در صورت کاهش دمای امولسیون روغن در آب برخی از قطرات به مقدار جزئی کریستالی می گردند، به طوری که تحت تأثیر تنش امولسیون به تدریج به نوع آب در روغن تبدیل خواهد شد. علت اصلی این نوع تغییر فاز، بهم پیوستگی جزئی قطرات است که به تشکیل شبکه کریستال چربی می انجامد و قطرات آب در داخل آن محبوس می ماند. زمانی که دمای امولسیون افزایش می یابد، کریستال چربی ذوب شده و امولسیون شکسته می گردد. این مساله بدین دلیل می تواند باشد که قطرات آب آزاد با پیوستن به دیگر قطرات آب در ساختار امولسیون ته نشین می شوند.
۲-۳- نحوه ی تشکیل امولسیون ها
به طور سنتی امولسیون های روغن در آب (o/w) را با هموژن کردن روغن و فاز آبی با همدیگر درحضور یک یا تعداد بیشتری امولسیفایر تهیه می کنند. طی هموژن کردن، مولکول های امولسیفایر به سطوح قطرات تازه تشکیل شده جذب گردیده وکشش بین سطحی (Interface) را کاهش می دهند. این امر به شکسته شدن بیشتر قطرات کمک می کند، علاوه براین، مولکول های امولسیفایر لایه ای محافظ اطراف قطره ها تشکیل می دهند که با برقراری برهمکنش های دفع کننده از توده ای شدن قطرات جلوگیری می کند. هموژنیزاسیون یا همگن سازی، مهمترین مرحله در تهیه امولسیون می باشد، به طوری که طی این مرحله، دو فاز غیر قابل اختلاط به امولسیونی یکنواخت تبدیل می شود. این فرایند معمولا در طی دو مرحله انجام می گیرد. مرحله اول منجر به تولید امولسیونی با ذرات درشت می گردد که بدان پیش مخلوط نیز می گویند، در حالی که در مرحله دوم با ایجاد فشارهای بالا، پیش مخلوط (Pre-emulsion) به امولسیونی با ذرات بسیار ریزتر و یکنواخت تر تبدیل خواهد شد. در شکل (۲-۱)، نمایی ساده از تولید امولسیون از ترکیب دو فاز روغنی و آبی نشان داده شده است. امروزه از انواع مختلفی از همگن سازها در صنعت استفاده می شود، که از آن جمله می توان به آسیاب کلوئیدی، همگن سازهای تحت فشار، همزن هایی با دور بالا، همگن سازهای غشایی و همگن سازهای فراصوت اشاره کرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

روغن
آب
همگن سازی اولیه
همگن سازی ثانویه
شکل ۲-۳- نمایی شماتیک از تولید امولسیون روغن در آب (۱).
بنابراین، مرحله اول تشکیل امولسیون، تخریب و متلاشی کردن قطرات درشت است، که باید مقادیر کافی از امولسیفایر مناسب، در حد فاصل بین فاز آب و روغن جذب گردد تا از تراکم و یکی شدن قطرات پراکنده شده جلوگیری گردد. اندازه قطرات موجود در امولسیون تشکیل شده به روش کار،‌ مقدار امولسیفایر افزوده شده،‌ نوع امولسیفایر و درجه حرارت امولسیون ارتباط دارد.
۲-۴- سازوکار پایدارسازی امولسیون ها
معمولا به دو طریق می توان فرایند شکسته شدن یک امولسیون را به تعویق انداخت، اول، استفاده از عملیات مکانیکی که در جهت خرد کردن وکنترل ابعاد ذرات پراکنده ودوم، اضافه نمودن افزودنی های شیمیایی پایدار کننده ای مانند امولسیون کننده ها و پلیمر های دارای وزن مولکولی پایین جهت حفظ پراکندگی ذرات و یا افزودن پلیمر های با وزن مولکولی بالا و قابلیت افزایش ویسکوزیته فاز پیوسته (۳۴-۳۶). مهمترین هدف به کارگیری روش دوم، ممانعت از اتصال مجدد و آمیختگی ذرات امولسیون است که عمدتا به دلیل دافعه فضایی و الکترواستاتیک بین ذرات حاصل می شود. مهمترین عامل تعیین کننده در این واکنش های بین ذره ای، سطوح ذرات هستند که غالبا توسط امولسیون کننده ها، ترکیبات فعال سطحی طبیعی مانند پروتئین ها، منو و دی گلیسرید ها، اسید های چرب و یا فسفولیپید ها پوشیده شده اند (۶, ۳۵). نیرو هایی که عموما در این واکنش ها مشاهده می شوند، نیرو های الکترواستاتیک، نیرو های واندروالس، هیدراسیون، آب گریزی و دافعه های فضایی هستند. از آنجا که ویژگی های امولسیون ها از جمله ثبات و پایداری سینتیکی آنها تحت تاثیر همین نیروها می باشند (شکل ۲-۴). افزودن امولسیفایر و یا ترکیبات فعال سطحی میزان ∆G^* را افزایش می دهد (شکل ۲-۴) بنابراین سیستم در حالت پایدار سینتیکی قرار می گیرد (متا استیبل) در حالی که این سیستم از لحاظ ترمودینامیکی ناپایدار است (۲۷). لذا به نظر می رسد درک صحیح وکامل واکنش های امولسیون کننده ها در سطح ذرات، کلید افزایش پایداری امولسیون و راهی برای طراحی و ایجاد سیستم هایی نوین غذایی است (۶, ۲۷, ۳۷). تمایل به استفاده از امولسیفایر ها و ترکیبات فعال سطحی، سورفاکتانت های سنتزی دارای وزن مولکولی پایین و حتی فسفولیپید ها (به عنوان ترکیباتی طبیعی که با جذب برسطح قطرات روغن و نیز کاهش کشش بین سطحی موجب افزایش پایداری می شوند) بسیار زیاد شده است. اما امروزه به دلیل افزایش سطح آگاهی مصرف کنندگان، استفاده از بیو پلیمر های طبیعی (پروتئین و پلی ساکارید ها) در پایدار سازی امولسیون ها بخش عمده ای از مطالعات را به خود اختصاص داده است (۱۴, ۲۹, ۳۸-۴۲). از جمله پروتئین هایی که دارای خاصیت امولسیفایری هستند پروتئین سویا، پروتئین های محلول شیر وکازئین ها را می توان نام برد (۳۵). چهار نوع سازوکار عمده در ایجاد پایداری و ثبات امولسیون ها شناخته شده است: ۱)پایداری الکتروستاتیکی ۲)پایداری توسط ماکرومولکول ها ۳)پایداری به وسیله ذرات جامد ۴)پایداری از طریق افزایش ویسکوزیته (۳۷).

شکل ۲-۴- تفاوت بین پایداری سینتیکی و ترمودینامیکی (۲۷).
۲-۵- پایدارسازی امولسیون ها با بهره گرفتن از بیوپلیمرهای طبیعی
بیوپلیمرهایی مانند پروتئین ها و پلی ساکارید ها مثال های خوبی از امولسیفایرها و پایدار کننده های طبیعی هستند که امروزه در صنعت غذا و داروسازی کاربرد های فراوانی دارند (۳۷, ۴۳-۴۴). این دو پلی مر نقش مهمی در پایداری، ساختار، ویژگی های ویسکوالاستیک، بافت و احساس دهانی دارا می باشد. بسیاری از پروتئین ها به دلیل توانایی در قرارگیری بر میان سطح آب و روغن و کاهش کشش بین سطحی به عنوان امولسیفایر جهت پایدارسازی امولسیون ها عمل می کنند (۴۵-۴۷). بسیاری از پلی ساکارید ها با تشکیل شبکه سه بعدی در فاز پیوسته و ایجاد ساختار ژل مانند باعث پایدارسازی امولسیون ها می شوند. فقط تعداد اندکی از پلی ساکارید ها دارای فعالیت سطحی و توانایی قرار گیری بر میان سطح را دارا هستند (۱۶, ۲۱, ۳۷, ۴۸-۵۰). هم چنین امروزه ترکیب پروتئین با پلی ساکارید تحت شرایط معین (غلظت، نسبت پروتئین به پلی ساکارید، قدرت یونی، دما و pH) یک روش بسیار مناسب جهت بهبود پایداری امولسیون ها می باشد (۳۰, ۴۰, ۴۲, ۵۱-۵۶). هنگامی که محلول های پروتئین و پلی ساکارید ها با هم مخلوط می شوند یکی از ۴ حالات زیر اتفاق می افتد:
۱)کمپلکس محلول (Co-solubility): به حالتی که مخلوط دو بیوپلیمر در یک فاز هستند و یک محلول پایدار و همگن ایجاد کردند و با هم واکنش نمی دهند و بصورت کمپلکس های محلول می باشند.
۲)ناسازگاری ترمودینامیکی (Thermodynamic incompability): به حالتی که دو درشت مولکول با هم واکنش ندهند و در دو فاز متفاوت قرار بگیرند. در واقع یکی از دو فاز غنی از پروتئین و دیگری غنی از پلی ساکارید باشد.
۳)Depletion flocculation: این پدیده اغلب در یک پراکنش کلوئیدی در حضور دو بیوپلیمر غیر جاذب رخ می دهد (حضور پلی ساکاریدهای غیر جاذب در امولسیون ها). فشار اسمزی بالا که اطراف ذرات کلوئیدی را احاطه کرده باعث ایجاد نیروی جاذبه بین ذرات می شود و در واقع منجر به لخته شدن (Flocculation) ذرات می شود. نیروی جاذبه به اندازه ذرات، ساختار و غلظت مولکول هایی پلیمر و ذرات کلوئیدی بستگی دارد.
۴)توده ای شدن توام (Complex coacervation): این پدیده در اثر ایجاد کمپلکس های الکترواستاتیک بین مولکول پروتئین و پلی ساکارید معمولا با بار مخالف ایجاد می شود و منجر به ایجاد یک سامانه دوفازی می شود یک فاز دارای هر دو پلیمر و فاز دیگر حاوی حلال است که اکثرا آب می باشد (۵۷-۵۹).
هیدروکلوئید ها بیوپلیمرهای آبدوست با وزن مولکولی بالا هستند که در صنایع غذایی جهت کنترل و بهبود بافت، طعم و افزایش پایداری به کار می روند. آن ها دسته ای از پلی ساکارید ها و پروتئین ها هستند که در صنعت استفاده وسیعی دارند (۱۵, ۵۰, ۶۰-۶۳). معمولا هیدروکلوئید ها با کنترل رفتار آب در گسترده وسیعی از مواد غذایی بهبود بافت، خواص مربوط به جاری شدن، کنترل آزاد سازی طعم، چسبندگی، غلیظ کنندگی، ژل سازی محلول های آبی، پایداری کف ها، امولسیون ها و دیسپرسیون ها، ممانعت از تشکیل کریستال یخ و شکر و بهبود احساس دهانی را امکان پذیر می سازد (۷, ۴۸, ۶۴). منشا هیدروکلوئیدهای مهم تجاری اغلب گیاهی، دریایی، میکروبی و یا حیوانی می باشد که در جدول زیر نشان داده شده است. به طور کلی صمغ ها از نظر نحوه ی عملکرد به دو دسته صمغ های جاذب و غیر جاذب تقسیم می شوند (۷, ۴۹). منظور از صمغ های جاذب چند قندی هایی هستند که در سطح پروتئین ها قار گرفته و ضمن واکنش با ترکیبات سطحی کازئین ها به صورت فضایی به آن ها متصل می شوند (مانند کاراگینان) در حالی صمغ های غیر جاذب به چند قندی هایی گفته می شوند که با پروتئین ها هیچ واکنشی نداشته (مانند گوار) و بیشتر از طریق افزایش پایداری می شوند (۱۴, ۳۵, ۶۵). معمولا پایدار سازی و ناپایداری با بیو پلیمر ها به عوامل مختلفی مانند ماهیت پلیمر، غلظت بیو پلیمر، pH و قدرت یونی بستگی دارد (۱, ۵۵, ۶۶-۶۷).
با توجه به خواص مفید وسلامت زایی ترکیبات زیست فعال بر سلامت مصرف کنندگان، در سال های اخیر تمایل به غنی سازی مواد غذایی با این ترکیبات افزایش یافته است. همانطور که می دانیم امکان کاربرد مستقیم ترکیبات بیواکتیو لیوفیل و هیدروفوب، در نوشیدنی های اسیدی با بنیان آبی وجود ندارد (۶۸-۶۹). از جمله روش های مورد استفاده در جهت غنی سازی ترکیبات بیواکتیو، میکروانکپسولاسیون می باشد و هم چنین از جمله روش های مورد استفاده در مورد میکروانکپسولاسیون ترکیبات بیواکتیو محلول در چربی، ساخت امولسیون های روغن در آب پایدار می باشد (۵). بنابراین، این مطالعه می تواند بستری را برای فهم بهتر مکانسیم غنی سازی بسیاری از ترکیبات زیست فعال از جمله ویتامین ها، آنتی اکسیدان ها، ترکیبات ضد میکروبی، نگه دارنده ها و نیز عوامل تشکیل دهنده عطر و طعم در نوشیدنی های اسیدی با بنیان آبی فراهم کند.
۲-۵-۱- امولسیون های پایدار شده با پلی ساکاریدها
از جمله پلی ساکاریدهایی که به طور گسترده در پایدارسازی امولسیون ها مورد بررسی قرار می گیرند : صمغ عربی (Acacia Senegal)، نشاسته و سلولزهای اصلاح شده، انواع پکتین و گالاکتومانان ها می باشند (۱۵-۱۶, ۶۲). معمولا پلی ساکاریدها با اصلاح رئولوژی فاز پیوسته از جدایش فازی جلوگیری می کنند. از لحاظ تئوری اگر میزان تنش حد ایجاد شده توسط افزودن پلی ساکاریدها تقریبا برابر۰۱/۰پاسکال باشد با غلبه بر نیروی ارشمیدس از دو فاز شدن امولسیونی با اندازه ذرات حدود ۱۰میکرون جلوگیری می کند (۶). معمولا تعداد کمی از پلی ساکاریدها دارای فعالیت سطحی هستند که علت این فعال بودن سطحی به ساختار مولکولی آن ها بر می گردد: ۱)اتصال گروه های غیر یونی به ساختار هیدروفیل پلی ساکارید (سلولز و نشاسته اصلاح شده با گروه های هیدروفوب) ۲)اتصال گروه های پروتئینی با پیوند کووالانسی یا فیزیکی به ساختار پلی ساکاریدها (پکتین) (۲۸, ۶۱). در این رابطه Leroux و همکاران در سال ۲۰۰۲ به بررسی ویژگی های امولسیون های پایدار شده با پکتین پرداختند. نتایج نشان داد که پکتین نیز همانند صمغ عربی توانایی پایدارسازی امولسیون ها را به تنهایی دارد البته در میان انواع منابع پکتین (سیب، مرکبات و چغندر)، پکتین حاصل شده از چغندر بهترین خاصیت پایدار کنندگی را داشت. علت خواص پایدارکنندگی پکتین حضور گروه های عاملی همچون استیل و پروتئین و تفاوت های ساختاری در انواع پکتین می باشد (۶۲). در پژوهشی که در سال ۲۰۰۱ در جهت تاثیر افزودن صمغ پکتین دپلیمریزه بر پایدارسازی امولسیون های روغن در آب نتایج ذیل حاصل شد پکتین دپلیمریزه حاصل از مرکبات با درجه استریفیکاسیون ۷۰% و وزن مولکولی متوسط(۷۰ کیلوگرم/مول) در غلظت کم (۴% وزنی) توانایی پایدارسازی امولسیون های روغن درآب (۲۰ % حجمی) در pH های پایین را در طولانی مدت دار است. نتایج حاکی از آن است که پروتئین موجود در ساختار هیدروکلوئید توانایی قرارگیری بر میان سطح روغن را دارد هم چنین افزایش pH تا ۷ و افزایش یا کاهش وزن مولکولی و هم چنین افزودن یون های کلسیم پایداری امولسیون ها را کاهش می دهد (۷۰). Klinkesorn و همکاران در سال ۲۰۰۴ به تاثیر افزودن مالتودکسترین (۰-۳۵% وزنی) و میزان درجه دکستروز اکی والان (۳۶-۱۰
بر پایداری و رئولوژی امولسیون های ۵ % روغن ذرت در آب پایدار شده با Tween 80 پرداختند. در این تحقیق جهت دستیابی به سازوکار پایدارسازی اندیس خامه ای شدن، اندازه گیری اندازه ذرات، پتانسیل زتا و گرانروی ظاهری انجام شد. نتایج نشان داد با افزایش غلظت مالتودکسترین تا یک حد بحرانی میزان خامه ای شدن بدلیل Depletion flocculation افزایش یافت هم چنین امولسیون های حاوی مقادیر بالاتر از مالتودکسترین دارای بافت بسیار ویسکوز و دارای رفتار شل شونده با برش بودند (۷۱). Huang و همکاران در سال ۲۰۰۱ خواص امولسیون کنندگی چهارده هیدروکلوئید مختلف (پکتین، ژلان، پروپیلن گلیکول آلژینات، کاراگینان، متیل سلولز، صمغ عربی، زانتان، Fenugreek وغیره) را از طریق تکنیک های متفاوت از جمله اندازه گیری کشش سطحی و بین سطحی، گرانروی ظاهری، اندازه ذرات، اندیس پایداری با روش سانتریفوژ و ریز ساختار مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد صمغ Fenugreek نسبت به دیگر صمغ ها کارآیی بیشتری در کاهش دادن کشش بین سطحی و اندازه ذرات داشت و با افزایش گرانروی فاز پیوسته و جذب صمغ بر روی میان سطح آب و روغن پایدارترین امولسیون های روغن در آب را در غلظت کم (۵/۰ % وزنی) طی ۹۰ روز نگهداری ایجاد کرد (۲۸).
Desplanques و همکاران در سال ۲۰۱۱ به تاثیر ساختار شیمیایی زانتان و صمغ عربی بر خواص امولسیون کنندگی و پایداری امولسیون های روغن در آب پرداختند. جهت بررسی سازوکار پایدارسازی امولسیون ها، اندازه ذرات و خصوصیات رئولوژیک امولسیون ها در طول زمان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد استفاده همزمان از زانتان و صمغ عربی دارای تاثیر سینرژیستی بر پایداری امولسیون ها می باشد. هر چه محتوی آرابینوگالاکتان-پروتئین صمغ عربی بیشتر باشد اثرات امولسیون کنندگی این صمغ افزایش می یابد زیرا این بخش از صمغ عربی توانایی جذب بر روی قطرات روغن و کاهش کشش بین سطحی را دارد. گرانروی زانتان نیز تحت تاثیر محتوی استات و پیروات آن قرار می گیرد. با افزایش محتوی پیروات و کاهش مقدار استات گرانروی زانتان کاهش می یابد بنابراین زانتان معمولا با افزایش گرانروی و اثر سفت گنندگی و صمغ عربی با نقش امولسیفایری و فعالیت سطحی باعث پایدارسازی امولسیون ها شده اند هم چنین در این مطالعه ثابت شد که لزوما هر چه ویسکوزیته فاز پیوسته بیشتر باشد امولسیون پایدارتر ایجاد نمی شود و عامل افزایش در ویسکوزیته تنها عامل پایدار شدن امولسیون ها نمی باشد (۷۲).
Farzi و همکاران در سال ۲۰۱۳ به مطالعه ی مقایسه ای سه گونه صمغ کتیرا (Astragalus gossypinus A.compactus and A. rahensis)) پرداختند. نتایج حاکی از آن بود که Astragalus gossypinus با غلظت ۵/۰% وزنی قادر به تولید امولسیون هایی با حداکثر پایداری طی ۱۲۰ روز و با گرانروی ظاهری و اندازه ذرات کمتر نسبت به بقیه گونه ها بود. علت این حداکثر پایداری ساختار شیمیایی صمغ و نسبت جزء محلول به نا محلول پیش بینی شد (۲۱).
۲-۵-۲- امولسیون های پایدار شده با پروتئین ها
بسیاری از پروتئین ها توانایی جذب بر میان سطح و سهولت تشکیل قطره با کاهش کشش بین سطحی را دارا می باشند (۴۶). در هر صورت در غلظت برابر سورفاکتانت های کوچک مولکول سنتزی با پروتئین ها، سورفاکتانت های کوچک مولکول سنتزی در کاهش کشش بین سطحی موثرتر می باشند. در حالی که پروتئین ها امولسیون های پایدارتری را از لحاظ ترمودینامیکی و سینتیکی تولید می کنند. قرارگیری پروتئین ها بر میان سطح طی سه مرحله انجام می شود : انتشار مولکول از فضای فاز پیوسته به میان سطح، جذب بر میان سطح، باز آرایی ساختار پروتئین ها در میان سطح. پروتئین ها به دلیل کاهش واکنش های نامطلوب با محیط دچار تغییر پیکربندی می شوند. مقادیر باقی مانده پروتئین ها در محیط نیز با ایجاد دافعه الکترواستاتیک مانع بهم پیوستگی و لخته شدن می شوند (۲۷, ۴۷).
معمولا ۳-۱ % وزنی از پروتئین ها برای پایدارسازی امولسیون ها بکار می رود. در این محدوده ی غلظت جذب پروتئین ها یک عامل محدودکننده برای پایدارسازی امولسیون ها نمی باشد. در برخی موارد کارایی پروتئین ها از طریق بعضی اصلاحات مانند تغییرات فیزیکی، آنزیمی و ژنتیکی افزایش می یابد و این اصلاحات میزان در معرض قرار گرفتن گروه های هیدروفوب و هیدروفیل را افزایش می دهد. بنابراین در بسیاری از مطالعات از ترکیب دو یا چند بیوپلیمر جهت پایدارسازی امولسیون ها استفاده می شود. معمولا پروتئین ها به عنوان امولسیفایر و فعال کننده ی سطح و پلی ساکاریدها به عنوان عامل سفت کننده و بهبود دهنده بافت و رئولوژی فاز پیوسته کاربرد دارند (۶۰).
Dickinson و همکاران در سال ۱۹۹۹، به بررسی رفتار رئولوژیکی و میزان دو فاز شدن (Creaming index) در امولسیون های روغن (تترادکان) در آب حاوی سدیم کازئینات (امولسیفایر) و سدیم دوسیل سولفات (سورفاکتانت یونی) پرداختند. حضور سدیم کازئینات و سدیم دوسیل سولفات در امولسیون، دو فاز شدن را کاهش می دهد . در حالی که مقادیر اضافی سدیم دوسیل سولفات منجر Depletion flocculation و در نهایت دو فاز شدن می شود. افزودن سدیم کازئینات به این سیستم Depletion flocculation را کاهش می دهد. آنها هم چنین به این نتیجه رسیدند که افزودن سدیم کلرید به امولسیون باعث رفتار غیر نیوتنی سیستم شده و در نهایت دو فاز شدن را افزایش می دهد. افزودن کازئینات تا ۳-۲% وزنی به این سیستم امولسیونی باعث کاهش رفتار سودوپلاستیک شده و دو فاز شدن را کاهش می دهد . در این مطالعه هم چنین مشخص شد نمونه های امولسیونی دارای رفتار شل شونده به برش سریعتر از نمونه های دارای رفتار نیوتنی دو فاز می شوند.
Hemar و همکاران در سال ۲۰۰۱ در این مطالعه به بررسی تاثیر غلظت های متفاوت صمغ زانتان بر تغییرات اندازه ذرات، سطح پوشش دهی و اندیس Creaming امولسیون های حاوی ۱ و۳ % وزنی/وزنی سدیم کازئینات و ۳۰ % روغن سویا پرداختند که غلظت های کمتر از ۲/۰% باعث فلوکلوله شدن قطرات روغن و کاهش پایداری و در نهایت جدایش فازی شد. در غلظت های بالاتر صمغ زانتان اندیس Creaming بهبود یافت که به علت ایجاد شبکه Gel-like زانتان بوده است. در غلظت ۳ % سدیم کازئینات و در غیاب زانتان فلوکوله شدن روغن و افزایش اندیس Creaming رخ داد که علت این ناپایداری، مجتمع شدن سدیم کازئینات جذب نشده و در نهایت Depletion flocculation می باشد. در حضور صمغ زانتان پایداری به Creaming افزایش یافت که به دلیل افزایش فاز پیوسته و در پی آن کاهش نرخ Diffusion و کاهش حرکات براونی می باشد (۵۲).
Surhو همکاران در سال ۲۰۰۵ به مطالعه اثر نوع پکتین و (۷-۳) pH بر روی خصوصیات و پایداری امولسیون های o/w پایدار شده با سدیم کازیئنات پرداختند. این امولسیون در سیستم مدل و از طریق هموژن کردن ۱۰%وزنی روغن ذرت در ۹۰% فاز آبی حاوی سدیم کازیئنات و در ۷ pH تهیه گردید و سپس دیسپرسیون های تهیه شده از دو نوع پکتین (High and Low methoxyl) به آن افزوده شد. در غیاب پکتین و در ۳pH5- سدیم کازیئنات قادر به مقاوم نمودن امولسیون ها به دو نوع ناپایداری انبوهش و الحاق نبود که علت آن بار نسبی کم سطح قطره می باشد. در ۵ pH و در حضور پکتین و به واسطه ی وجود نیروهای الکترواستاتیک بین پکتین و سدیم کازئینات پایداری امولسیون ها بهبود می یابد. حداکثر پایداری این سیستم در pH نزدیک به pH ایزوالکتریک سدیم کازیئنات بدست آمد زیرا در pH های کمی بالاتر از نقطه ی ایزوالکتریک سدیم کازیئنات، پکتین با بار الکتریکی منفی جذب لایه سدیم کازیئنات روی سطح قطرات شده و به دلیل افزایش دافعه فضایی و الکترو استاتیک بین قطرات، پایداری قطرات به مجتمع شدن بهبود یافته و نرخ Creaming کاهش می یابد (۱۴).
Samavatiو همکاران در سال ۲۰۱۱ به مطالعه تاثیر غلظت های مختلف صمغ کتیرا گونه گوسیپینوس (۵/۰-۱) %، غلظت های متفاوت WPI (2-4) % وحجم فراکسیون اولئیک اسید بر روی خواص فیزیکوشیمیایی (توزیع اندازه ذرات، اندیس Creaming، خصوصیات رئولوژیکی) امولسیون های روغن در آب پایدار شده با WPI پرداختند و به این نتایج دست یافتند که با افزایش حجم فراکسیون روغنی، افزایش غلظت صمغ کتیرا و افزایش غلظت پروتئین های محلول پایداری این سیستم افزایش می یابد. مطالعات رئولوژیکی نشان داد که هر دو مدول افت و ذخیره با افزایش غلظت روغن و صمغ کتیرا افرایش می یابد و همچنین رفتار ویسکواالاستیک این سیستم به وسیله ی غلظت صمغ کتیرا کنترل می شود (۵۴). Wu و همکاران در سال ۲۰۰۹ به تاثیر چهار گالاکتومانان بر پایداری و خواص رئولوژیک امولسیون روغن در آب پرداختند. نتایج نشان داد علاوه بر وزن مولکولی، نسبت مانوز/گالاکتوز در اسلکت ساختاری گالاکتومانان ها نقش عمده ای بر پایداری و خواص رئولوژیک امولسیون ها دارد. از لحاظ پایداری (Emulsion stability) گوار پایدارترین امولسیون را تولید می کند از لحاظ (Emulsion capacity)، Fenugreek پایدارترین امولسیون ها را تولید می کند (۷۳).
جدول ۲-۱- مطالعات مربوط به تاثیر افزودن پلی ساکارید ها در پایدارسازی امولسیون های روغن در آب

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد میبد
دانشکده علوم انسانی گروه فقه و حقوق اسلامی
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد(M.A)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

گرایش: فقه و مبانی حقوق
عنوان:
سه طلاق کردن در یک مجلس از دیدگاه فریقین
استاد راهنما
دکتر عباس کلانتری خلیل آباد
نگارش
مهدی کمالی
پاییز ۱۳۹۳
چکیده
یکی از موضوعات مهم در بحث طلاق در اسلام، طلاق سوم است. پژوهش پیش رو به دنبال بررسی نظرات فقهای دو فرقه بزرگ اسلام یعنی اهل تشیع و اهل تسنن در این زمینه است. به همین منظور ضمن تبیین مفهوم طلاق و دیدگاه اسلام در این خصوص اقسام و ارکان آن به طلاق سوم پرداخته شده است. تحقیق و پژوهش نگارنده حاکی است که در دیدگاه فقهای اهل تشیع موضوع طلاق سوم تابع قواعد خاصی است که براساس آن موضوع سه طلاق در یک مجلس اساساً یک طلاق محسوب میشود و در طلاق سوم جهت رجوع مجدد به محلل نیاز پیدا میکند. ولی از نظر عموم فقهای اهل تسنن سه طلاق در یک مجلس امری پذیرفته شده و سه طلاق تلقی میگردد و هیچگاه امکان رجوع ندارد. نگارنده در ادامه دلایل هریک از دیدگاه غالب فقهای اهل تشیع و اهل تسنن در این زمینه که بر آیات قرآن، سنت و اجماع استوار است را تبیین کرده است.
کلمات کلیدی : طلاق سوم، محلل، اهل تشیع، اهل تسنن.
مقدمه
در اسلام به همان اندازه که از ازدواج تمجید و بدان سفارش شده است، از طلاق نکوهش و نهی شده است؛ پیامبر اسلام (ص) طلاق را به مثابه امری نکوهیده میداند که پایه های یک خانه را ویران میکند. بر همین اساس بدین سبب در اسلام تدبیری اندیشیده و تمهیداتی پیشبینی شده تا این «بدترین حلال» به وقوع نپیوندد اما این کاملاً بسته و غیرقابل اجرا نیست. اسلام با علم به ناگزیر بودن طلاق در بعضی مواقع سعی کرده است آن را قاعده مند کرده و در چهارچوب قانون به نظم درآورد. لذا در این موضوع دارای دیدگاه و نظر است. یکی از موضوعات مورد بحث سه طلاق در یک جلسه است. دیدگاه اسلام در این زمینه منسجم و یکپارچه نیست.
همین امر موضوع پژوهش حاضر را تشکیل میدهد. به عبارتی نگارنده به دنبال پاسخ به این سوال است که دیدگاه غالب فقهای اهل تشیع و اهل تسنن در این زمینه چگونه است؟ در راستای بررسی این موضوع تحقیق از شش فصل تشکیل شده است. فصل اول کلیات پژوهش را در بر میگیرد. در این فصل، بیان مسئله، سوالات اصلی و فرعی، فرضیه، ضرورت و اهمیت تحقیق و اهداف پژوهش آمده است. فصل دوم پیشینه تحقیق طرح شده و در فصل سوم روش شناسی تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. فصل چهارم نیز به مفهوم شناسی طلاق، دیدگاه اسلام درباره طلاق، ارکان و اقسام طلاق اختصاص یافته است. در فصل پنجم به تفصیل دیدگاه فقهای اهل تشیع و اهل تسنن درباره سه طلاق در یک مجلس بررسی شده است. همچنین تلاش شده تا مبانی اختلاف نظرات دو فرقه بزرگ اسلام یعنی اهل تشیع و اهل تسنن در این زمینه مورد بحث قرار گیرد. در نهایت در فصل ششم تحت عنوان نتیجهگیری و پیشنهادات، جمع بندی از بحث و راهبردهای احتمالی در این خصوص بحث شده است.
فهرست
عنوان صفحه
چکیده ۲
مقدمه ۳
فصل اول(بیان مسئله)
۱-۱ بیان مسئله ۱۰
۱-۲ سؤالات تحقیق ۱۰
۱-۳ اهداف مشخص تحقیق ۱۱
فصل دوم)پیشینه تحقیق(
۲-۱ مرور ادبیات و سوابق ۱۳
۲-۲ جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق ۱۴
فصل سوم(روش شناسی تحقیق)
۳-۱ روش تحقیق ۱۶
۳-۲ روش شناسی تحقیق ۱۶
۳-۳ شرح کامل روش تحقیق ۱۶
فصل چهارم)کلیات(
۴-۱ بخش اول: طلاق ۱۸
۴-۱-۱ مفهوم شناسی طلاق ۱۸
۴-۲-۱ معنای لغوی طلاق ۱۹
۴-۳-۱- فلسفه طلاق ۱۹
۴-۴-۱ طلاق‌دهنده و شرایط آن ۲۰
۴-۵-۱ شرایط طلاق گیرنده ۲۱
۴-۶-۱- صیغه طلاق ۲۳
۴-۷-۱ شاهد در طلاق ۲۶
۴-۸-۱- کیفیّت شهادت ‌ ۲۷
۴-۹-۱ صفات شاهدان طلاق ‌ ۲۷
۴-۱۰-۱- شهادت گرفتن برای طلاق ۲۸
۴-۲- بخش دوم: انواع طلاق ۲۹
۴-۲-۱ طلاق رجعی ۲۹
۴-۲-۲- طلاق بائن ۳۰
۴-۲-۳ طلاق خلع ۳۱
۴-۲-۴- طلاق مبارات ۳۲
۴-۲-۵ طلاق در مذاهب اهل تسنن ۳۲
۴-۲-۵-۱ مذهب حنفی ۳۲

•  -ر.ک: نیچه، فراسوی نیک و بد/۱۲۶ ↑

•  -نیچه، فراسوی نیک و بد/۱۰۸ ↑

•  -نیچه، فراسوی نیک و بد/۱۰۶ ↑

•  -نیچه، فراسوی نیک و بد/۱۰۷ ↑

•  - نیچه، فراسوی نیک و بد /۱۲۸-۱۲۹ ↑

•  - نیچه، فراسوی نیک و بد /۱۲۵ ↑

•  - نیچه، فراسوی نیک و بد /۱۲۸-۱۲۹ ↑

•  - نیچه، فراسوی نیک و بد /۱۲۹ ↑

•  -ر.ک:نیچه، فراسوی نیک و بد/۱۵۲-۱۵۳ ↑

•  - نیچه، فراسوی نیک و بد/۱۱۷ ↑

•  - نیچه، فراسوی نیک و بد /۱۲۵ ↑

•  - نیچه، فراسوی نیک و بد /۱۲۸ ↑

•  - نیچه، فراسوی نیک و بد /۲۰۰ ↑

•  - نیچه، فراسوی نیک و بد /۲۳۹ ↑

• • •  - مطیع ناهید، جامعه پذیری جنسی مانعی برای توسعه/ ۲۸ ↑

  ( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

•  - لازم به ذکر است بسیاری از مشکلات زنان که ریشه فرهنگی دارد در تمام نقاط دنیا با مردان مشترک است و فقط میزان و سهم زنان در این باره بیشتر است. مانند فقر، بی سوادی، جنگ، مهاجرت، آوارگی، خشونت . . . ↑

•  - شاید بتوان به صراحت بیان نمود که این دیدگاه امروزه نیز در سراسر دنیا با وجود پیشرفت علمی وفرهنگی دیده می شود. ↑

•  - فرنچ مارلین، جنگ علیه زنان/ ۱۶۹ ↑

•  - ر.ک: فرنچ مارلین، جنگ علیه زنان/۱۸۷-۱۹۶(با دخل و تصرف) ↑

•  - فرنچ مارلین، جنگ علیه زنان/۳۰۷ ↑

•  - فرنچ مارلین، جنگ علیه زنان/-۲۷۱۲۶۵ ↑

•  -دوران نوسنگی آخرین دوره از«عصر سنگ» یا «عصر حجر»است. این دوره از مرحله جمع آوری و شکار به مرحله کشت و اهلی کردن دام انتقال یافت. از آن جا که نوشتن، آغاز تاریخ است، عصر سنگ قبل از آن جای دارد. ↑

•  - دورانت ویل، تاریخ تمدن، عوامل سیاسی تمدن/۱/۴۱-۳۹(با اندکی دخل و تصرف) ↑

•  - ر.ک: دورانت ویل، تاریخ تمدن، عوامل سیاسی تمدن/۱/ ۴۱-۴۰ ↑

•  - دورانت ویل، تاریخ تمدن، مشرق زمین گاهواره تمدن/۱/ ۱۵۵-۱۵۶ ↑

•  -دوره پارینه سنگی ابتدایی ترین و طولانی ترین مرحله زندگی انسان است. اولین ابزارها به دست گونه های نخستین انسانی به وسیله سنگ در این دوره ساخته شد. ↑

•  - ر.ک: دورانت ویل، تاریخ تمدن، عوامل سیاسی/۱/۴۴-۴۲(با اندکی دخل و تصرف) ↑

•  - دورانت ویل، تاریخ تمدن، مشرق زمین گاهواره تمدن/۱/۵۶۵ ↑

•  - دورانت ویل، تاریخ تمدن، مشرق زمین گاهواره تمدن /۱/۱۵۷ ↑

•  - انگلس فردریک، الکساندر کولنتای، کلارا زتکین، ئولین رید،زنان در جامعه /۲۱-۲۲ ↑

•  - ر.ک: دورانت ویل، تاریخ تمدن، عوامل سیاسی/۱/ ۴۲-۴۰ ↑

•  -ر.ک: دوبووار، سیمون، جنس دوم/۶۰تا۱۵۶(با دخل و تصرف در جابجایی مطالب) ↑

•  - دورانت ویل، تاریخ تمدن، عصر لویی چهاردهم/۸/۳۳۰؛ دورانت ویل، تاریخ تمدن، عصر لویی چهاردهم/۹/۸۴؛ دورانت ویل، تاریخ تمدن، مشرق زمین گاهواره تمدن/۱/۸۳۷ ↑

•  - ر.ک: دورانت ویل، تاریخ تمدن، عصر ولتر/۹/۳۳۲-۳۳۱؛ دورانت ویل، تاریخ تمدن، عصر ناپلئون/۱۱/۱۷۳ ↑

•  - دورانت ویل، تاریخ تمدن، رنسانس/۵/۶۱۴-۶۱۶ ↑

•  - دورانت ویل، تاریخ تمدن، مشرق زمین گاهواره تمدن/۱/۸۳۷ ↑

•  - دورانت ویل، تاریخ تمدن، رنسانس/۵/۹۰۲؛ نیز همان/۹۰۸؛ نیزعصر لویی چهاردهم/۸/۳۵به خودآرایی زنان دلالت دارد؛ دورانت ویل، تاریخ تمدن، عصر لویی چهاردهم/۸/۳۹ ↑

•  - دورانت ویل، تاریخ تمدن، عصر لویی چهاردهم/۹/۸۴-۸۵ ↑

•  - سرخپوستان بومی آمریکا که از نژاد زردند و کریستف کلمب پنداشته بود اینان هندی هستند از این رو امروزه در بیشتر زبان های اروپایی ایشان را هندی می خوانند. ↑

•  - ر.ک: دورانت ویل، تاریخ تمدن، مشرق زمین گاهواره تمدن/۱/۵۶۵؛ دورانت ویل، تاریخ تمدن، ویل دورانت، عوامل سیاسی/۱/۴۵-۴۴؛ دورانت ویل، تاریخ تمدن،ویل دورانت، عوامل سیاسی/۱/۴۴ ↑

•  - ر.ک: دورانت ویل، تاریخ تمدن، عوامل سیاسی/۱/۴۵-۴۴ ↑

•  - انگلس فردریک، الکساندر کولنتای، کلارا زتکین، ئولین رید، زنان در جامعه /۴۴ ↑

•  - کدیور جمیله، زن /۱۱۲-۱۱۳(با دخل و تصرف) ↑

•  - فرنچ مارلین،جنگ علیه زنان/۵۷(با کمی دخل و تصرف) ↑

•  - ر.ک: انگلس فردریک، الکساندر کولنتای، کلارا زتکین، ئولین رید، زنان در جامعه /۵۳ ↑

چکیده
آب به عنوان یکی ازمهمترین منابع پایه در فرایند توسعه در هر جامعه بشری شناخته میشود. بحران آب از چالشهای مهم زیست محیطی منطقه خاورمیانه میباشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی و تبیین اثرات حاصل از تفاوت نظامهای آبیاری برروی عملکرد و بهره وری اراضی شالیزاری استان گیلان صورت گرفت. این تحقیق از نظر رویکرد غالب جزء تحقیقات کمی میباشد و براساس هدف کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش شالیکاران استان گیلان میباشند. با استفاده ازجدول حداقل حجم نمونه مورد نیاز بارتلت وهمکاران (۲۰۰۱) حجم نمونه ۱۰۶۴ مورد تعیین شدو با توجه به نرخ پایین بازگشت پرسشنامه ها در مطالعات اجتماعی و اقتصادی، ۱۰ درصد به حجم نمونه اضافه گردید در نتیجه ۱۱۷۰ پرسشنامه توزیع گردید که تعداد ۱۱۰۹ پرسشنامه عودت داده شد. با درنظرگرفتن هرروش آبیاری به عنوان یک طبقه (سنتی، مدرن وتلفیقی) از روش نمونه گیری طبقه ای جهت انتخاب نمونه ها استفاده شد. همچنین با در نظرگرفتن عدم توزیع متناسب روش های مورد مطالعه آبیاری در شهرستانهای مورد مطالعه، روش نمونه گیری در دسترس برای انتخاب نمونه در هر گروه و طبقه استفاده شد. ابزار جمع آوری داد ه ها در این تحقیق پرسشنامه ای حاوی تعداد سوالات بسته و باز بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با بهره گرفتن از نظرات متخصصین و کارشناسان تعیین و پایایی این مطالعه نیز با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ ۵ درصد مشخص شد. از آماره های مرکزی و پراکندگی مانند انحراف معیار، میانگین جهت رتبه بندی واولویت بندی گویه های بخش های مختلف تحقیق استفاده شد. در بخش تحلیلی نیز به بررسی روابط آماری معنی دار بین متغیرها و همچنین نوع روابط بین متغیرهای مورد تحقیق پرداخته شده و برای این منظور از روش های آماری پارامتری نظیر تحلیل واریانس یا آزمونF، آزمون دانکن استفاده گردیده است. در این مطالعه از شاخص های بهره وری که احسانی و خالدی (۱۳۸۱)، در مطالعه ی خود در مورد بهره وری آب در کشاورزی انجام داده اند، استفاده شده است. به منظور تعیین شاخص های ناپارامتری بهره وری جزئی نهاده ی آب مصرف شد ه در کشت برنج از شاخص های بهره وریCPD،BPDو NBPDاستفاده شده است. بررسی شاخص های بهره وری آب ارقام مختلف برنج در اراضی شالیزاری تحت پوشش سه نظام آبیاری استان گیلان از طریق محاسبه و تحلیل شاخصهای ناپارامتری بهره وری جزئی نهاده آب مصرف شده در کشت برنج نشان داد که شاخص CPD برای انواع ارقام برنج در سه نظام آبیاری سنتی، تلفیقی و مدرن به ترتیب برابر با ۲۱۵/۰، ۲۰۵/۰ و ۲۱/۰ میباشد. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بااحتمال ۹۵ درصد از نظرآماری بین شاخص مذکور در سه نظام آبیاری فوق وجود داشت و نتیجه آزمون دانکن نیز این تفاوت را بین نظامهای آبیاری تلفیقی وسنتی تأیید نمود. شاخصCPD برای ارقام برنج بومی در سه نظام آبیاری سنتی، تلفیقی و مدرن به ترتیب برابر با ۱۹۹/۰، ۱۹۷/۰ و ۲/۰ به دست آمد و نتایج تحلیل واریانس نشان داد که بین سه نظام آبیاری از نظر شاخص مذکور تفاوت معنی داری از نظر آماری وجود ندارد. شاخصBPD برای ارقام مختلف برنج در سه نظام آبیاری سنتی، تلفیقی و مدرن به ترتیب برابر با ۸۷۳۶، ۸۳۲۰ و ۸۴۹۸ به دست آمد و نتایج تحلیل واریانس شاخصBPD انواع ارقام برنج در سه نظام آبیاری نشان داد که تفاوت معنی داری با احتمال ۹۵ درصد از نظر آماری وجود دارد و نتایج تجزیه دانکن نیز وجود این تفاوت را بین دونظام آبیاری سنتی و تلفیقی تأیید نمود. شاخصNBPD برای ارقام مختلف برنج در سه نظام آبیاری سنتی، تلفیقی و مدرن به ترتیب ۶۷۷۵، ۶۳۸۲ و ۶۵۱۷ ریال به دست آمد و نتایج تحلیل واریانس نیز نشان داد که بین شاخصNBPD انواع ارقام برنج در سه نظام آبیاری تفاوت معنی داری با احتمال ۹۵ درصد از نظر آماری وجود داشت و نتایج آزمون دانکن نیز تفاوت معنی داری بین شاخصNBPD انواع ارقام برنج در آبیاری تلفیقی و سنتی را تأیید نمود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱- مقدمه
افزایش جمعیت، توسعه کشاورزی و لزوم تولید محصولات گوناگون غذایی در دهه­های اخیر منجر به بهره ­برداری سنگین از منابع محدود آبی کشور شده است. هرچند آب سه چهارم سطح کره زمین را پوشانیده ولی حدود سه درصد از آبهای جهان، شیرین و قابل مصرف در بخش کشاورزی می­باشد، بر اساس مطالعات انجام شده توسط سازمان خوار­ و بار کشاورزی جهانی در ۹۳ کشور در حال توسعه، استحضال بی­رویه آب، موجب کاهش منابع آبی و در نتیجه به خطر افتادن امنیت غذایی گردیده و پیش بینی می­ شود در هزاره سوم میلادی چالش اصلی جهان « آب » خواهد بود . بر اساس تحلیل موسسه بین المللی مدیریت آب دو نظریه در مورد تخصیص آب برای کشاورزی وجود دارد:
۱ ـ تامین مواد غذایی جمعیت رو به رشد کره زمین، برداشت آب از منابع سطحی و زیرزمینی با رشد ۱۱ درصد
۲ ـ بهره وری بهینه از منابع آب با افزایش کارائی مصرف در بخش کشاورزی
کشور ما با یک سوم متوسط بارندگی جهان و با ۳۶/۰درصد از کل منابع تجدید شونده ویک درصد جمعیت جهان از این چالش سهم عمده­ای خواهد داشت و در این میان بخش کشاورزی با حدود ۹۰ درصد مصرف آب بزرگترین رسالت را در مصرف بهینه دارد. ضمن آنکه افزایش راندمان فیزیکی بدون توجه به افزایش راندمان اقتصادی که از آن به «بهره­وری آب در تولید اقتصادی » نام برده می­ شود ، نتیجه مطلوب و نهائی را نخواهد داشت (شایان فر، ۱۳۸۲).
برنج همراه با گندم دو غله اساسی تامین کننده اصلی کالری روزانه مردم ایران می­باشد و استان گیلان با داشتن حدود ۳۵ درصد سطح زیر کشت و تقریباً همین مقدار تولید تامین کننده نیاز غذایی حدود ۱۸ میلیون نفر از جمعیت کشور می­باشد. با توجه به نقش مهم آب در تولید برنج ، لزوم بررسی و توجه به بهره­وری آب در شالیزار در راستای تولید پایدار از اهمیت ویژه­ای برخوردار است و بررسی روش­های مدیریت مصرف آب در شالیزارهای گیلان حاکی از آن است که در حال حاضر سه نوع نظام بهره ­برداری از منابع آبی موجود به منظور آبیاری مزارع وجود دارد (سازمان جهاد کشاورزی گیلان،۱۳۸۸).
۱- اراضی خارج از شبکه آبیاری سفیدرود اصطلاحاً اراضی سنتی نامیده می شوند که عمدتاً از رودخانه های حوضه داخلی شبکه آبیاری می گردند و وسعت آنها بالغ بر ۶۲۲۷۷ هکتار می­باشد.
۲-اراضی مدرن به شبکه ای اطلاق می­ شود که حداقل شامل شبکه ۱ و ۲ باشد.
۳- اراضی تلفیقی (نیمه مدرن) به شبکه ای اطلاق می شود که یکی از خصوصیات زیر را دارا باشد:
الف- دارای سد یا بند انحرافی باشد. ب- دارای دهنه آبگیر و یا کانال اصلی انتقال آب باشد
اراضی سنتی نیز به شبکه­ ای اطلاق می شود که فاقد مشخصات اراضی مدرن و تلفیقی باشد.
کنکاش منابع و متون علمی در این زمینه حاکی از محدود بودن منابع تحقیقاتی در داخل کشور می­باشد. در این تحقیق سعی شده جنبه های اقتصادی و اجتماعی مدیریت مصرف آب در شالیزار مورد بررسی قرارگیرد و شاخص های بهره وری آب در سه نظام آبیاری سنتی ، تلفیقی و مدرن مورد ارزیابی قرار گرفته تا موجبات توجه بیشتر برنامه ریزان و تصمیم گیران و ارائه راهکارهای علمی و عملی توسط کارشناسان و متخصصان امر را فراهم سازد.
۱-۲- بیان مسئله
بحران آب از چالش­های مهم زیست­محیطی منطقه خاورمیانه می­باشد. بسیاری از کارشناسان نگران آن هستند که استفاده از منابع آب در ایران بدون در نظر گرفتن محدودیت آن در آینده مشکلات جدی را ایجاد می­نماید. محدودیت منابع آبی کشور و مصرف بی­رویه در آبیاری به ویژه کشت برنج لزوم افزایش بهره­وری مصرف نهاده ارزشمند آب در کشت این محصول را آشکار کرده است (دریجانی و همکاران، ۱۳۹۱). درواقع در بهره­وری آب، نقش هر واحد آب در تولید ناخالص ملی یا تولید ناخالص داخلی مطرح است. چنانچه با این دیدگاه به مصرف آب در ایران بنگریم، کارآیی مصرف آب در بهره­وری آن در ایران بسیار پایین است (علیزاده، ۱۳۸۰).در این شرایط مهم ترین چالش بخش کشاورزی ، افزایش بهره وری آب و تولید بیشتر غذا از آب کمتر است (دهقانی، ۱۳۸۶).
آب وآبیاری در زراعت برنج از مهمترین عوامل تولید این محصول به شمار می­رود. با توجه به قرارگرفتن ایران در منطقه خشک ونیمه خشک جهان و همچنین بروز خشکسالی و کم آبی در سال­های اخیر، مسئله آب را به مهمترین چالش کشاورزی کشور مبدل ساخته است. زراعت برنج به عنوان زراعت آبی و گیاهی که به آب بیشتری نسبت به خیلی از گیاهان نیاز دارد از یک طرف وضرورت حفظ و پایداری تولید برنج ازطرف دیگر، پرداختن به موضوع آب را بیش از پیش مهم جلوه می­نماید (یزدانی،۱۳۸۵).
استان گیلان حدود ۷/۷ درصد از آب تجدید شونده کشور را در اختیار دارد و حجم آب تجدید شونده گیلان حدود ۱۰ میلیارد متر مکعب ونیاز آبی کل اراضی شالیزاری استان حدود ۳ میلیارد متر مکعب برآورد می­گردد. هرچند مجموع آبهای سطحی ورودی از خارج استان حدود ۳۰ درصد مجموع آورد آبی استان را شامل می­گردد اما این میزان به تنهایی در شرایط فعلی نیاز آبی حدود ۷۲ درصد از شالیزارهای گیلان را تامین می نماید (شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری وزهکشی گیلان،۱۳۹۰). و این در حالیست که احداث سدهای متعدد در سرشاخه ­های سد سفیدرود کمیت و کیفیت آب زراعی قسمت اعظم اراضی شالیزاری استان گیلان را تحت تأثیر خود قرار داده و در صورت عدم اتخاذ روش­های مختلف مدیریتی و فنی از جمله ارتقاء مدیریت بهره وری آب در شالیزار، نه تنها اقتصاد گیلان که بر پایه کشاورزی حول زراعت برنج شکل گرفته دچار چالش جدی خواهد شد بلکه یکی از مناطق اصلی تامین کننده محصول راهبردی کشور نیز دچار مخاطره قرار خواهد گرفت. باتوجه به بررسی نتایج تحقیقات، مطالعات وپژوهش­های انجام یافته در خصوص نقش نهاده آب در زراعت برنج گیلان، تاکنون تحقیق جامع وکاملی با رویکرد بررسی وضعیت شاخص­ های بهره وری آب در زراعت برنج صورت نگرفته است. هدف این تحقیق بررسی و ارزیابی اثرات نظامهای مختلف آبیاری در عملکرد و بهره وری آب اراضی شالیزاری گیلان می­باشد.
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
آب به عنوان یکی از مهم­ترین منابع پایه در فرایند توسعه درهر جامعه بشری شناخته می­ شود. سه برابر شدن جمیعت جهان در طی قرن بیستم و افزایش شش برابری مصرف آب موجب محدودیت شدید منابع آب قابل دسترس شده است (شرکت مدیریت منابع آب ایران،۱۳۸۹). سطح زیر کشت برنج در دنیا ۱۶۱ میلیون هکتار و میزان تولید آن بالغ بر۶۷۰ میلیون تن می­باشد. حدود ۹۰ درصد از تولید برنج جهان در آسیا صورت می­گیرد و حدود ۹۵ درصد از برنج تولیدی در دنیا نیزصرف تامین نیاز غذایی کشورهای تولید کننده شده و تنها ۵ درصد از برنج تولیدی جهان سالانه در چرخه تجارت جهانی قرار می گیرد. با توجه به نیاز روزافزون به برنج در کشورهای تولیدکننده ، عرضه برنج در بازارهای دنیا بسیار شکننده می­باشد وکشور ایران از سال ۲۰۰۲ میلادی تاکنون همواره جزء سه تا پنج کشور اول وارد کننده برنج در دنیا بوده است (سازمان خوارو بار جهانی،۲۰۱۱).
با افزایش سریع جمیعت جهان فشاربر منابع آب شیرین افزایش می­یابد. کشت آبی، بزرگترین بخش مصرف کننده آب در دنیا است وبا رقابت فزاینده دیگر بخش­ها مانند صنعت وشرب روبرو است. با جمیعت فزاینده و آب کمتری که برای تولیدات کشاورزی در دسترس است،تضمین امنیت غذایی برای نسل­های آینده مبهم است. در جهان امروز، چالش بزرگ دربخش کشاورزی، تولید غذای بیشتر با آب کمتراست که از طریق افزایش بهره وری آب نباتات زراعی (CWP^[1]) حاصل می گردد (اسدی و همکاران،۱۳۸۸).
با توجه به اینکه حدود ۷۵ درصد سطح زیر کشت برنج و تقریباً همین مقدار تولید ایران در اقلیم خزری و در سه استان گیلان، مازندران و گلستان تولید می گردد و شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مناطق فوق وابستگی زیادی به زراعت برنج دارد، بنابراین اتخاذ هر گونه سیاستی در خصوص برنج نه تنها تاثیر عمیقی بر زندگی مردم این ناحیه گذاشته، بلکه تولید را نیز در سطح ملی تحت شعاع قرار می­دهد.
در همین راستا سالیانه بالغ بر یک میلیون تن محصول در گستره­ای به مساحت ۲۳۸۰۰۰ هکتار توسط ۳۰۰۰۰۰ بهره­بردار در واحدهای بهره ­برداری با میانگین ۷/۰ هکتار با بهره گرفتن از روش آبیاری غرقابی سطحی در قالب سه نظام آبیاری سنتی، تلفیقی و مدرن در گیلان تولید می­گردد و آب به عنوان کلیدی­ترین نهاده نقش اساسی را در تولید محصول برنج ایفاء می­نماید. از مجموع برنجکاری استان ۱۷۱۰۰۰هکتار در محدوده شبکه سفیدرود و۶۷۰۰۰ هکتارآن نیزسنتی آبخور می باشد (شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان،۱۳۹۰). بنابراین بررسی عملکرد و ارزیابی شاخص­ های بهره­وری آب در شالیزار و ارائه راهکارهای حفظ و ارتقاء آن شرایط پایداری در تولید برنج و در نتیجه پویایی اقتصادی مردم گیلان را تضمین می نماید.
تاکنون شاخص­ های مختلفی برای ارزیابی نحوه­ بهره ­برداری از شبکه ­های آبیاری ارائه گردیده است و بر اساس آن­ها شبکه ­های آبیاری از جنبه­ های مختلف مدیریتی و فنی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته­اند، علیرغم گستردگی این تحقیقات در سطح کشور کمتر تحقیق مدونی در مورد میزان تولید محصول به ازای حجم آب مصرفی و یا میزان سود به ازای آب مصرفی در مقیاس بزرگ در زراعت برنج صورت گرفته است و اگر تحقیقی هم صورت گرفته باشد در سطح مزرعه­ای و مقیاس کوچک می­باشد. و اصولاً گزارش مکتوبی از بررسی شاخص­ های ذکر شده در گستره شالیزارهای استان گیلان یافت نشد. لذا نیاز به بررسی شاخص­ های ناپارامتری بهره­وری آب در نظام­های آبیاری شالیزاری گیلان و در سطح برنجزارهای استان گیلان احساس می­شد.
۱-۴- اهداف و سوالات تحقیق
هدف اصلی این تحقیق بررسی و تبیین اثرات حاصل از تفاوت نظام های آبیاری بر عملکرد و بهره­وری اراضی شالیزاری استان گیلان می­باشد که برای این منظور اهداف اختصاصی زیر مد نظر قرار دارند:
محاسبه و مقایسه عملکرد ارقام مختلف برنج در اراضی شالیزاری تحت پوشش سه نظام آبیاری مذکور.
محاسبه و مقایسه هزینه­ های تولید برنج در اراضی شالیزاری تحت پوشش سه نظام آبیاری سنتی،‌مدرن و تلفیقی.
محاسبه سود ناخالص به ازای واحد حجم آب (BPD^[2]) در اراضی تحت پوشش سه نظام آبیاری سنتی، تلفیقی و مدرن استان گیلان برای ارقام بومی و پرمحصول برنج.

(۱۶)

با توجه به توزیع احتمال بیان شده در قالب فرمول فوق، احتمال انتخاب هر یک از آیتمهایی که توسط u به آنها امتیاز داده شده است بستگی به تشابه آنها با آیتم هدف i دارد و عددی در بازه ]۱,۰[ خواهد بود که مجموع تمامی آنها ۱ خواهد بود. در فرمول فوق یک متغیر تصادفی در بازه ]۱,۰[ است که بر اساس مقدار آن و متناسب با احتمال انتخاب هر یک از آیتمهای مجموعه یکی از آیتمها برگزیده خواهد شد.
نکته مهم: در روند اجرای الگوریتم لزوما آیتمی از مجموعه که دارای بیشترین تشابه با آیتم i باشد انتخاب نخواهد شد و کاملا به صورت تصادفی گزینش انجام می­ شود.
۴-۲-۵- تشابه آیتم ها
در این مدل برای محاسبه تشابه آیتم ها با یکدیگر از فرمول پیرسون استفاده شده است که با توجه به علائم و نشانه های بکار رفته در مدل TrustWalker یک بار دیگر فرمول پیرسون در قالب فرمول زیر تعریف می­گردد .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

(۱۷)

مقادیر محاسبه شده از فرمول فوق در بازه ]۱+,۱-[ است. مقادیر منفی نشان دهنده این مطلب است که امتیازات تخصیصی به آیتم های i و j در تضاد با یکدیگر می­باشد لذا در مدل TrustWalker این آیتمها سودمند نیستند و تنها آیتمهایی که دارای مقادیر مثبت باشند در نظر گرفته می شود­.
در فرمول فوق مجموعه تمام کاربرانی می باشد که به صورت مشترک به دو آیتم i و j امتیاز داده اند و میانگین امتیازات کاربر u به آیتمهای مختلف می باشد. اندازه مجموعه نیز از اهمیت برخوردار است، به عنوان مثال در صورتیکه corr(i,j)=corr(i,m) اما اندازه مجموعه کاربرانی که به صورت مشترک به i و j امتیاز داده اند از اندازه مجموعه کاربرانی که به صورت مشترک به i و m امتیاز داده­اند بزرگتر باشد در این صورت ارتباط correlation میان آیتم i و j قویتر خواهد بود که نتیجه، تشابه بیشتر میان i و j به نسبت تشابه میان i و m خواهد بود. با توجه به مطالب فوق تشابه میان دو آیتم i و j در قالب فرمول زیر تعریف شده است.

(۱۸)

در فرمول فوق از تابع سیگموید جهت کنترل عدم توجه بیش از حد، به اندازه مجموعه و نگه داشتن مقدار تابع تشابه در محدوده ]۱,۰[ استفاده شده است. در صورتیکه اندازه مجموعه به اندازه کافی بزرگ باشد در اینصورت مقدار تابع سیگموید به ۱ همگرا خواهد شد اما برای مجموعه کوچک، مقدار تابع سیگموید ۰٫۶ خواهد بود . مقدار عدد ۲ در مخرج کسر توان e نیز به این جهت است که در صورتیکه اندازه مجموعه بزرگتر از ۵ باشد مقدار بازگشتی تابع سیگموید عددی بزرگتر از ۰٫۹گردد.
۴-۲-۶- محاسبه احتمال ماندن در یک گره شبکه اعتماد ()
در هر کاربر u از شبکه اعتماد به احتمال ، این امکان وجود دارد که پیمایش تصادفی متوقف گردد و یکی از آیتمهایی که توسط کاربر u به آنها امتیاز داده شده است و دارای تشابه با آیتم هدف i باشد در مرحله k از یک پیمایش تصادفی انتخاب گردد. این احتمال باید دارای رابطه­ای با تشابه آیتمهایی که توسط u به آنها امتیاز داده شده است و آیتم هدف i باشد. با توجه به این مطلب که مقدار تشابه دو آیتم مقداری اعشاری در محدوده ]۱,­۰[ می­باشد لذا می توان آنرا به عنوان احتمال نیز در نظر گرفت. در مدل TrustWalker حداکثر مقدار تشابه آیتمهایی که توسط u دارای امتیاز هستند با آیتم هدف i، به عنوان احتمال توقف در گره کاربر u در نظر گرفته شده است و علاوه بر آن با توجه به این نکته که هرچه در عمق شبکه اعتماد حرکت شود امتیازات و نظرات کاربران از صحت و اعتماد کمتری برخوردار خواهد بود بنابراین هرچه که در عمق شبکه حرکت شود احتمال ادامه پیمایش باید کاهش یابد و در نتیجه مقدار احتمال افزایش پیدا کند. برای لحاظ نمودن فاکتور عمق k باید از تابعی کمک گرفته شود که برای مقادیر بالای k خروجی ۱ را بازگشت دهد و برای مقادیر کوچک k مقدار اندکی را به عنوان خروجی بازگرداند که تابع سیگموید به خوبی می تواند این نیاز را برطرف نماید. با توجه به مطالب فوق تابع احتمال توقف در مرحله k از پیمایش تصادفی در کاربر u به جستجوی امتیاز آیتم هدف i به صورت زیر تعریف شده است.

(۱۹)

۴-۲-۷- چگونگی انجام پیش ­بینی امتیاز
در مدل TrustWalker در هر پیمایش تصادفی این احتمال وجود دارد که امتیاز تخصیصی توسط کاربران به آیتم هدف i و یا آیتمی شبیه آن به عنوان جواب بازگردانده شود بنابراین پیش ­بینی و تخمین امتیاز کاربر مبدا u به آیتم هدف i از تجمیع امتیازات حاصل از اجرای پیمایشهای تصادفی مختلف خواهد بود. این مطلب را می توان در قالب فرمول زیر بیان نمود.

(۲۰)

در فرمول فوق یک متغیر تصادفی برای تصمیم ­گیری در خصوص توقف پیمایش تصادفی در کاربر v و انتخاب آیتم j از میان آیتمهای امتیاز داده شده توسط v می­باشد و در واقع مقدار احتمال توقف در کاربر v و انتخاب آیتم j از میان آیتمهای امتیاز داده شده توسط v در شرایطی می باشد که پیمایش تصادفی از کاربر u و به دنبال امتیاز آیتم هدف i آغاز شده است. نیز یک متغیر بولی است و نشان دهنده این مطلب است که آیا کاربر v دارای امتیاز و نظری برای آیتم j است. با توجه به توضیحات فوق می توان فرمول فوق را به صورت زیر تفسیر کرد:
“پیش ­بینی امتیاز کاربر مبدا u به آیتم هدف i، به صورت میانگین وزنی (بر اساس احتمال رخداد) امتیازات حاصل از پیمایش های تصادفی موفقی خواهد بود که امتیازی را به عنوان جواب بازگردانده اند.“
یا به عبارت دیگر: