­ها نرمال بوده و می توان از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده نمود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۴-۳ مدل اندازه گیری متغیر تبلیغات
سوالات ۱ تا ۳ مربوط به متغیر تبلیغات می باشد. همانطور که در خروجی تحلیل عاملی (شکل ۴-۵) مشاهده می شود تمامی سوالات دارای بار عاملی بزرگتر از ۷/۰ می باشند و مدل تأیید می‏شود. همچنین بار عاملی سوالات از معناداری بسیار بالایی برخوردار می باشند (شکل ۴-۶). در نتیجه تحلیل عاملی متغیر تبلیغات تأیید می شود.

شکل ۴-۵ تحلیل عاملی متغیر تبلیغات در حالت ضرایب تخمین استاندارد

شکل ۴-۶ تحلیل عاملی متغیر تبلیغات در حالت ضرایب معناداری
۴-۴ مدل اندازه گیری متغیر پیشبرد فروش
همانطور که در خروجی ها (۴-۷ ) مشخص می باشد بار عاملی سوالات بالاتر از ۶/۰ می باشد و از معناداری بسیار بالایی برخوردار می باشند (شکل ۴-۸). در نتیجه تحلیل عاملی تأییدی برای متغیر پیشبرد فروش نیز تأیید شد.

شکل ۴-۷ تحلیل عاملی متغیر پیشبرد فروش در حالت ضرایب تخمین استاندارد

شکل ۴-۸ تحلیل عاملی متغیر پیشبرد فروش در حالت ضرایب معناداری
۴-۵ مدل اندازه گیری متغیر روابط عمومی
همان گونه که در خروجی تحلیل عاملی تأییدی متغیر روابط عمومی مشاهده می شود (شکل ۴-۹)تمامی سوالات دارای بار عاملی بیشتر از ۶/۰ می باشند. همچنین بار های عاملی مدل از معناداری بسیار بالایی برخوردار می باشند (شکل ۴-۱۰).

شکل ۴-۹ مدل اندازه گیری متغیر روابط عمومی در حالت ضرایب تخمین استاندارد

شکل ۴-۱۰ مدل اندازه گیری متغیر روابط عمومی در حالت ضرایب معناداری
۴-۶ مدل اندازه گیری متغیر وفاداری به برند
همانطور که در خروجی ها (۴-۱۱ ) مشخص می باشد بار عاملی تمامی سوالات بالاتر از ۶/۰ می باشد و از معناداری بسیار بالایی برخوردار می باشند (شکل ۴-۱۲). در نتیجه تحلیل عاملی تأییدی برای متغیر وفاداری به برند نیز تأیید شد.

شکل ۴-۱۱ تحلیل عاملی متغیر وفاداری به برند در حالت ضرایب تخمین استاندارد

شکل ۴-۱۲ تحلیل عاملی متغیر وفاداری به برند در حالت ضرایب معناداری
۴-۷ مدل اندازه گیری متغیر آگاهی از برند
همانطور که در خروجی ها (۴-۱۳ ) مشخص می باشد بار عاملی تمامی سوالات بالاتر از ۵/۰ می باشد . اما مدل از شاخص برازش مناسبی برخوردار نمی باشد و نسبت کای دو به df بسیار بالا می باشد. در نتیجه در مدل اصلاحاتی انجام می دهیم. همان گونه که مشاهده می شود شاخص های برازش پس از اصلاح بهبود یافته است (شکل ۴-۱۴) و از معناداری بسیار بالایی برخوردار می باشند (شکل ۴-۱۵). در نتیجه تحلیل عاملی تأییدی برای متغیر آگاهی از برند نیز تأیید شد.

شکل ۴-۱۳ تحلیل عاملی متغیر آگاهی از برند در حالت ضرایب تخمین استاندارد قبل از اصلاح

شکل ۴-۱۴ تحلیل عاملی متغیر آگاهی از برند در حالت ضرایب تخمین استاندارد پس از اصلاح

شکل ۴-۱۵ تحلیل عاملی متغیر آگاهی از برند در حالت ضرایب معناداری
۴-۸ مدل اندازه گیری متغیر کیفیت ادراک شده
همانطور که در خروجی ها (شکل ۴-۱۶ ) مشخص می باشد بار عاملی تمامی سوالات بالاتر از ۵/۰ می باشد اما نسبت کای دو به df بالا می باشد. پس از انجام اصلاحات مدل به صورت (شکل ۴-۱۷) درمی­آید و از معناداری بسیار بالایی برخوردار می باشند (شکل ۴-۱۸). در نتیجه تحلیل عاملی تأییدی برای متغیر کیفیت ادراک شده نیز تأیید شد.

شکل ۴-۱۶ تحلیل عاملی متغیر کیفیت ادراک شده در حالت ضرایب تخمین استاندارد قبل از اصلاح

شکل ۴-۱۷ تحلیل عاملی متغیر کیفیت ادراک شده در حالت ضرایب تخمین استاندارد پس از اصلاح

شکل ۴-۱۸ تحلیل عاملی متغیر کیفیت ادراک شده در حالت ضرایب معناداری
۴-۹ مدل اندازه گیری متغیر تداعی برند
همانطور که در خروجی ها (۴-۱۹ ) مشخص می باشد بار عاملی تمامی سوالات بالاتر از ۵/۰ می باشد و از معناداری بسیار بالایی برخوردار می باشند (شکل ۴-۲۰). در نتیجه تحلیل عاملی تأییدی برای متغیر تداعی برند نیز تأیید شد.

شکل ۴-۱۹ تحلیل عاملی متغیر تداعی برند در حالت ضرایب تخمین استاندارد

به منظور تحلیل وضعیت کلی آزمون؛ مقادیر آگاهی آزمون و خطای استاندارد اندازه ­گیری آزمون در سطوح مختلف توانایی و هیستوگرام توزیع توانایی آزمودنی­ها محاسبه و ترسیم شد.
در هر دو آزمون مورد مطالعه، پس از اطمینان از برقراری مفروضه­های اصلی نظریهIRT، برای قضاوت در مورد برازش کلی مدل از شاخصی به نام RMS استفاده شد که مقدار آن نباید بیشتر از دو باشد. همچنین، به منظور بررسی اینکه کدام مدل بهترین برازش را با داده ها دارد، با بکارگیری آزمون خی­دو به طریقه­ی زیر عمل گردید:

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با توجه به اینکه سوالات دو آزمون ادبیات­فارسی و زیست­شناسی بیشتر از نوع تشریحی(کوتاه پاسخ) بوده، لذا عامل حدس به عنوان یک راهبرد در پاسخ­گویی به سوالات نقشی نداشته است. بدین­منظور بعد از اینکه تحلیل سوالات با دو مدل یک پارامتری و دو پارامتری انجام گرفت، در هر یک از این تحلیل­ها مقدار ۲ LOG LIKELIHOOD- به دست آمده در آخرین چرخش را در هر دو مدل یادداشت، سپس آن را در فرمول زیر جایگزین می­ کنند.
خی دو به دست آمده از فرمول بالا با خی دو بحرانی با درجه آزادی برابر با تعداد سوالات مقایسه می­ شود. چنانچه خی دو مشاهده شده بزرگتر یا مساوی خی دو بحرانی باشد، نتیجه گرفته می­ شود؛ مدل دو پارامتری با داده ­ها برازش بهتری دارد. در صورتی که خی دو مشاهده شده کوچکتر از خی دو بحرانی باشد، این مطلب را می­رساند که از نظر آماری بین برازش مدل ها تفاوت معنی داری وجود ندارد و می­توان هر یک از آنها را گزارش کرد. البته بر اساس اصل امساک بهتر است مدل با پارامتر­های کمتر را برگزید.
جهت بررسی میزان توافق دو مدل کلاسیک و IRT در تشخیص سوالات مناسب و نامناسب، از پارامتر تشخیص استفاده شد. بر این اساس سوالاتی که قدرت تشخیص کمتر از ۲/۰ در کلاسیک (بر اساس داده ­های خام) و کمتر از ۵/۰ در IRT( بر اساس مدل دو پارامتری) داشته اند به عنوان سوالات نامناسب تعیین شدند.
به منظور بررسی وضعیت قبولی آزمودنی­ها و مقایسه عملکرد آن­ها، توزیع فراوانی (فراوانی و درصد) وضعیت قبولی آزمودنی­ها، شاخص­ های توصیفی (کمینه نمره، بیشینه نمره، میانگین، واریانس و انحراف معیار) توزیع نمرات آزمودنی­ها، شاخص­ های توصیفی (کجی و کشیدگی) شکل توزیع نمرات به تفکیک درس و جنسیت ارائه گردید. همچنین، منحنی توزیع نمرات هر یک از دروس نشان داده شد. جهت آزمون نرمال بودن توزیع نمرات، در کنار شاخص­ های کجی و کشیدگی، آزمون کولموگروف – اسمیرنوف نیز به تفکیک درس و جنسیت انجام گرفت. از آزمون t مستقل جهت مقایسه عملکرد آزمودنی­های پسر و دختر استفاده گردید.
.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
در این فصل از تحقیق؛ به منظور پاسخگویی به سوالات، داده های بدست آمده از ۶۰۰ برگه امتحان نهایی سال سوم متوسطه در دو درس ادبیات فارسی و زیست شناسی مورد تحلیل قرار گرفت. لازم به یادآوری است که آزمون ادبیات فارسی و زیست شناسی خرداد ماه ۹۰، به ترتیب حاوی ۵۳ و ۳۰ سوال است که با احتساب ریز سوالات، این تعداد به ۶۱ و ۷۸ سوال می رسد.
سوال: روایی امتحانات نهایی دروس ادبیات فارسی و زیست شناسی رشته تجربی سال سوم متوسطه چگونه است؟
برای پاسخگویی به این سوال نیاز است تا به چند سوالی که در ادامه مطرح می گردد، پاسخ داده شود که در این زمینه، اطلاعات متخصصان موضوعی در قالب پرسشنامه های محقق ساخته بکار گرفته شده است. دروس ادبیات فارسی و زیست شناسی با احتساب ریز سوالات، مطابق با ورقه ی امتحانی (سوالات بر اساس ریز بارم مطابق با راهنمای تصحیح در نظر گرفته نشده اند) به ترتیب حاوی ۵۷ و ۶۴ سوال می باشند که برای این بخش از تحلیل، تعداد مذکور در نظر گرفته شده است.
آیا سوالات امتحانات نهایی از لحاظ ساختاری از مطلوبیت کافی برخوردار است؟
توزیع فراوانی و درصد سوالات دارای اشکال ساختاری در دروس ادبیات فارسی و زیست شناسی در هر یک از ویژگی های مورد ارزیابی در جدول زیر ارائه گردیده است.
جدول۴-۱ : توزیع فراوانی و درصد سوالات دارای اشکال ساختاری در دروس ادبیات فارسی و زیست شناسی